کاوش‌های «پدر باستان‌شناسی ایران» ادامه دارد

تاریخ خبر:1394/02/05-دلیل متروک شدن و بازنگری مجدد یافته‌های دوران تاریخی «سگزآباد» در کاوش‌های دکتر «عزت‌الله نگهبان» و دکتر «صادق ملک شهمیرزادی» عامل آغازی دوباره بر کاوش در محوطه‌ی تاریخی است که در سال 1349 پدر باستان‌شناسی ایران در آن کاوش کرده بود.

به گزارش خبرنگار ایسنا، اجرای طرح کاوش در «قره تپه سگزآباد» قزوین که پس از زلزله سال 1341 بوئین زهرا مورد چپاول مردم محلی قرار گرفت و آسیب‌های فراوانی بر آن وارد شد، با دو هدف پژوهشی و آموزشی به ویژه شناسایی دقیق دوره مادها و هخامنشیان آغاز شد.

مصطفی ده‌پهلوان‌، سرپرست هیات کاوش در محوطه «قره تپه سگز آباد»، با اعلام این خبر اظهار کرد: با آغاز دور جدیدی از کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران از سال 1393 تاکنون تصمیم گرفته شد تا با بهره‌گیری از یافته‌های به دست آمده از کاوش‌های گذشته و انجام کاوش در لایه‌های متاخر محوطه‌ی «قره تپه سگزآباد» به تدریج وارد بررسی باستان‌شناختی گستره‌ی زمانی مورد نظر شود.

این باستان‌شناس ادامه داد: این کاوش به طور کلی دو هدف پژوهشی و آموزشی را در دستور کار خواهد داشت که اهداف پژوهشی آن شامل شناسایی دقیق و مستند دوره‌ی تاریخی لایه فوقانی سگزآباد (آهن II و III) همزمان با دوره ماد و هخامنشی و تشخیص کاربری (حکومتی یا مذهبی یا سکونتی) و نوع جامعه‌ای که در لایه‌های فوقانی سگزآباد استقرار داشته‌اند، می‌شود.

وی افزود: همچنین شناسایی تعاملات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای اقتصادی و فرهنگی سگزآباد در هزاره نخست قبل از میلاد، دلیل متروک شدن محوطه سگزآباد و بازنگری مجدد در یافته‌های دوران تاریخی سگزآباد در کاوش‌های زنده‌یاد دکتر عزت الله نگهبان و دکتر صادق ملک شهمیرزادی در کنار طرح کاوش سگزآباد از دیگر اهداف پژوهشی این طرح است.

ده‌پهلوان آموزش شیوه‌های درست و روزآمد کاوش (مراحل پیش از کاوش، کاوش و پس از کاوش) به دانشجویان باستان‌شناسی دانشگاه تهران را هدف آموزشی این کاوش دانست.

او درباره‌ی ضرورت و اهمیت اجرای برنامه نیز اظهار کرد: با توجه به این که در سال‌های گذشته تمرکز کاوش‌های باستان‌شناختی بر دوره‌های مفرغ و آهن I محوطه سگزآباد بوده است، آگاهی درستی از ویژگی‌های فرهنگی و تاریخی لایه‌های سطحی‌تر وجود ندارد.

به گفته‌ی این باستان‌شناس از آن‌جا که بخش‌های شمالی مرکز فلات ایران در دوره تاریخی ابهامات زیادی را در خود دارد، چندان دور از ذهن نیست که با تمرکز بر لایه‌های تاریخی محوطه سگزآباد، بازنگری مجدد در یافته‌های دوران تاریخی (آهن 2 و 3) سگزآباد در کاوش‌های زنده یاد دکتر عزت الله نگهبان و دکتر صادق ملک شهمیرزادی، بازنگری مجدد یافته‌های بررسی میدانی دشت قزوین توسط دکتر نگهبان در سال 1349 همراه با یافته های پروژه کاوش سگزآباد در فصل گذشته(1393) و جاری (1394) بتوان گام مهمی در شناسایی شرایط اقتصادی و فرهنگی این محوطه و مناطق پیرامونی و به عبارتی دشت قزوین برداشت.

وی تاکید کرد: دکتر عزت الله نگهبان بنیانگذار باستان شناسی علمی و ایرانی سال 1349 در قالب هیأتی مرکب از استادان باستان شناسی، زمین‌شناسی و جانورشناسی به بررسی سطحی دشت قزوین و کاوش در سه محوطه مهم زاغه، قره تپه و قبرستان پرداخت.

به گفته سرپرست هیات کاوش در قره تپه سگزآباد، در حال حاضر نزدیک به 44 سال است که به طور غیر مستمر کاوش‌های آموزشی و پژوهشی گروه باستان شناسی در این سه محوطه متمرکز شده و دستاوردهای علمی فراوانی به همراه داشته که یکی از این سه محوطه مهم «قره تپه سگزآباد» است.

به گفته او، پیشینه کاوش های باستان شناسی در این محوطه بسیار طولانی است و در طول سال‌های گذشته چندین بار عملیات کاوش توسط هیات‌های داخلی و خارجی در این محوطه تاریخی انجام َشده که از آن دسته می‌توان به کاوش‌های باستان‌شناسی هیات بلژیکی و هیات ژاپنی اشاره کرد.

ده‌پهلوان، کاوش امیر ماهانی رئیس وقت اداره فرهنگ و هنر قزوین درسال1347،کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال 1349 تا سال 1356 به سرپرستی دکتر عزت الله نگهبان در قالب هشت فصل کاوش و کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، از سال 1376 تا سال 1378به سرپرستی دکتر حسن طلایی در قالب سه فصل را نیز از کاوش‌های باستان شناسی انجام شده در این محوطه دانست.

او اظهار کرد: کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران، در سال 1387، به سرپرستی دکتر کمال الدین نیکنامی و همکاری حجت دارابی یک فصل، کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در سال 1388، به سرپرستی کمال الدین نیکنامی و همکاری دکتر حسن فاضلی و دکتر حسین عزیزی یک فصل و کاوش‌های گروه باستان شناسی دانشگاه تهران در سال 1389، به سرپرستی سیما یداللهی و همکاری دکتر حسین عزیزی یک فصل از دیگر کاوش‌های باستان شناسی است که در این محوطه انجام شده است.

به گفته‌ی ده‌پهلوان، در اکثر این کاوش‌ها تمرکز بر دوره‌های پیش از تاریخ شامل دور‌های مس سنگی، مفرغ، آهن IوII این محوطه بوده است و به دوره‌های متاخر آن شامل آهن IIوIII همزمان با ماد و هخامنشی پرداخته نشده است.

ده پهلوان اظهارکرد: پس از سال‌ها فعالیت پژوهشی در دشت قزوین و شمال مرکزی ایران متاسفانه الگوها و ویژگی‌های فرهنگ مادی این منطقه و چگونگی تعاملات فرهنگی آن در گستره زمانی 800 سال قبل از میلاد تا 622 پس از میلاد، آهنIII ، ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی گنگ و مبهم مانده است.

عملیات کاوش تپه سگز آباد که مجوز آن از طرف رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری صادر شده، تا دهم خرداد سال جاری ادامه دارد.