حتماً در اطراف خود زنان و مردان زیادی را دیده اید که از درد زانو شکایت دارند یا هنگام بالا رفتن از پله ها مدام ناله می کنند. این بیماران عمدتاً دچار آرتروز هستند. اگر می خواهید این درد مفصلی را بیشتر بشناسید با ما همراه شوید.
آرتروز چیست و چه بخش هایی از بدن را درگیر میکند؟
آرتروز یا «استئوآرتریت» شایع ترین بیماری ازدسته ی التهاب مفاصل است. در این بیماری غضروف مفصل صدمه دیده و کم کم از بین می رود. آتروز ممکن است هر مفصلی را درگیر کند اما مفاصل بزرگ که وزن بدن را تحمل می کنند مثل مفاصل زانو و ران و ستون فقرات بیشتر در معرض ابتلا هستند.
اصلی ترین علایم آرتروز
آرتروز علایم زیادی دارد ولی سه علامت شایع تر و مشخص تر هستند:
*خشکی مفصل پس از استراحت
به این معنی که گاهی اوقات وقتی مفصل به مدت طولانی بی حرکت مانده باشد و بخواهد فعالیت کند درد خواهد داشت. شاید دیده باشید که بیماران مبتلا به آرتروز زانو، صبح ها که از خواب بیدار می شوند به سختی راه می روند اما بعد از مدتی کم کم راه رفتن شان به حالت عادی باز می گردد.خشکی مفاصل بعد از یک دوره ی طولانی عدم فعالیت بسیار شایع است ولی به ندرت بیشتر از نیم ساعت طول می کشد.
*کاهش انعطاف پذیری
بیماران مبتلا به آرتروز نمی توانند به راحتی مفاصل خود را خم و راست کنند و انعطاف مفاصل شان کم است.
*درد
درد مفاصل نشانه ی بسیار شایعی است که در بیشتر افراد دیده می شود. توصیه می شود کسانی که بیشتر از دو هفته چنین علایمی را در مفاصل خود دارند حتماً به پزشک مراجعه کنند.
چاقی در ابتلا به آرتروز تأثیر دارد
چاقی خطر ابتلا به آرتروز را افزایش می دهد. به طور کلی هر چقدر وزن بالاتر باشد، مفاصل بزرگ (مثل زانوها) باید بار و فشار بیشتری را تحمل کنند و در نتیجه خطر ابتلا به آرتروز در آن ها بیشتر می شود. چاقی حتی احتمال بروز آرتروز در دست های فرد را نیز افزایش می دهد.
روش های کاهش درد
در موارد بسیار شدید آرتروز، جراحی تعویض مفصل توصیه می شود اما قبل از جراحی معمولاً روش های مختلفی پیشنهاد می شود که تا حد امکان کار به جراحی نکشد. یکی از آن ها استراحت دادن به مفصل دردناک است. بیمار باید در هر ساعت دست کم ده دقیقه به مفصل خود استراحت بدهد و سعی کند تا حد امکان فعالیت بدنی خود را طوری تنظیم کند که مفصل مبتلا، کمتر فعال باشد. روش دیگر ورزش کردن است که باید حتماً با نظارت و اجازه ی پزشک انجام شود تا مشکل مفل را تشدید نکند یا باعث بروز درد جدیدی نشود. ورزش های سبک و مفرح مثل پیاده روی و شنا در این موردمؤثر است. در افرادی که اضافه وزن دارند، کم کردن وزن باید حتماً مدنظر قرار گیرد. البته رژیم گرفتن و ورزش کردن برای کاهش وزن باید تحت نظر پزشک انجام شود. برای کاهش درد ناشی از آرتروز هم می توان از کیسه ی یخ استفاده کرد در اغلب موارد پزشک برای بیمار داروهای ضد درد و ضد التهاب تجویز می کند که در کاهش درد مفصل مؤثر است.
آرتروز چطور اتفاق می افتد
علت ایجاد این بیماری هنوز بطور روشن شناخته نشده است ولی چند عامل وجود دارد که می تواند زمینه ساز ابتلا به آرتروز باشد، یکی سن بالاست که این بیماری معمولاً در افراد بالای چهل سال دیده می شود. مورد دوم جنسیت است. آرتروز در خانم ها بیشتر از آقایان بروز می کند ولی دلیل آن هنوز به درستی مشخص نشده است و مورد بعدی ناهنجاری های مادرزادی استخوانی و یا صدمه دیدن مفصل است. آرتروز در ورزشکاران حرفه یی که مدام در معرض ضربه خوردن هستند (مثل فوتبالیست ها) بسیار شایع است. صدمات غیر ورزشی مثل تصادفات رانندگی هم زمینه را برای آرتروز مهیا می کند.
عوارض آرتروز
متأسفانه این بیماری با گذشت زمان بدتر می شود و هنوز درمان قطعی برای آن یافت نشده است اما با کمک برخی روش های درمانی می توان درد ناشی از این بیماری را کاهش داده و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشید. حدود یک سوم بیماران مبتلا به آرتروز ممکن است دچار ناتوانی های شدیدی شوند. گاهی درد و ناراحتی مفصل آن قدر شدید است که بیمار نمی تواند از آن مفصل، استفاده ی حرکتی کند.
انواع روش های جراحی
این روش ها از پاکسازی فضای مفصلی تا تعویض کامل مفصل متفاوت هستند و جراح بر حسب شدت بیماری از این روش ها استفاده می کند. جراحی زمانی توصیه می شود که درمان های دیگری که به آن ها اشاره شد. مؤثر واقع نشده باشند و بیمار قادر به انجام فعالیت های عادی روزمره ی خود نباشد.
توصیه هایی برای مبتلایان به آرتروز
*مهم ترین نکته برای بیماران مبتلا به آرتروز، به کارگیری روش هایی است که باعث کاهش درد و ناراحتی شان می شود. مثل تمام بیماری های دیگر داشتن یک رژیم غذایی مناسب و سالم، مفید خواهد بود. بیمار باید به حد کافی موارد مورد نیاز بدن خود را از طریق غذا تأمین کند. چون اگر تغذیه نامناسب باشد بدن ضعیف و به تبع مقابله با بیماری نیز دشوارتر می شود.
*اگر پزشک برای شما داروی ضد درد تجویز کرده است حتماً سر وقت آن را بخورید چون اگر درد شروع شود و بعد شما تازه مسکن مصرف کنید درد دیرتر و سخت تر کنترل می شود. مثلاً اگر دست شما مشکل دارد سعی کنید برای برداشت اجسام، از دست سالم خود بیشتر استفاده کنید تا فشار کمتری روی مفصل دردناک وارد شود. بیمارانی که در مفصل زانو یا ران دچار مشکل هستند بهتر است در صورت صلاحدید پزشک از عصا زمان راه رفتن استفاده کنند.
*سعی کنید بدن تان در هنگام راه رفتن یا نشستن، در وضعیت صحیحی قرار داشته باشد. آب درمانی هم به عنوان ورزش و هم به عنوان عاملی جهت تصحیح وضعیت ایستادن و راه رفتن می تواند به شما کمک کند.
منبع: 7 روز زندگی، شماره 106.