عوارض استفاده زیاد از شیشه شیر و پستانک

فرزاد برهمندپور؛ کارشناس ارشد تغذیه و ارتقای سلامت

در مورد استفاده یا عدم استفاده از پستانک و شیشه شیر در دوره نوزادی و کودکی نظرات متفاوتی ابراز می‌‌شود که از دیدگاه کارشناسان  برخی از این نظرات پایه‌‌های علمی دارند و توجه به آنها می‌‌تواند بخصوص برای مادرانی که دارای کودک زیر یکسال باشند از اهمیت بالایی برخوردار باشد. 

دیدگاه‌‌ها در مورد استفاده از شیشه شیر برای کودکان زیر یکسال 

تغذیه با شیشه شیر برای کودکان زیر یکسال یکی از مباحثی است که همیشه به آن توجه می‌‌شود. نظر متخصصان تغذیه بر آن است که بخصوص در شش ماه اول زندگی بهترین نوع تغذیه برای یک نوزاد، شیر مادر می‌‌باشد.

چون که شیر مادر می‌‌تواند تمامی مواد مغذی مورد نیاز را به بدن کودک برساند و از بروز آلودگی‌‌ها و حساسیت‌‌هایی که ناشی از تغذیه با شیر خشک از طریق شیشه شیر می‌‌باشد، جلوگیری نماید.

در برخی موارد ممکن است نوزادی به دلیل کم وزن بودن در بدو تولد و یا بدلیل مکیدن ضعیف سینه مادر و یا عدم تمایل به مکیدن کامل سینه مادر نتواند شیر کافی دریافت نماید. در این مواقع پزشکان به مادران توصیه می‌‌کنند که شیر خود را بدوشند و به نوزاد با شیشه بدهند.

اما سرشیشه‌‌ای که برای این نوع شیشه‌‌ها استفاده می‌‌شود، حتما باید مخصوص و شبیه نوک سینه مادر باشد که در این موارد این نوع سرشیشه‌‌ها در داروخانه‌‌ها موجود هستند.

بنابراین در برخی موارد استفاده از شیشه شیر برای نوزادان می‌‌تواند مفید باشد مشروط بر این که محتوای شیر آن شیر مادر و سرشیشه از نوع مخصوص و مانند نوک سینه مادر باشد.

آیا پستانک برای کودکان مفید است؟ 

مطالعات محققان نشان داده که امکان دارد، استفاده از پستانک‌‌های استاندارد در کودکان زیر یکسال میزان آرامش آنها را با ایجاد مکیدن افزایش دهد.

چون که محققان به این نتیجه رسیدند که مکیدن با کاهش برخی از دردهای خاص در کودکان زیر یکسال ارتباط دارد و باعث کنترل و تسکین دردهای جزئی در بدن آنها می‌‌شود.

عوارض استفاده بیش از حد از پستانک

- خطر آلودگی‌‌های منتشره از طریق پستانک: عدم توجه به نظافت سر پستانک می‌‌تواند به عنوان عاملی مهم در انتقال میکروب‌‌ها به داخل بدن نوزاد باشد. به همین دلیل به والدین توصیه می‌‌شود در نظافت پستانک مورد استفاده نوزاد دقت ویژه‌‌ای داشته باشند.

- عدم تغذیه مناسب نوزاد با شیر مادر: پزشکان و متخصصان تغذیه معتقدند که استفاده زیاد از پستانک باعث می‌‌شود تا نوزاد به طور کامل شیر نخورد. به علاوه این که مکیدن زیاد پستانک، تمایل نوزاد را به مکیدن سینه مادر کاهش می‌‌دهد.

- عفونت گوش: مطالعات علمی نشان داده که ارتباطی بین بروز عفونت در گوش کودکانی که زیاد از پستانک استفاده می‌‌کنند، وجود دارد. البته در این مورد نیاز به جمع آوری داده‌‌های علمی بیشتری می‌‌باشد.

شاید دلیل این امر ناشی از آلودگی‌‌های ثانویه میکروبی باشد که همراه با پستانک می‌‌توانند وارد بدن نوزاد یا کودک شوند.

- مشکلات دندانی: دندانپزشکان معتقدند که استفاده از پستانک در سنین بعد از دوسالگی می‌‌تواند خطر بروز مشکلات دندانی را در سنین بالاتر افزایش دهد. در حقیقت اعتقاد بر آن است که مشکلات دندانی ناشی از افراط در استفاده از پستانک می‌‌توانند بعد از سن چهار سالگی در کودک بروز نمایند.

توصیه پایانی 

با توجه به نقش و عوارضی که شیشه شیر و پستانک می‌‌توانند بر سلامتی کودک زیر یکسال برجای گذارند، توصیه متخصصان تغذیه آن است که تنها از شیشه شیری که دارای سرشیشه‌‌ای شبیه نوک سینه مادر است، در مواردی استفاده شود که تغذیه کودک کافی نیست و حتما در این موارد شیر مادر که دوشیده شده باشد یا فرمول‌‌های استاندارد در این شیشه شیرها استفاده شود.

در مورد استفاده از پستانک نیز به پاکیزگی و بهداشت پستانک در وهله اول توجه شود و در وهله بعدی توجه گردد که از پستانک در حد معقول و تنها برای ایجاد یک حس آرامش ناشی از مکیدن در نوزاد و کودک استفاده شود و در سنین بالای دو سال سعی گردد تا کودک استفاده از پستانک را ترک نماید...