بهارِ گردشگری

تاریخ خبر :1394/01/05-امروزه گردشگری صنعتی پویا و سودآور در جهان است چنانکه یکی از مهمترین عرصه های پررونق، جذاب و کارآفرین جهان در هزاره سوم شناخته می شود. از این رو کشورهای گوناگون تلاش می کنند با شناسایی ظرفیت ها و بکارگیری توانمندی ها، بتوانند بخشی از درآمد و سرمایه اقتصادی خود را از این راه فراهم کرده و از جریان پیشرونده و جهانی این صنعت بازنمانند.

گردشگری به عنوان صنعتی پاک و سفید، ابعاد و زمینه های بسیاری دارد و موجب شده است کشورها و جوامع با توجه به توانمندی های خود در عرصه های گوناگون این صنعت سرمایه گذاری و بسترسازی کنند.

رونق و شکوفایی این صنعت به شرایط و ظرفیت های طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر منطقه بستگی دارد. در این میان برخی کشورها به دلیل برخورداری از پاره یی ویژگی ها، امکانات و توانمندی ها در همسنجی با جوامع دیگر از توانمندی های فزون تری بهره مندند.

آثار و سازه های باستانی و تاریخی، طبیعت، آب و هوا و ویژگی های بوم شناختی منحصر به فرد، فرهنگ و جاذبه های مردم شناختی، مکان های مذهبی و زیارتی، دانشگاه ها و موسسه های علمی و آموزشی معتبر، کانون های سلامت و درمان و دیگر ظرفیت ها و بسترهای جذب گردشگر از ویژگی ها و مزیت های نسبی یا مطلق کشورها به شمار می روند؛ کشوری به دلیل سواحل ماسه یی و آفتابی، دریاچه و کویر خود در گردشگری پیشتاز می شود و سرزمینی به لحاظ داشتن ویژگی های فرهنگی و مردم شناختی.

ایران کشور توانمندی از دیدگاه گردشگری است که افزون بر مزیت نسبی در بسیاری بخش ها، در برخی زمینه ها نیز از مزیت مطلق برخوردار بوده و همین ویژگی بازویی توانمند در رونق و شکوفایی ظرفیت های گردشگری آن است.

بهره مندی ایران از بسترهای گوناگون گردشگری همچون طبیعت، سلامت، فناوری، نمادهای تاریخی، فرهنگی و مردم شناختی، جاذبه های مذهبی و… می تواند کشور را به قطب مهم گردشگری نه فقط در منطقه بلکه در جهان تبدیل سازد.

گردشگری تاریخی به دلیل وجود آثار و بناهای ارزشمند باستانی و تاریخی از دیرباز در ایران پویا بوده است. جاذبه های تاریخی ماندگار از دوران ایران باستان همچون تخت جمشید، بیستون، طاق بستان، بازارهای بزرگ و تاریخی، قلعه های و سازه ها با معماری و هنر ارزشمند ایرانی به همراه بناهای دوران اسلامی همچون مساجد، تکایا، امارت ها و… به عنوان میراث گرانبهای تاریخ ایرانی و اسلامی همواره از جذابیت و گیرایی وصف ناشدنی برای جذب جهانگردان و علاقه مندان به تاریخ و تمدن های کهن بشری برخوردار بوده و بدین گونه ایران هرساله میزبان شمار زیادی از گردشگران تاریخی بوده است.

از سوی دیگر، ایران با چشم اندازهای طبیعی بی همتا، آب و هوای (اقلیم) چهارفصل، گوناگونی جنگل ها در چهار منطقه جغرافیایی از شمال و جنوب تا شرق و غرب، کوهستان های بلند و منحصر به فرد با تنوع زیستی گیاهی و جانوری فراوان همچون نگینی درخشان بر نقشه گردشگری جهان خودنمایی می کند.

خلیج همیشه فارس، دریای خزر و تالاب ها و دریاچه های پراکنده در چهار گوشه جغرافیایی از سرمایه های طبیعی این سرزمین کهن و زیبا است و همین ویژگی ها به عنوان مزیتی ارزشمند می تواند چشم انداز زیبایی از گردشگری کشور را در جهان به تصویر بکشد.

مکان های مقدس دینی و مذهبی همچون بارگاه های امام رضا (ع) در مشهد، حضرت معصومه (س) در قم، حضرت شاهچراغ (ع) در شیراز و دیگر بقاع متبرک امامزادگان مزیتی بزرگ در ایران است که نه فقط هدف گردشگران داخلی بلکه مقصد سفر زایرانی از سراسر جهان به شمار می رود.

همچنین وجود چشمه های آبگرم و درمانی، پزشکان حاذق و سرشناس در سطح بین المللی، مراکز پزشکی و آزمایشگاه های گوناگون بسیار مجهز در سایه پیشرفت های چشمگیر دانش پزشکی و سرمایه گذاری هایی که در این بخش صورت گرفته، ایران را به کانون مهم درمان و سلامت منطقه تبدیل ساخته است. هر سال شمار زیادی از مردم مناطق گوناگون جهان برای برطرف ساختن مشکلات درمان و بازیابی سلامت خود به ایران سفر می کنند و همین امر می تواند پدیده گردشگری سلامت در ایران را بیش از پیش رونق بخشیده و پیش ببرد.

وجود قومیت ها، زبان ها، ادیان و مذاهب با باورها، آداب و رسوم، آیین ها و به طور کلی خرده فرهنگ های گوناگون در ایران به عنوان جاذبه های مهم فرهنگی و مردم شناختی همواره مورد توجه جهانگردان و مردم شناسان قرار داشته است. حتی به این موارد در کتاب ها و سفرنامه های زیادی اشاره شده و در پاره یی اوقات نیز به قاب تصویر و فیلم کشیده شده است.

با وجود این، گردشگری ایران هنوز ناشناخته های بسیاری دارد که بیش از پیش برای جهانگردان جذاب، شگفت انگیز و دلنشین است.

بر پایه آمارها، ایران به لحاظ بهره مندی از جاذبه های گردشگری در رتبه دهم و از نظر جاذبه های فرهنگی و تاریخی بالقوه در ردیف سه کشور نخست جهان قرار دارد اما در زمینه این صنعت پررونق جهانی آنگونه که باید بسترسازی و سرمایه گذاری نشده است.

سالانه بیش از یک هزار و 250 میلیارد دلار درآمد جهانی از یک میلیارد و 187 میلیون گردشگر خارجی به دست می آید اما سهم ایران با وجود ظرفیت ها و جاذبه های طبیعی، تاریخی، معنوی، فرهنگی و گردشگری سلامت، فقط نزدیک به نیم درصد است.

بنابراین هنوز شمار گردشگران تاریخی کشور در همسنجی با کشورهای دیگری که حتی آثاری کم ارزش تر از ایران در خود دارند، به شکوفایی و رونق مطلوب دست نیافته است؛ چنانکه کشورهای دیگر با وجود داشته های ناچیز در عرصه گردشگری توانسته اند اقتصاد خود را بر پایه سرمایه گذاری در این صنعت به رونق و پیشرفت برسانند.

بر پایه آمارها، ایران در سال 2014 میلادی (سالی که گذشت) میزبان و هدف جهانگردان زیادی بود و سفر به ایران با هدف گردشگری در همسنجی با گذشته افزایش یافت. همچنین در آخرین رتبه بندی سازمان جهانی گردشگری (دبلیو. تی. او) ایران در جایگاه چهل و هشتم جهان قرار دارد که این موضوع می تواند نویدبخش آینده یی روشن برای صنعت گردشگری کشور باشد.

هم اکنون گردشگری یک منبع مهم درآمدزا، کارآفرین و ارزآور اقتصادی در جهان است و کشورهای کوچک و بزرگ بی نیاز از زیربناهای صنعتی، آن را به عنوانی هدفی بنیادی و پایدار در اقتصاد خود دیده و در این عرصه سرمایه گذاری می کنند.

صنعت جهانگردی زمانی می تواند هدف قرار گیرد که پیش فرض های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی آن فراهم شود تا با توجه به آنها در راستای شکوفایی هدفمند گردشگری برنامه ریزی و سیاست گذاری شود.

در این میان توجه هرچه بیشتر سازمان ها و دستگاه های دولتی و مردم نهاد به برنامه ریزی های بلندمدت در چارچوب های منعطف اجتماعی و فرهنگی به مثابه بستری درآمدزا و سودآور از نظر اقتصادی و زمینه ساز پیشرفت و توسعه پایدار خواهد بود.