وقتی فقر بهتر از ثروت می‌شود

سرویس سبک زندگی فردا: این فکر غلط است. خداوند می‌فرماید: نه ثروت نشانه‌ی کرامت است و نه فقر نشانه‌ی دوری از خدا. در این مورد باورهای غلطی وجود دارد. هر بیماری و مصیبت نشانه ی عقوبت و کیفر نیست، ممکن است که بعضی از مصیبت‌ها امتحان الهی باشد. ولی انسان می‌تواند خودش را محاسبه کند ولی دیگران نباید این کار را بکنند و دنبال علت باشند. در ادامه این مطلب را به نقل از تبیان می‌خوانیم.

 

فقر به چهار قسم تقسیم می‌شود: یکی فقر اختیاری که انسان بر اثر تنبلی بدست می آورد و این مدحی ندارد. از ائمه علیهم السلام داریم: خدایا من از فقر به تو پناه می برم.

 

در دین اسلام به فقر سفارش نشده است تا انسان ها به دنبال کار و تلاش بروند. از طرفی شاید این سؤال ایجاد شود که مگر دنیا و دنیا طلبی و تلاش برای دنیا خواهی مورد تأیید اسلام می‌باشد؟

 

عرض می کنیم که در روایات تلاش در دنیا مذمت نشده است بلکه در چهار چیز مذمت شده است: یکی حب دنیا؛ در قرآن حب دنیا را مذمت می‌کند، در روایت داریم: حب دنیا، راس همه خطاهاست، دیگری دنیایی که انسان را سرگرم کند و از یاد آخرت غافل کند، در سوره منافقون آیه 63 داریم: مال و اولاد شما را از یاد خدا باز ندارد و در سوره نور آیه 37 نیز داریم: تجارت، آنها را از یاد خدا غافل نمی‌کند. در سوره اعلی در آیه 61 نیز، اینکه انسان دنیا را مقدم بر آخرت بداند مذمت شده است، دیگری وابستگی و دیگری دلبستگی به دنیا است. در خطبه‌ی 204 نهج البلاغه داریم که حضرت می‌فرمودند: دلبستگی به دنیا را کم کنید.

 

فقر دیگر، فقر بر اثر سوء تدبیر و برنامه ریزی‌های غلط است که این فقر هم بدست انسان بوجود می‌آید. امام علی (علیه السلام) می‌فرماید: سامان زندگی به برنامه ریزی است. افرادی هستند که درآمد کمی دارند ولی با برنامه ریزی زندگی خوبی دارند ولی عده‌ای درآمد زیادی دارند ولی بخاطر سوء تدبیر در زندگی گرفتار می‌شود.

 

نوع دیگری از فقر وجود دارد بدین صورت که انسان تلاش و کوشش را انجام می دهد ولی باز فقیر است که به این فقر مصلحتی یا امتحانی می‌گویند.

 

فقرا از این ناراحت هستند که نمی‌توانند کارهای خیر بکنند، امام صادق (علیه السلام) می‌فرماید: بنده‌ی مومن فقیری می‌گوید که اگر من وسعت مال داشتم خیلی از کارهای خیر را انجام می‌دادم، وقتی خدا می‌داند که این فقیر راست می‌گوید، همان پاداش‌ها را به او می‌دهد، همانا خدا کریم است و نیز در روایت دیگری داریم که نیت مومن از عملش بالاتر است.

 

فقیر صابر، زیرا فقیر صابر در امتحان دائمی است و باید با آن کنار بیاید. البته غنی شاکر هم در امتحان است. امتحان یک غنی کمتر از امتحان یک فقیر نیست. مرحوم مجلسی می فرماید که قطعا فقیری که بر فقرش صبر می‌کند اجرش بیشتر است البته این مراتبی دارد. حالا غنی شاکر که مالش را از راه حلال بدست آورده است و آن را را در راه خدا و خیر خرج می کند، نمی‌توان گفت که پاداش این فرد از فقیری که صبر کرده کمتر است.

 

فردی نزد امام صادق (علیه السلام) آمد و گفت که من فقیر هستم و اصرار می کرد ولی امام قبول نکرد و فرمود که تو فقیر نیستی. امام سوال کرد که آیا حاضری صد دینار بگیری و از ما برائت کنی؟ او گفت که نه هرگز حاضر نیستم که از شما جدا بشوم. امام فرمود: کسی که این سرمایه را دارد چرا می‌گوید که فقیر است.

 

اگر شما تلاش کردید و زندگی نچرخید، این مصلحت شماست. یکی از اصحاب پیامبر به پیامبر گفت که برای من دعا کن که غنی بشوم. پیامبر گفت که این زندگی فقیرانه برای تو بهتر است ولی او اصرار کرد و پیامبر برای او دعا کرد و زندگی او خوب و غنی شد. دام‌های او زیاد شد و او از مدینه بیرون رفت. این فرد قبلا هر روز به مسجد می آمد ولی کم کم به مسجد نیامد. وقتی پیامبر(ص) می‌خواست زکات را از او بگیرد، او مخالفت کرد و گفت که این جزیه است و منکر زکات شد و در مورد مذمت او آیه نازل شد.

 

دعا کردن برای رهایی از فقر منافاتی با مصلحت ما ندارد و ما می‌توانیم دعا کنیم که خدایا آنچه به مصلحت و خیر ما است، به ما عطا کن. فردی به امام صادق (علیه السلام) فرمود: من فقر را بهتر از غنا و بیماری را بهتر از سلامت می‌دانم. امام فرمود: ما این طور نیستیم و هر چه خدا به ما بدهد به آن راضی هستی . پس صبر بر فقر و تلاش برای غنی شدن ،منافاتی با مصلحت و رضا ندارد.

 

چه گناهی کرده ای که دست به هر کاری می زنی، بد می‌آوری؟ این فکر غلط است. خداوند می‌فرماید: نه ثروت نشانه‌ی کرامت است و نه فقر نشانه‌ی دوری از خدا. در این مورد باورهای غلطی وجود دارد. هر بیماری و مصیبت نشانه‌ی عقوبت و کیفر نیست، ممکن است که بعضی از مصیبت‌ها امتحان الهی باشد. ولی انسان می‌تواند خودش را محاسبه کند ولی دیگران نباید این کار را بکنند و دنبال علت باشند.

 

در شرایطی که فقر به سراغمان می‌آید، اظهار فقر نکنیم. خدا در سوره‌ی بقره آیه 273 می‌فرماید: اصحاب پیامبر(ص) دچار فقیر تحمیلی شدند ولی نباید اظهار فقر کنند و باید آبروداری کنند. در نهج البلاغه داریم: آبروداری و خویشتن داری زینت فقیر است.

 

توجه داشته باشیم که پاداشی که گفته شده منوط به صبری است که در برابر فقر اتفاق می‌افتد. آبرومند زندگی کردن، با سیلی صورت را سرخ کردن و عزت نفس داشتن پاداش دارد. بیشترین سهم برای کنار آمدن با فقر را، خانم‌ها دارند. روایت داریم: زنی که با فقر شوهرش کنار بیاید، گرفتار عذاب قبر نمی‌شوند و در قیامت با حضرت فاطمه (سلام الله علیها) محشور می‌شود.