آدرس : تهران ، میدان ارگ ، کاخ گلستان
روح ظریف هنرمند ایرانی با استعانت از هنرهای معماری، نقاشی، سنگتراشی، کاشی کاری، گچبری، آئینه کاری، خاتم سازی، منبت کاری و مشبک سازی، در وسط کاخهای سلطنتی قدیم ومجموعه دلپسند، ترکیبی بدیع و بنائی زیبا بوجود آورده که شاید کمتر بتوان نظیر آنرا در جای دیگر یافت. ایوان یا تخت جایگاهی است که مراسم سلام وبارعام طبقات مختلف مردم درمقابل آن برگزار می‌شده است . به نظر می‌رسد عمر بعضی از قسمتهای تخت مرمر که از بناهای دوره زندیه می‌باشد‚از سایر بناهای موجود در کاخ گلستان بیشتر باشد.در سال 1221 هـ.ق فتحعلی شاه به حجاران وسنگتراشان معروف اصفهانی امرکرد تا از سنگ مرمر زرد یزد تختی بسازند تا همیشه در وسط ایوان نصب ومستقر گردد. این تخت که از 65 قطعه مرمر بزرگ و کوچک تشکیل یافته،میرزابابای شیرازی نقاشباشی آن را طراحی کرده، و سرپرستی حجاری به عهده استاد محمدابراهیم اصفهانی بوده است. معماری و تزئینات این ایوان در دوره فتحعلی شاه وناصرالدین شاه تغییرات زیادی کرد تا به شکل امروزی درآمد.این ایوان در دوره قاجار محل به تخت نشستن پادشاهان وبرگزاری مراسم و اعیاد رسمی بود.
ایوان تخت مرمر قدیمی‌ترین بنا در کاخ گلستان می‌باشد که ساخت آن به دوران کریم خان زند (تابستان 1173هجری قمری برابر 1130هجری شمسی، 1801 میلادی) برمی گردد. ایوان تخت مرمر جایگاهی است که پادشاهان قاجار در این مکان به مراسم سلام می‌نشستند و طبقات مختلف مردم را در مواقع خاص بار عام می‌دادند . سابقه این رسم چند هزار ساله را می‌توان در دوران هخامنشیان ” بار عام داریوش در تخت جمشید ” جستجو نمود. تالار صد ستون تخت جمشید، ایوان عظیم مدائن، ایوان چهل ستون اصفهان، ایوان نادری قزوین و ایوان دیوانخانه ایروان ارمنستان نیز عملکرد مشابه با این عمارت داشته است.آخربن بار عام در ایوان تخت مرمر، در زمان رضاشاه پهلوی (1304هجری شمسی ، 1926میلادی ) به انجام رسیده است.
این عمارت در دوران قاجاریه دستخوش تغییرات زیادی شد. در زمان آغا محمد خان قاجار و به دستور وی بخش هایی از قصر و کیل در شیراز ویران و بقایای آن منجمله سرستون سنگی، دو درب خاتم کاری شده و سنگ مرمرهای ازاره به شرح زیر به ایوان دیوانخانه در تهران با ارابه منتقل شد.
تخت مرمر در سال 1221هجری قمری (1178هجری شمسی -1806میلادی ) به دستور فتحعلی شاه قاجار از مرغوبترین سنگ مرمر معادن یزد در اصفهان حجاری شده و به شکل سکویی دیواره دار بلند در وسط ایوان قرار گرفته است . این تخت بر پایه داستان تخت حضرت سلیمان که بر روی دوش دیوان و پریان قرار داشته، ساخته شده است.طراحی تخت توسط استاد میرزا بابای شیرازی نقاشباشی دربار قاجار انجام شده و حجاری آن تحت سرپرستی استاد محمد ابراهیم اصفهانی و استادان دیگری چون استاد محمد حسین ، استاد محمد باقر ، استاد مرتضی و استاد غلامعلی به انجام رسیده است.ارتفاع تخت از کف ایوان حدود یک متر است و از 65 قطعه مرمر بزرگ و کوچک (5 قطعه سنگ مرمر صاف به ضخامت 12سانتی که از زیر به یکدیگر وصل شده پله‌ها 7 قطعه، طارمی‌ها 21 قطعه، پایه‌ها و ستونها و مجسمه‌های حامل تخت 21 قطعه، مجسمه‌های کوچک دور تخت 12قطعه) ساخته شده و از چهار طرف بر دوش 3دیو و 6فرشته یا انسان قرار گرفته است.
در وسط دو پله که در سطح عمودی پله‌ها اژدها و در طرفین نخستین پله مجسمه 2شیر حجاری شده است.دور تا دور تخت دارای کتیبه هائی می‌باشد که درون هر یک از آنها یک بیت یا مصرع از دو قصیده فتحعلی خان صبا (ملک الشعراء) در مدح فتحعلی شاه و وصف تخت مرمر سروده شده و به قلم نستعلیق استاد مهدی تهرانی ملک الکتاب سلطانی نوشته شده است.
