جستجوی امام عصر (عج) در دعای ندبه (۲)

أین قاصم شوکه المعتدین
أین هادم ابنیه الشرک و النفاق
أین مبید اهل الفسوق و العصیان و الطغیان
أین حاصد فروع الغی و الشقاق
أین طامس اثار الزیع و الاهواء
أین قاطع حبائل الکذب والافتراء
أین مبید العتاة والمرده
أین مستاصل اهل العناد و التضلیل و الالحاد.
ترجمه
کجاست شکننده ابهت و عظمت تجاوز کاران؟
کجاست درهم کوبنده بناهای شرک و دورویی؟
کجاست نابود کننده اهل فسق و گناه و طغیان گری؟
کجاست قطع کننده شاخه های درختان و درو کننده زراعت های گمراهی و فساد و نقاق؟
کجاست محو کننده آثار و نشانه های اندیشه های باطل و هواهای نفسانی؟
کجاست قطع کننده ریسمانهای دروغ، بدعت و تهمت؟
کجاست در هم کوبنده سرکشان و متمرّدان؟
کجاست ریشه کن کننده ی اهل لجاجت و گمراهی و بی دینی؟

درهم کوبنده های بناهای شرک و نفاق

این جملات در واقع بیان برنامه های ولی عصر «عج» پس از ظهور است که با جملات پرسشی (أین...) و به شکلی خاص بیان شده اند. این جملات پرسشی به طور کلی، در سه شکل عمده مطرح شده اند:
بخش اول: کلمات و جملاتی که جنبه امیدواری و اطمینان بخشی دارند.
بخش دوم: برنامه هایی که طوفانی، تخریبی و ریشه کن کننده هستند.
بخش سوم: برنامه ها و اقداماتی که جنبه سازندگی دارند.
در اولین جمله از این فراز دعا آمده است: «کجاست شکننده قدرت و اقتدار تجاوز کاران؟» أین قاصم شوکه المعتدین.
از این عبارت بر می آید امام (ع) در عصری ظهور می کند که تجاوزکاران از شوکت و قدرت ویژه ای برخوردارند و بر جهان حاکمیت کامل دارند و مردم بدون یک رهبر بلند پایه و قدرتمند توان درهم شکستن آنان را ندارند.
معمولاً ظلم و تجاوز به حقوق دیگران تحت لوای قدرت و اقتدار ظاهری عدّه ای و ظلم پذیری عدّه ای دیگر صورت می گیرد.(1) اقتدار و ابهت عاملی است که از یک سو به افراد صاحب اقتدار، توان و نیروی مضاعف می دهد و از دیگر سوی در دل مستضعفان ایجاد رعب و وحشت می کند؛ لذا کسی که می خواهد اقدام اصلاحی انجام دهد باید با صاحب اقتدار در افتد، او را از اقتدار بیاندازد. و به مستضعفان امید موفقیت بدهد.
و در ادامه امام (ع) عرض می کند: «کجاست درهم کوبنده بناهای شرک و دورویی؟» أین هادم ابنیه الشرک و النفاق.
این تعبیر به خوبی می رساند در عصر آن حضرت بناها، مؤسسات و رسانه های شرک و نفاق که مربوط به همان تجاوز کاران است، مستحکم و آباد است که به دنبال درهم شکستن خودشان باید بنیاد عملیاتی آنها ویران گردد.
دو گروه عظیم از انقلاب حضرت مهدی بسیار ناراحت و ناراضی خواهند بود: مشرکان و منافقان.
اصولاً برنامه های امام زمان (عج) در عصر ظهور، زیر بنایی و ریشه ای است . طبق گفته برخی از بزرگان «شرک» رأس همه گناهان است؛ لذا قطع و نابودی ریشه ای بناهای تبلیغاتی و ارعاب کننده لازم و ضروری است و در انقلاب ها نیز نخست بناهای تبلیغاتی آن رژیم تصرف می شود و علایم و نشانه آن از بین می رود.
در ادامه؛ برنامه های مبارزاتی آن حضرت چنین بیان می شوند: «کجاست نابود کننده اهل فسق و گناه و طغیانگری؟» أین مبید اهل الفسوق و العصیان و الطغیان.
پس از درهم شکستن اقتدار اقتدارگرایان و از بین بردن بنیادهای عملیاتی آنها، نوبت به نابودی نفرات و عاملات می رسد. در این جمله به سه گروه از این افراد اشاره شده است: «اهل فسق»، «اهل گناه» و «اهل سرکشی و طغیان»
زیان و خطراین سه گروه بر کسی پوشیده نیست. گردن کشان و طغیان گران علاوه بر این که معصیت کار و فاسقند - همان گونه که سیلاب بناها و آبادی ها را ویران می کند- ایمان و تقوا، درک و فهم و سرمایه های اصلی انسان ها را ویران می کنند. قطعاً اینگونه افراد وجودشان برای یک جامعه توحیدی مضر و خطرناک است؛ لذا پس از هر انقلابی سران فاسد رژیم سابق اعدام می شوند.
فاسق از گناهکار بدتر و به شیطان نزدیکتر است ولی مرتبه ای پایین تر از طغیانگر است.
گاه ضرر و خطر گنهکاران، فردی و شخصی است، و گاه آشکار و تأثیر گذار بر دیگران و خلاف کاران و تخریب کنندگان جامعه اند، که تأثیر گزاران باید از بین بروند.
نکته مهم تفاوت این سه گروه با یکدیگر است. قطعاً بسیاری از انسانها بر اثر غفلت و جهالت مرتکب خطاهایی می شوند؛ اما این خطاها به حدّی نیستند که اهل آن نافرمان محسوب شوند؛ ولی کسانی که بر اثر تداوم و تکرار نافرمانی خدا، اهلیت نافرمانی پیدا می کنند و خود سرمنشا ظلم و فساد می شوند، بسی خطرناک تر و زیان آورتر برای جامعه اند و بدین جهت است که در دعا وعده درهم کوبیدن آنها، توسط ولی عصر «عج» داده می شود.
در جمله بعد امام (ع) به ابعاد و فروعات مؤسسات وابسته به ریشه فساد اشاره کرده عرض می کند: «کجاست قطع کننده شاخه های درختان و درو کننده زراعت های گمراهی و فساد و نفاق؟» أین حاصد فروع الغی و الشقاق.
گر چه قدرتمندان و... اساس تخریب جامعه اند ولی همواره در زیر بال و پر خود نوچه و گروههایی را پرورش می دهند و مؤسسات وابسته ای را به وجود می آورند که پس از آنها، جایشان را خواهند گرفت؛ بنابراین برای صالح ماندن جامعه باید تمام نهال ها و شاخه ها درو شوند.
امام (عج) در زمان ظهور ابزار اصلاح و سازندگی را به دست گرفته و تمام علفهای هرز، درختان بی فایده - بلکه مضرّ - را قطع می کند. تمام کجروی ها و انحرافات را اصلاح می سازد، آنان که در لهو و لعب غرق شده و پیرو شیطان شده اند؛ آنانکه با رهبران دروغین بیعت کرده و مردم از ظلم و ستمشان خسته شده اند و خلاصه آنان که از یاد خدا غافلند؛ همه و همه را از بین برده و جهانی از خیر و صلاح و صلح و صفا برقرار می سازد.
در ادامه امام (ع) عرض می کند: «کجاست محو کننده آثار و نشانه های اندیشه های باطل و هواهای نفسانی؟» أین طامس اثار الزیغ (2) و الاهواء.
این عبارت می گوید: به جز شاخه ها، نهال ها و نوچه های باقی مانده از ستمگران و اهل گناه، آثار دیگری از آنها در جامعه باقی می ماند که وجود آنها در منظر افراد، زمینه گمراهی یا علاقه به گناه را فراهم می سازد، این آثار باید محود شود تا کسی چشمش به آن آثار نیفتد که حتی مخفیانه از آن تبلیغی نماید؛ زیرا در جامعه اسلامی و پویا نباید از اندیشه های باطل و هواهای نفسانی - که موجب بازگشت به عقب و مانع پیشرفت جامعه است - اثری باشد.
در کلام بعد اشاره به حرکت و اقدام دیگری از ناحیه امام زمان شده که به جهت شدّت زیان آن در جامعه و منشأ بسیاری از گناهان و فتنه ها، بر ریشه کنی آن تأکید شده و از برنامه های قطعی امام زمان (ع) به شمار آمده است: «کجاست قطع کننده ریسمان های دروغ، بدعت و افترا.» أین قاطع حبائل الکذب والافتراء.
این عبارت می رساند طغیان گران و ستم کاران نقشه ها و توطئه های دروغینی برای گمراهی افراد و متهم ساختن افراد صالح دارند و دستگاههای دروغ پراکنی و افترازنی تعبیه کرده اند و هر روز شایعه ای جدید پخش می کنند تا جامعه در حیرت و سرگردانی باقی بماند و اگر این گونه رسانه ها تعطیل نشود انقلاب موفق نخواهد شد.
وجود افراد در گروههای فاسد و نابکار که مطیع هیچ قانونی نخواهند شد، مسلم و قطعی است؛ اما بر شمردن یکایک آنها با اوصاف شان برای شناساندن و معرفی آنان به مردم است تا هم اتمام حجّت باشد و هم خوب از بد و حق از باطل مشخص شود؛ لذا امام (ع) در جمله بعد عرض می کند: «کجاست درهم کوبنده سرکشان و متمرّدان؟» أین مبید العتاه و المرده.
از این عبارت بر می آید، پس از انقلاب مهدی، عده ای یاغی و متمرّد در برابرش می ایستند و به اصطلاح ضد انقلاب می گردند، اگر کار اینان یکسره نشود باز تمام زحمات بر باد خواهد رفت.
برخی از معاندان به لجاجت و تمرّد در پذیرش حکومت آن حضرت، اصرار می ورزند و در مقام امام (ع) ایستاده، تن به قانون نداده و حقّ را نمی پذیرند. امام (ع) در باره آنها این چنین عرض می کند: «کجاست ریشه کن کننده اهل لجاجت و گمراهی و بی دینی؟» أین مستاصل (3) اهل العناد و التضلیل و الالحاد.
استیصال به معنی «از ریشه در آوردن» است و این می رساند که آن حضرت با کینه توزانی که در پی گمراهی انسانها هستند و تلاش می کنند نهال توحید را از فکر افراد بر کنند و تخم الحاد بکارند و در خانه های تیمی مخفیانه عمل می کنند، آن چنان برخورد می کند که بر جای خود میخ کوب شده و دیگر هیچ گونه اقدامی نتوانند انجام دهند.
اشاره به کلمه اهل در اینجا نیز قابل ملاحظه است که اهلیت عناد و گمراهی و بی دینی، علاوه بر اثرات مخرّب شخصی و فردی، در فضایی ناسالم و بستری مناسب، موجب گمراهی و لغزش دیگران نیز می شود.

نکته ها

برنامه های امام زمان (عج) پس از ظهور
در دو فراز قبلی دعا 17 جمله پرسشی با کلمه «أین» مطرح شد که به جز جمله اول، که به معرفی شخص امام زمان (عج) پرداخته بود، (أین بقیه الله التی لاتخلو من العتره الهادیه) بقیه جملات در عین پرسشی بودن، برنامه های امام (ع) پس از ظهور را تشریح کرده اند.
در اینجا به اهم برنامه های آن حضرت که در این دو قسمت از دعا به آنها اشاره شده است، می پردازیم.
در یک تقسیم بندی کلی برنامه های آن حضرت به دو بخش اساسی تقسیم می شود:

الف: برنامه های تخریبی و براندازی

این برنامه ها بخش عمده ای از فعالیت ها و برنامه های آن حضرت است که بدون آن سایر برنامه ها قابل اجرا نیست:
- ریشه کن کردن ستمگران، براندازی اساس ظلم و دشمنی (أین المعد لقطع دابر الظلمه)؛
- شکستن ابهت و عظمت تجاوزگران (أین قاصم شوکه المعتدین).
- در هم کوبیدن بناهای شرک و دورویی (أین هادم ابنیه الشرک و النفاق).
- نابود کردن اهل فسق و گناه (أین مبید اهل الفسوق و العصیان و الطغیان).
- ریشه کن کردن نهال گمراهی و فساد (أین حاصد فروع الغی و النفاق).
- محو آثار و نشانه های باطل و هواهای نفسانی (أین طامس آثار الزیغ والاهواء).
- قطع کردن بندها و ریسمان های دروغ، بدعت و تهمت (أین قاطع حبائل الکذب و الافتراء)؛
- درهم کوبیدن سرکشان و متمرّدان (أین مبید (4) العتاه و المرده)؛
- ریشه کن کردن اهل لجاجت و گمراهی و بی دینی (أین مستاصل اهل العناد و التضلیل والالحاد)؛
- اگر ستمگران و سرکشان، تجاوز کاران و متمردان، مخالفان و دشمنان را به یک درخت (شجره خبیثه) تشبیه کنیم، باید بررسی کنیم و ببینیم یک باغبان برای رهایی از ضرر آن، چه می کند؛

ب: برنامه های سازندگی

- به پاداشتن راستی ها و حقایق و جلوگیری از انحرافات (أین المنتظر لاقامه الامت والعوج)؛
-تجدید واجبات و آداب دینی (أین المدخر لتجدید الفرائض و السنن).
- برگرداندن دین و شریعت (أین المتخیر لاعاده المله و الشریعه).
- احیا و زنده کردن قرآن و حدود و احکام آن (أین المومل لاحیاء الکتاب وحدوده)؛
- زنده کردن آثار و نشانه های دین و اهل ایمان (أین محیی معالم الدین و اهله)؛
با دقت در برنامه های تخریبی و بر اندازی و برنامه های سازندگی امام (عج) می توان عامل سعادت و شقاوت جامعه را پیدا کرد. آنچه بشریت از آن رنج می برد و باعث تباهی جوامع بشری می شود عبارت است از ظلم، ستم، تجاوز؛ نفاق و دورویی، فسق و فساد، اندیشه ها و تفکرات باطل، دروغ، سرکشی و آنچه باعث رشد و پیشرفت صحیح و پایدار جوامع شده و آن را در مسیر حقیقت هدایت می کند: تن دادن به احکام اسلام؛ احکامی که به انسانها عزّت می دهند و اقتدار آنها را در کنار امنیت تأمین می کنند، آسایش و آرامش می بخشند و باعث ثبات و عظمت می شوند که در سایه آن دنیا و آخرت افراد تأمین می شود.
و هم اکنون نیز مشاهده می کنیم جوامع اسلامی به هر اندازه که به احکام اسلام پایبند بوده و عمل کنند و در وضع قوانین، احکام اسلامی را جاری سازند، به همان اندازه رشد کرده و دارای استقلال، امنیت و عزّت خواهند شد و در مقابل هر اندازه که از احکام اسلام فاصله گرفته و تحت سلطه بیگانگان و قلدران جهان قرار گیرند از پیشرفت به معنای واقعی دور افتاده و به سرایی دلخوش می شوند و خیری از زندگی دنیوی خود نمی بینند.

پی نوشت ها :

1- نمونه ای از این اقدام و حرکت، در عصر حاضر به دست توانای امام خمینی «ره» صورت گرفت. چنانکه ایشان در حرکت انقلابی خود در سال 57 با کمک ملت ایران، اقتدار و عظمت شاه، ساواک و... را در هم شکست و رژیم 2500 ساله شاهنشاهی را سرنگون ساخت، و درمورد امام عصر این قدرت و شکنندگی جهانی خواهد بود.
2- زیغ: انحراف از حق، الزیغ: المیل عن الحق، مجمع البحرین، ج 5، ص 10.
3- مستأصل: اسم فاعل از باب استفعال، استأصل استئصالا [أصل] الشیء یعنی آن چیز را از بن برکند.
4-میبد: اسم فاعل از باب افعال از ماده «بید» به معنی هلاکت «اباده الله» یعنی خدا او را هلاک کرد، (باد الشی، یبید بیدا و بیاداً و بیوداً: انقطع و ذهب. وباد یبید بیدا اذا هلک. و أباده الله ای أهلکه، لسان العرب، ج 3، ص 97.

منبع: همتیان، علی اصغر؛ (1390)، شرح فراق: شرحی نو بر دعای ندبه، تهران: بنیاد فرهنگی حضرت مهدی موعود (عج)، چاپ سوم.