ایلام (به کردی: ئیلام) به یکی از شهرهای غربی ایران و مرکز استان ایلام است. جمعیت این شهر برپایهٔ سرشماری سال 1390 خورشیدی برابر با 172٬213 نفر بوده‌است. ایلام در عهد باستان نام‌های بسیاری مانند آلامتو، اریوجان، ماسبذان داشته و در قرن اخیر «دیوالا» و «حسین‌آباد» بوده‌است. شهر ایلام بعد از شهرهای کرمانشاه و سنندج سومین شهر بزرگ کردنشین ایران محسوب می‌شود. زبان اهالی شهر ایلام کردی ایلامی می‌باشد.
پیشینه
ایلام در عهد باستان به ‹‹اَریوجان›› معروف بود. اما ایلام کنونی در سال 1308 شمسی در منطقه‌ای که حسین‌آباد نامیده می‌شد از نو احداث گردیده و یک سال بعد با توجه به سابقه تاریخی و تصویب فرهنگستان ایران به نام ‹‹ایلام›› نام گذاری شده‌است. شهر ایلام در حصاری از کوهها و ارتفاعات جنگلی استقرار یافته و آب و هوایی معتدل کوهستانی و بهاری دلپذیر دارد.
ایلام از دیرباز جایگاه شهرنشینی و گهواره فرهنگی ایرانیان بوده است. در دوره ساسانی بخشی از سرزمین «پهله» یا «پهلو» شمرده می‌شده و تازیان آن را «جبال» می‌نامیده‌اند. از سده چهارم تا میانه‌های ششم قمری، این منطقه بخشی از عراق عجم بود. ایلام در دوران جنگ ایران و عراق بشدت آسیب دید.
چگونگی تشکیل شهر
شهر کنونی ایلام، در میان چندین کوه که دور تادور شهر کشیده شده‌اند قرار دارد که آب و هوای معتدل تری نسبت به دیگر نقاط استان دارد. از آنجایی که تپه زیبا و طبیعی شاهد (خرگوشان) و قبر صی می (مهدی پدر هارون الرشید) یکی از خلفای عباسی و دره زیبای ارغوان در میان این کوهها قرار داشت، غلامرضا خان والی در زمان قاجار بر آن شد تا قلعه والی را در میان آن کوهها بنا کند که اولین بنای و به تدریج مردم ایلام در اطراف قلعه و در میان این کوهها شهر ایلام شکل گرفت.
در حال حاضر شهر ایلام به عنوان مرکز سیاسی – اداری استان ایلام از شهرهای توسعه یافته باختر کشور است و به لحاظ دارا بودن تفرجگاهی جنگلی و آثار تاریخی و باستانی متعدد از زیباترین شهرهای استان نیز محسوب می‌شود.
