منطقه حفاظت شده کوه بیرک در موقعیت جغرافیایی N2718 E6133 در استان سیستان و بلوچستان واقع است. این منطقه با مساحت 73217 هکتار در نزدیکی شهرستان سراوان در استان سیستان و بلوچستان قرار دارد و دارای گونه های گیاهی متنوعی است. این منطقه شامل یک رشته کوه باریک با دشتهایی در حاشیه بوده که از کوهها و تپه ماهورهای اطراف کاملاًمتمایز شده است.گونه های اصلی جانوری منطقه عبارتند از :خرس سیاه،پلنگ، قوچ و میش،بز و پازن،تشی،سمور،سمورسنگی،گربه وحشی،خدنگ،موش دوپا،سارگپه پابلند،دلیجه ،کورکور،دال و تیهو
بلند ترین نقطه این شهرستان ، رشته کوه بیرک(beark ) است که از مرکز زابلی شروع و پس از گذشتن از شهرستان خاش و اتصال به کوههای تفتان ، زاهدان و بیرجند به کوههای بینالود در استان خراسان متصل میشود و از مناطق چهار گانه تحت حفاظت محیط زیست است که بیش از هفتادوسه هزار هکتار وسعت دارد و قله این کوه با 2750 متر ارتفاع دومین قله بلند استان پس از تفتان در استان می باشد که دارای آب و هوای مطبوع و معتدلی می باشد. کوه بیرک علاوه بر کاربردهای مهم و استراتژیک دارای طبیعتی بسیار زیبا و در خور توجه با گونه های فراوان و پوششی غنی از درختان بنه ،بادام کوهی ، زیتون وحشی ، انجیر ، ارزن و… می باشد و تاکنون بیش از هفتادو پنج نوع ازگیاهان داروئی از قبیل ازگند، کلپوره ، گواتک ، مور ، طوتری ، آویشن و … شناسایی شده است و در سال های پر آب بسیاری از مردم و اهالی منطقه جهت جمع آوری این گیاهان و سایر صمغ ها ی داروئی و همچنین قارچ های محلی به این منطقه می آیند همچنین از کوه بیرک به لحاظ وجود گونه های جانوری از جمله یوز پلنگ ، قوچ ، بز کوهی ، گرگ ، کفتار، شیر ، خرس ، سمور سنگی و پرندگان نادر مانند کبک ، تیهو ، بلبل کوهی ، انواع عقابها و … یاد میشود.
وجود غارهای طبیعی با طول بیش از 100متر- وجود انواع معادن از قبیل آهن ، منیزیم ، پنبه نسوز ،تالک و … نیز از دیگر مزایای این کوه عظیم و شهرستان میباشد. ب ـ ماهانی : دارای مناظر طبیعی زیبا همراه با چشمه و سرسبزی، و دارای صخره های بلند جهت صخره نوردی ، فاصله تا مرکز شهر 15 کیلومتر میباشد در قسمت شمالی کوه بیرک واقع گردیده است مسیر دسترسی – جاده پیرچاه ، بالاتر از دکل صدا و سیما.
ت ـ گیشتک : دارای چشم اندازهای طبیعی و دیدنی چشمه، دارای آبشارهای طبیعی مناسب جهت کوهنوردی ، منظر سرسبز، جذاب و زیبا . فاصله تا مرکز شهر 13 کیلومتر میباشد . مسیر دسترسی – قسمت شمال کوه بیرک کیلومتر 7 جاده سوران زابلی
منطقه حفاظت شده ‘کوه بیرک با گستره بیش از 70 هزار هکتار در سراوان مهمترین زیستگاه پلنگ در بلوچستان ایران است که این گونه یکی از بزرگترین نژادهای پلنگ در دنیا را نیز تشکیل می دهد. وزن یک پلنگ از این گونه بالغ به 90 کیلوگرم و طول بدنش به 180 سانتی متر می رسد و رنگ های سفید، زرد، زرد قرمز یا زرد خاکستری در خالهای این حیوان وجود دارد. این نوع پلنگ ایرانی زندگی در نقاط جنگلی و کوهستانی، ارتفاعات بالای سه هزار و 500 متر، نواحی پردرخت و صخره ای و نزدیک رودخانه را ترجیح می دهد. خوراک اصلی این جانور گوسفند، بز وحشی و گاهی خوک وحشی است و در صورت کمیاب بودن شکار، از پرندگان، چرندگان و حیوانات کوچک دیگر نیز تغذیه می کند.
کوه بیرک دارای جاذبه های گردشگری و کوهنوردی فراوانی همچون آبشارهای حشانی؛تاجانی؛گیشتوک؛ودره های پرجاذبه ماهانی؛رضی و گتی می باشد پوشش غنی از درختان بنه؛بادام کوهی؛ارژن و زیتون وحشی دارد کوه بیرک تنها منطقه حفاظت شده در شهرستان زابلی می باشد که 73هزار هکتار وسعت دارد و امتداد آن به شهرستان خاش می رسد کوه بیرک یکی از مناطق بکر و زیبادر شهرستان زابلی است که جانورانی همچون پلنگ؛خرس سیاه؛کل و بز؛قوچ و میش درآن زندگی می کنند. گفتنی است : کوه بیرک 2410متر ارتفاع رارد و شهرستان زابلی در دامنه آن قرار گرفته است لازم به ذکر است طی مطالعات سل1386معادن سنگ تالک؛سنگ آهن؛سنگ آلومینیوم و گرانیت شناسایی شده است.
منبع : کویرها وبیابانهای ایران
