ساروق که نام معرب ساروی به معنی قلعه می باشد دارای قدمت طولانی بوده که سابقه دیرینه آن به قبل از اسلام بر میگردد. این شهر در سالهای بسیار دور مکانی آباد و پر رونق بوده است که در حمله مغولها به ایران مورد تهاجم واقع گردیده و به کلی ویران شده است. این شهر در زمان بعد از اسلام یکی از مراکز مهم تشیع و از مراکز پذیرایی کاروانهای مهاجر به کربلای معلا بوده که آثاری از بقایای کاروانسراهای دوران گذشته را نیز امروز می توان در این شهر تاریخی مشاهده نمود.ساروق زمانی دارالملک منطقه و سرآمد روستاهای اطراف به شمار میرفته.
ساروق امروزی شهری است در 50 کیلومتری شهر “اراک” مرکز استان مرکزی با ارتفاع 1870 متر از سطح دریا و با مساحت 6120000 متر مربع که دارای قدمتی در حدود 3000 سال می باشد. این شهر یکی از مراکز مهم کشاورزی و قالی بافی منطقه بوده و روزانه پذیرای زائرین بسیاری می باشد. این شهر در دوران دفاع مقدس بیش از 60 شهید گلگون کفن را تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی نموده است.
بخش ساروق که متشکل از 20 روستا می باشد در مورخه 4/9/1387 با مرکزیت شهر ساروق به عنوان بخش ساروق شناخته و مرکز آن در مورخه 29/1/1388 به عنوان شهر ساروق معرفی و بخشداری و شهرداری در این شهر مستقر و افتتاح گردیده است.
مطالبی از دکتر شیرین بیانی در خصوص تاریخچه ساروق در مقاله “نگاهی به ساروق شهری از ایالت جبال”
در قرون اولیه اسلامی و احتمالا در دوران پیش از اسلام ایران، ساروق از توابع همدان بوده که همدان خود جزء چهار شهر بزرگ ایالت جبال بشمار می رفته و در عهد باستان همواره یکی از پایتخت های بزرگ امپراطوری های بزرگ و گوناگون ایرانی بوده است. این چهار شهر عبارت بودند از: اصفهان، کرمانشاه، ری و همدان که همدان به دارالملک معروف بوده است.
بیشترین توصیف درباره ساروق را در کتاب «نززهت القلوب» حمداله مستوفی می یابیم بدین قرار: ساروق دارالملک منطقه بوده که طهمورث آن را بنا کرده استو این منطقه ولایتی است مهم و دارای روستاهای معتبر و چهل پاره شهر که اکثر آنها هوای معتدل با کشاورزی و محصولات خوب داشته اند و می افزاید که پیوسته در آن ولایت ارزانی است و مردم آن شیعه اثنی عشری اند و به غایت متعصب می باشند.
دوباره حمداله مستوفی می افزاید که ساروق در گذشته بسیار آبادتر و پر رونق تر بوده بخصوص در زمان حکومت سلجوقیان که از ششکوفایی خاص بررخوردار بوده است وی بدنبال حمله مغول و تبعات دراز مدت آن مانند سایر نقاط ایران ویران شده و رونق گذشته خود را از دست داده است.
در دوران پیش از اسلام، ساروق به نام های سارو،ساروی،سارای،ساروک و سریوک و ساربوکه خوانده می شده است.ابتدا ابن فقیه در کتاب البلدان خود در اوایل قرن ششم هجری آنرا ساروق خوانده است.
مولف ناشناخته کتاب «مجمل التواریخ و القصص» که این اثر در سال 520 هجری تألیف شده است تاریخ تأسیس شهر ساروق را به جمشید نسبت داده است و بدنبال وی محمد بن احمد طوسی نیز که کتاب خود را چند سال بعد نگاشته است می نویسد که ساروق همدان را جمشید بنا کرده و این نشان می هد که همدان از قدیمی ترین شهر هاست.
از نوشته های برجای مانده می توان این طور نتیجه گرفت که تأسیس ساروق و بدنبال آن توسعه این شهر به هزاره دوم قبل از میلاد بر می گردد و بعلت موقعیت خاص جغرافیایی، هوای معتدل، وجود آب فراوان و سبزه زارها از همان دوران مردم به شکارگری کشاورزی و تربیت مواشی اشتغال داشته اند، همان اشتغالی که امروزه نیز کمابیش دارند که این شهر بعلت قرار گرفتن بر سر راه عمده ترانزیتی شرق و غرب یعنی «جاده ابریشم» و غنای طبیعی، اهمیت خود را حفظ کرده است.
به نقل از همین مقاله: ساروق امروزی که جزء استان مرکزی و از توابع شهرستان اراک محسوب می شود، با آب و هوای معتدل که دم به سردی می زند.همچنان با کوله بار تاریخ خود بر دوش به زندگی کشاورزی و گله داری و کمی صنعتی ادامه می دهد. امامزادگان 72 تن با سه کنبد آن که تاریخ 587 هجری را دارد و در اوایل کار حکومت خوارزمشاهیان بنا شده و قلعه کهن آن نمودار ذوق ساروقی ها برای معماری زیبا و اصیل و طرفدار اندیشه فرهنگی است و قالی بافی آن به «طرح ساروق» معروف می باشد نمودار هنر پیشرفته آنان از گذشته های دور می باشد.
