یک بام و دوهوای عیسی کلانتری/تناقض آقای رییس درباره آب

درحالی که کارشناسان محیط زیست مخالف سد شفارود بوده‌اند، کلانتری این سد را تایید کرده‌ است.حداقل انتظار جامعه محیط زیست کشور در حوزه آب این بود که کلانتری دیگر جایی برای نفوذ تفکرات سدسازی نگذارد.

به گزارش ،روزنامه قانون نوشت: آب هست ولی کم هست؛ این شعاری است که مسئولان از تریبون‌های مختلف آن را فریاد می‌زنند. «آب، تاریخ هفت هزار ساله ایران‌زمین را به‌مخاطره می‌اندازد». این گفته رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور است. عیسی کلانتری بیش از 70 درصد مشکلات محیط زیست کشور را مساله آب می‌داند و ادامه روند فعلی را خطر برای نظام اعلام کرده است. اما او پس از این سخنان، اظهار نظر دیگری نیز داشته است:«سدسازی، هم خوب است و هم بد. در جای مناسب خوب و در جای نامناسب بد است اما در شمال کشور با سدسازی موافقم».

شوک جامعه محیط زیست از اظهارنظر رییس

جملاتی مانند سدسازی خوب، موافقت با سدسازی در شمال کشور، موجب شوک و بهت بسیاری از فعالان، کارشناسان و استادان محیط زیست کشور شده است. چرا که یکی از دلایل بحران آبی کشور همین تفکر سازه‌ای اشتباه در مدیریت منابع آبی است. به‌گفته وزیر پیشین نیرو بیش از دو برابر نیاز آبی کشور تاکنون سد احداث شده است و این آمار نشان‌دهنده عمق بحران در مدیریت منابع آبی ایران است. کلانتری درحالی از سدسازی دفاع تمام قدی انجام داده است که این روزها کارشناسان و فعالان محیط زیست نسبت به ساخت سد شفارود در شمال کشور بارها اعتراض کرده‌اند و آبگیری آن را فاجعه‌ای همانند گتوند برای ایران می‌دانند.

نشست خبری یا شوک خبری!

کلانتری روز گذشته در نخستین نشست خبری خود با رسانه‌ها درباره بحران آبی کشور گفت:« در کشور ما بدون اغراق بالای 70 درصد مشکلات محیط زیست، مساله آب است و اگر روند موجود در کشور ادامه پیدا کند مساله آب فقط یک مساله خطر برای نظام نیست، خطر برای تاریخ هفت هزارساله این سرزمین است. این مساله را نباید با مساله جزیی‌تری مثل چند یوزپلنگ کمرنگ کنیم. آب را نباید قربانی یک گونه گیاهی کنیم. تهدید آب برای کشور مساله بود و نبود کشور است.

حالا مثلا تراریخته اهمیتش دربرابر آب بسیار جزیی است، ما نباید مساله اصلی کشور در محیط زیست را قربانی مسائل فرعی کنیم. الان بیش از 75 درصد آب‌های شیرین فسیلی خود را که حاصل صدها سال کار طبیعت در زیر زمین بوده از دست دادیم. اما اصلا اهمیت نمی‌دهیم چرا که نمی‌توانیم این موضوع را تشخیص بدهیم».

رییس سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: «سدسازی، هم خوب است و هم بد. در جای مناسب خوب و در جای نامناسب بد است. در دریاچه ارومیه، جلوی سد نازلو را با 67 درصد پیشرفت گرفتم. با نماینده هم درگیر شدیم. سد سیمینه رود را با بیش از 80 میلیارد سرمایه‌گذاری جلوگیری کردم اما در شمال کشور با سدسازی موافقم».

او در پاسخ به این پرسش که آیا جسارت بستن سدها و طرح‌های انتقال آب بدون پیوست محیط زیستی که غیرقانونی اجرا شده‌اند را دارید، گفت:«ما خلاف قانون نمی‌توانیم رفتار کنیم. خیلی خوب است که مطالبات مردمی و خبرنگاران از سازمان پیش‌تر است. باید یک موسسه آینده‌پژوهی در حوزه محیط زیست داشته باشیم.

خیلی راحت محیط زیست را دور می‌زنند

من همه موارد را بلد نیستم اما می‌توانم شما را به کار بگیرم چرا که این افکار شما خیلی خوب است. شما واقعا سختگیرانه برخورد کنید اما 80 میلیون جمعیت می‌خواهد در این کشور زندگی کند. کمک کنید راه حل ارائه بدهیم. نمی‌توانیم فقط «نه» بگوییم. سازمان محیط زیست برای هر طرحی سه ماه فرصت پاسخگویی دارد وگر نه دستگاه اجرایی حق دارد کار خودش را بکند. اگر به دنبال 100 برویم 80 را که در دسترس است نیز از دست می‌دهیم. خبرنگاران باید ایده‌آل‌گرا باشند اما واقعیت مدیریتی این نیست. کمکی که شما می‌کنید این است که من نمره‌ام را بالاتر بیاورم و مدیری که می‌خواهد هیچ موردی را رعایت نکند حداقل 80درصد مطالبات را رعایت کند اما باید واقع‌بینی هم داشته باشیم.رشد 80 درصدی قانون است و مقام معظم رهبری هم تاکید داشتند. اگر از آن طرف وزیر راه و وزیر صنایع بگویند مهم‌ترین مانع ما محیط زیست است، اولین قربانی محیط زیست خواهد بود. ما قدرت متوقف کردن آن‌ها را نداریم و خیلی راحت محیط زیست را دور می‌زنند».

80 درصد نیرو و وقتم را صرف آب خواهم کرد

کلانتری درباره دریاچه ارومیه گفت:« زمانی دریاچه 30 میلیارد متر مکعب آب داشت و کارشناسان گفتند اگر تعادل آبی از دست برود این دریاچه خواهد خشکید. آن زمان سمیناری در حاشیه اطراف دریاچه که همه‌اش زیر آب بود گذاشتیم. آن زمان گفتند آقای کلانتری ما را مسخره کرده آب دریاچه راه‌آهن را گرفته اما ایشان می‌گویند دریاچه به زودی خشک می‌شود.

من 80 درصد نیرو و وقتم را صرف آب خواهم کرد چرا که می‌دانم با این روند، آب این کشور را سرنگون می‌کند. اگر مصرف آب در کشور کم نشود این کشور نابود خواهد شد. اما وقتی که در سازمان محیط زیست بخش هوا و نیروی انسانی 20 برابر آب بودجه دارد یا بخش فنی دیگری توان و قدرتش ده‌ها برابر مساله آب است یعنی آب در این سازمان جایگاهی ندارد. امروز بیش از 70 درصد مشکل کشور آب است. تنها کشوری در دنیا هستیم که 110 درصد آب تجدیدپذیرمان را استفاده می‌کنیم و حتی کشورهای آفریقای شمالی و خاورمیانه هم بیش از 60 درصد آب تجدیدپذیر خود را استفاده نمی‌کند ».

نباید سدسازی در شمال کشور انجام شود

دکتر حسین آخانی از استادان برجسته محیط زیست کشور با ابراز تعجب از سخنان کلانتری درباره موافقت باسدسازی در شمال کشور به «قانون» گفت:« من از اظهارنظر ایشان تعجب می‌کنم. تنها منطقه‌ای که نباید سدسازی در آنجا صورت گیرد؛ شمال کشور است. به‌دلیل اینکه شمال کشور در طول سال بارندگی رخ می‌دهد و نیازی به ذخیره آب نیست. بنابراین از طریق روش‌های سنتی به‌راحتی‌ می‌توان آب مورد نیاز کشاورزی را تامین کرد. استدلال رییس سازمان محیط زیست به هیچ عنوان منطقی نیست که شمال را از مناطق دیگر کشور استثنا می‌دانند.

واقعیت این است که سدسازی در هر نقطه کشور بد است. اما در برخی شهرها برای تامین نیازهای شرب شرایط خاصی وجود دارد که براساس مطالعات دقیق، ارزیابی‌های زیست‌محیطی و ارزیابی‌های اجتماعی ممکن است تعدادی سد احداث شود و این مساله اجتناب‌ناپذیر است. ولی سدسازی به این حدی که در ایران به‌صورت افراطی انجام می‌شود، اشتباه است و شمال و جنوب کشور نیز از این مساله مستثنا نیستند».

باوجود مخالفت کارشناسان، کلانتری سد شفارود را تایید کرد

به‌باور بسیاری از کارشناسان محیط زیست، این اظهارنظر کلانتری چراغ سبزی به سدسازان در کشور است. آخانی در این‌باره گفت:« این اظهارنظرها به‌شدت نگران کننده است. حداقل انتظار جامعه محیط زیست کشور در حوزه آب این بود که کلانتری، دیگر جایی برای نفوذ تفکرات سدسازی نگذارد. اما متاسفانه با این سخنان درباره موافقت با سدسازی در شمال کشور، نگرانی‌های بسیاری به‌وجود آمده است.

درحالی که کارشناسان محیط زیست مخالف سد شفارود بوده‌اند، کلانتری این سد را تایید کرده‌ است. در صورتی که سد شفارود علاوه‌بر اینکه بخش زیادی از جنگل‌های خزری را از بین می‌برد، خسارت‌های فراوانی نیز به پایین‌دست وارد خواهد کرد. نمی‌دانم استدلال ایشان چیست و چرا این حرف‌ها را می‌زنند؛ من هم نگران هستم».

تناقض آقای رییس درباره آب

صحبت از بحران آب و چراغ سبز به سدسازان تنافض عجیب رییس سازمان محیط زیست کشور است. آخانی با اشاره به اینکه دوگانگی کلانتری در مساله آب نگران‌کننده است، گفت:« کلانتری ممکن است در خیلی موارد با افرادی که کارسازه‌ای انجام می‌دهند، همراهی کند. همچنین پرونده او در ستاد احیای دریاچه ارومیه جالب توجه است. در دریاچه ارومیه کلانتری با بسیاری از پروژه‌های انتقال آب و حتی سدسازی همراهی کردند بدان معنا که متاسفانه نگاه اکولوژیکی به مسائل محیط‌زیستی ندارند.

حال باید به این مساله توجه داشته باشند که به‌عنوان رییس سازمان محیط زیست، اظهارات ایشان در مورد آب بسیار تاثیرگذار است. البته بارها از دغدغه آب و بحران آن سخن گفته‌اند اما به‌نظر می‌رسد که این دغدغه تنها در حد حرف است. کلانتری به‌صراحت اعلام کرده است «کسانی که گتوند را ساختند جنایت کردند و باید محاکمه شوند». این درحالی است که سازندگان گتوند، سازندگان شفارود نیز هستند. سازندگانی که سدهای گلستان را ساختند و موجب خشک شدن تالاب میانکاله شده‌اند».

سدسازی خیانتی به کشور است

آخانی با اشاره به پیامد سدسازی در کشور گفت:« کشور در این اندازه به سدسازی نیاز ندارد. کلانتری به‌عنوان فردی که معتقد است این نوع بهره‌برداری از آب باعث نابودی تمدن ایران خواهد شد الان دیگر نباید استثنا قایل شود. سدهایی که ساخته شده‌اند چندین برابر توان اکولوژیکی کشور بوده‌اند و درحال حاضر نیز باید به‌طورکامل متوقف شوند. باید گروه‌های کارشناسی را برای برداشتن سدهایی که خطرناک هستند، تجهیز کنیم. به‌گفته وزیر پیشین نیرو، در حقیقت سدهایی که ما ساخته‌ایم دو برابر آبی است که می‌توانیم ذخیره کنیم. یعنی از نظر منطقی، ما دو برابر توان ذخیره‌سازی آب در این کشور سد ساخته‌ایم. ساده‌ترین نتیجه‌گیری این است که باید 50 درصد سدها را تخریب کنیم. موافقت با ساخت سد جدید دیگر توجیهی ندارد و این خیانتی به کشور است».