دهستان اسفندقه

دهستان اسفندقه یکی از دهستان های بخش مرکزی شهرستان جیرفت است.مرکز این دهستان روستای دولت آباد است.این روستا در فاصله 75 کیلومتری غرب شهر جیرفت قرار دارد.و در 56.54 تا 57.32 طول جغرافیایی و 27.17 تا 29.2 عرض جغرافیایی قرار دارد.در محدوده این دهستان 23 روستا و 77 مزرعه و مکان قرار دارند و دارای 3472 کیلومتر مربع مساحت است که حدود 50 درصد از بخش مرکزی جیرفت است.این دهستان از شمال به دهستان ساردوئیهو از شمال شرق به دلفارد،از شرق به دهستان های هلیل،خاتون آباد و گنج آباد.از جنوب شرق به دهستان اسماعیلی و از جنوب به دهستان هور و از غرب به دهستان دشتاب شهرستان بافت متصل است.

ارتفاع متوسط آبادی های این دهستان 1838 متر است که مرتفع ترین آن روستای باغ برج با 2420 متر ارتفاع است و پایین ترین آن روستای چاه افغان با 1420 متر ارتفاع است.موقعیت اکثر روستاهای این دهستان دشتی و تپه است و آب و هوای غالب این دهستان خشک نیمه گرم و معتدل است.منابع آب آن شامل آبهای سطحی و آبهای زیر زمینی است.آبهای سطحی آن:یک رودخانه دائمی است که یکی از منابع تعیین کننده ی آب سد جیرفت است.این رودخانه از کوههای بهر آسمان در شمال اسفندقه س رچشمه میگیرد و به هلیل رود میریزد و در طول مسیر از آب ان برای کشاورزی و آشامیدن استفاده میشود.آبهای زیر زمینی اسفندقه شامل 20 رشته قنات و 40 دهنه چشمه است که آب مورد نیاز ساکنان را تامین میکند.به طور کلبی دهستان اسفندقه بیشتر موقعیت کوهستانی دارد و دارای ارتفاعات زیادی است.که از آن جمله:

1-کوه گدار با ارتفاع 2931 متر در 18 کیلومتری جنوب غرب دولت آباد.

2-کوه باغ برج با ارتفاع 2900 متر در 16 کیلومتری جنوب غرب دولت آباد

3-کوه دولت آباد با ارتفاع 2275 متر در 3 کیلومتری شمال غرب دولت آباد

4-کوه بدان یا بدام با ارتفاع 2190 متر در 18 کیلومتری جنوب دولت آباد

5-کوه زبر با ارتفاع 2190 متر در 20 کیلومتری جنوب دولت آباد

6-کوه زهرایی با ارتفاع 1968 متر در 3 کیلومتری شمال شرق دولت آباد

پوشش گیاهی:

پوشش گیاهی در دهستان اسفندقه دارای توع زیادی است.و این به علت وسعت اسفندقه و تنوع آب و هواست.گیاهان دارویی اسفندقه:

درمنه،کلپوره،شیرین بیان،آویشن،زیره،آغلاله و درونه ترکی است.

گیاهان صنعتی:

گیاه صنعتی این دهستان گون است.که از صمغ آن برای گرفتن کتیرا استفاده میشود.و کتیرا در صنایع بهداشتی به کار میرود.

گیاهان علوفه ای اسفندقه:

علوفه های بهاری،درمنه،قیچ،شلغم برگ و گلدر

گونه های درختی و درخت چه ای:

بادام وحشی،پسته وحشی،چنار،اورس،کسیر،کنار،قنس،تمبر و کهکم هستند. که درخت کسیر و کنار خاص نواحی گرمسیری هستند و باقی آن خاص نواحی گرم سیری هستند.

وضعیت جمعیتی:

در سرشماری سال 1380 جمعیت این دهستان 8316 نفر بوده.که حدود 10 درصد از کل جمعیت روستایی بخش مرکزی جیرفت است.در این سرشماری جمعیت روستای دولت آباد مرکز این دهستان 2655 نفر بوده و روستای صولوئیه با 20 نفر جمعیت کم جمعیت ترین روستای این دهستان است.جمعیت در سرشماری آذر ماه سال 1390 برابر با 13150 نفر بوده است و دارای 2100 خانوار است.از این تعداد جمعیت 5500 نفر سهم روستای دولت آباد مرکز دهستان است و 7650 نفر سهم باقی روستاها است.که از این تعداد جمعیت 72 درصد آن باسواد است.زبان رسمی آن فارسی با گویش عامیانه است.

مشاغل عمده دهستان:زراعت،باغداری،دامداری و کار در معادن است.

محصولات زراعی ان شامل غلات(گندم جو ارزن ذرت)؛نباتات علوفه ای(یونجه) حبوبات(نخود و لوبیا سبز) سبزیجات غده ای (سیر و پیاز) و نباتات صنعتی مثل آفتاب گردان و کنجد است.نوع کشت این دهستان آبی و به روش غرقابی است ولی در چند سال گذشته استقبال خوبی از روش های آبیاری تحت فشار شده که بیشتر به صورت قطره ای بوده و چندین روستا به این سیستم مجهز شده اند.

محصولات باغی این دهستان شامل:بادام،گردو،زرد آلو،انا ر،سیب،انجیر و پسته و سایر میوه های سردسیری است.منابع آب آن برای کشاورزی رودخانه،چشمه قنات و چاههای آب است.

آثار فرهنگی و تاریخی:

مشهور ترین اثر تاریخی این دهستان مقبره ی میر حیدر یا گور خانه است.که یادگار دوره ی صفویه است.این بنا در باغی سرسبز و زیبا در روستای دولت آباد قرار دارد.شکل این بنا از داخل شش ظلعی است و از خشت و گل است.از دیگر آثار آن میتوان به بادگیر های قلعه ی محمد باقر ابو سعیدی و چندین قلعه ی دیگر است.که قدمت چند صد ساله دارد.همچنین قدیمی ترین روستای این دهستان آب شور است.از آثار کشف شده در منطقه فتح آباد تخمین زده شده که تمدن آن همزمان با تمدن شهر دقیانوس جیرفت است.

فعالیت های تولیدی:

این دهستان دارای چند واحد آرد سازی و کارگاه آهنگری،نجاری،کارگاه موزاییک سازی و کوره ی آجر پزی و چندین کارگاه بلوک زنی است.

صنایع دستی:

مهمترین صنعت دستی اسفندقه قالی بافی است و بهترین نوع قالی آن قالی گل سرخ است که دارای شهرت زیادی است و بیشتر مردم،اسفندقه را با نام قالی گل سرخ آن میشناسند.و این دهستان دارای یک کارگاه قالی بافی بزرگ است.از صنایع دستی دیگر اسفندقه گلیم بافی است که به صوری پراکنده در برخی از روستاها انجام میشود.و همچنین جاجیم بافی نیز وجود دار د.

معادن:

بیشتر معادن اسفندقه از نوع کرومیت است که در روستاهای باغ برج،انگرچاله و صولوئیه این نوع معادن وجود دارد همچنین در روستای باغ برج یک معدن سنگ قیمتی نیز وجود دارد که مهمترین عامل درامد این روستا معادن است.از دیگر معادن اسفندقه یک معدن در تنگ سرگز است که دارای درصدی مس و طلاست که در حال بهره برداری است.

راههای ارتباطی:

مهمترین محور ارتباطی این دهستان محور ارتباطی جیرفت دولت آباد است به طول 72 کیلومتر و از نوع آسفالته است و دارای جهت شرق و غرب است.محور ارتباطی آن محور اسفندقه-بافت-رابر است که زیر سازی آن انجام شده و از طرف اسفندقه تا بهر آسمان به بهره برداری رسیده و مابقی آن در دست بهره برداری است.

معرفی چند روستای دهستان:

1-آبشور:دارای ارتفاع متوسط 1640 متر و در 8 کیلومتری دولت آباد قرار دارد.موقعیت طبیعی آن دشتی و میان کوهی است.رودخانه آبشور در فاصله 2 کیلومتری این آبادی قرار دارد که منبع تامین آب کشاورزی این روستا است.آبشور محصور بین 3 کوه،قرقطوئیه،کوه قلعه رستم و کوه دولت آباد است.این روستا کهن ترین روستای اسفندقه است که دارای 400 سال قدمت است.

2-باغ برج:دارای 2420 متر ارتفاع و در فاصله 30 کیلومتری دولت آباد قرار دارد.موقعیت طبیعی آن سر کوهی است.کوه باغ برج با ارتفاع 2900 متر در غرب و کوه گدار با ارتفاع 2870 متر در جنوب غرب این روستا قرار دارد.شغل اکثر مردم دامداری و باغداری است.محصولات زراعی آن،غلات و نباتات علوفه ای است.محصولات باغی آن گردو آلو و زرد آلو است.منبع آب کشاورزی و آب آشامیدنی آن چشمه است.این روستا دارای بیشترین معادن کرومیت اسفندقه است و بیشتر یک روستای معدنی است.

3-تاج آباد(فردوس)روستای تاج آباد که نام محلی آن فردوس است دارای ارتفاع 1327 متر است.که در فاصله 67 کیلومتری غرب شهر جیرفت قرار دارد و دارای موقعیت دشتی و پای کوهی است.کوه فردوس با ارتفاع 1950 متر در شرق کوه ماری با ارتفاع1940 متر در 30 کیلومتر ی شرق و کوه زهرایی با ارتفاع 1968 متر در 6 کیلومتری شمال این آبادی واقع شده است.شغل مردم آن زراعت،باغداری و دامداری است.محصولات عمده زراعی آن غلات و دانه های روغنی و محصولات باغی آن پسته،زرد آلو و انار است.نوع کشت آبی است و منبع اب آن قنات و چاههای نیمه عمیق است.منبع آب آشامیدنی آن آب لوله کشی است.قالی بافی صنعت دستی این روستاست.

4-سرخو پایین:این روستا دارای ارتفاع متوسط 2020 متر که در فاصله 132 کیلومتری دولت آباد قرار دارد و دارای موقعیت طبیعی دشتی است.تپه های سرخو در جنوب این روستا قرار دارد.مشاغل عمده آن زراعت،باغداری . دامداری است.محصولات زراعی آن شامل غلات و حبوبات(نخود و لوبیا سبز) و محصولات عمده باغی آن گردو بادام،زرد آلو،و توت است.منابع آب کشاورزی و آشامیدنی آن چشمه و قنات هستند.و متعلق به 2 قرن پیش است.

این مطلب توسط آقای علیرضا خلیفه اسفندقه ارسال شده است .