سایش‌های دندانی به دلیل تغییر رژیم غذایی و زندگی پر استرس امروزی به یکی از چالش‌های بزرگ جوامع مبدل شده است که به طور خلاصه می‌توان آن را به این ترتیب تقسیم‌بندی کرد:
سایش شیمیایی، از دست رفتن ساختمان‌های سطحی دندان به واسطه قرار گرفتن در معرض غذاهای اسیدی است. با اینکه عوامل شیمیایی عامل غالب بروز این ضایعات هستند اما مشخص شده که مسواک زدن نیز در این خصوص موثر است. بنابراین در حالت کلی این روند از طریق عملکرد شیمیایی- مکانیکی باعث از بین رفتن نسوج دندان می‌شود. سایش‌های شیمیایی، ضایعات مسطح یا مقعری روی سطح دندان‌ها ایجاد می‌کنند که بدون زاویه و گرد هستند. این عارضه بیشتر در افرادی بروز می‌کند که از مرکبات و نوشابه‌های گازدار به مقدار زیاد استفاده می‌کنند. این افراد لیموترش را با دندانهای پیشین خود می‌مکند یا نوشابه‌های گازدار را که غالبا حاوی اسیدهایی نظیر اسیدفسفریک هستند با فشار از لابه‌لای دندانهای خود عبور می‌دهند.
یکی از عواملی که خیلی شایع نیست پرخوری به دلیل بیماری‌های روانی است. در بولیمیا، عوامل اسیدی با منشأ درونی موجب سایش عمومی روی تمام سطوح می‌شود که تظاهر آن روی سطح داخلی دندانهای قدامی بالا بارزتر است. بولیمیا نوعی اختلال روانی است که فرد پس از پرخوری مفرط، محتویات معده را بالا می‌آورد و اسیدیته آن سطح دندان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
سایش ناشی از اجسام خارجی (سایش مکانیکی)، نتیجه نیروهای ساینده مستقیم بین دندان‌ها و اجسام خارجی یا در اثر نیروهای سایشی بین دندانهای در حال تماس در حضور ماده‌ای ساینده بین آنهاست. مثال بارز آن سایش ناشی از مسواک است که معمولا به صورت بریدگی کوه‌مانندی در ناحیه لثه‌ای سطح بیرونی دندان‌ها دیده می‌شود. سایش ناشی از تماس دندان‌ها با یکدیگر، سایش مکانیکی بافت‌‌های دندانی است که به واسطه حرکات طبیعی یا غیر طبیعی فک پایین ایجاد می‌شود. ترمیم این ضایعات به منظور کاستن از سرعت سایش لازم به نظر می‌رسد. این لبه‌های تیز ممکن است سبب گاز گرفتن گونه یا زبان شود. گرد کردن لبه‌های مینایی، مشکل را حل نمی‌کند اما راحتی فرد را افزایش می‌دهد. در صورتی که این ضایعات فراگیر باشد ممکن است ناشی از عاداتی نظیر ساییدن دندان‌ها روی هم یا دندان‌قروچه باشد که علت آن استرس است. در این موارد بهترین درمان برای جلوگیری از سایش‌های بیش از حد دندان‌ها کاهش استرس‌هاست. در مراحل بعدی می‌توان به کمک محافظ‌های دهانی که توسط دندان‌پزشک ساخته می‌شود، محافظت بیشتری از دندان‌ها به عمل آورد. سایش با منشأ ناشناخته، بر خلاف سایش شیمیایی، نقایص زاویه‌داری در طوق دندان‌ها ایجاد می‌کند. این سایش‌ها همراه با ساییدگی‌های سطح دندان‌ها هستند. در این نوع سایش، نیروهای جونده سنگین موجب خمش دندان می‌شود و یک فشار کششی در سمت مقابل خمش ایجاد می‌کنند
پی‌نوشت‌ها:
* استادیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
منبع مقاله: هفته نامه سلامت 