سرای خاتون قمصر

‘ سرای خاتون ‘ قمصر، بنایی با تلفیق معماری های اسلامی و اصیل ایرانی، میراثی است که در تاریخ و خاطره مردم ایران اسلامی خواهد ماند.
سرای خاتون یکی از خانه های دیدنی در منطقه قمصر کاشان است که با معماری چشم نواز و پیچیدگی های حیرت انگیز خود، اثری ماندگار و زیبا در کنار بوستان های گل محمدی شهر گل و گلاب پدید آورده است.
چند سالی بیشتر از احداث این بنای به یادگار ماندنی، نمی گذرد و در حال حاضر نیز مراحل ثبت خود را به عنوان یک اثر ملی را می گذراند تا مانند سایر خانه های تاریخی منطقه کاشان بر دامان کویری این سامان به یادگار بماند.

معمار و کارشناس این اثر تاریخی گفت: بناهای جدید در دهه های اخیر با اصول سنتی و فرهنگ ایرانی متناسب نبوده و غیرماندگار است؛ اما پدید آوردن بناهابی با تلفیق دانش روز و جلوه های سنتی ایرانی و اسلامی نیاز انسان های عصر حاضر است.

‘سید اکبر حلی’ افزود: در این بنای مقاوم و زیبا از سازه های مدرن، فولاد و بتن آرمه استفاده شده و ترکیبی از معماری های اصیل ایرانی، مناظر چشم نوازی در سقف، ایوان و اتاق ها ایجاد کرده است.

این استاد معمار که طراحی و معماری سرای خاتون قصمر را بر عهده دارد، درباره سبک های معماری به کار رفته در آن گفت: سر در سرداب این خانه به شیوه خانه تاریخی استاد ‘ پیرنیا ‘ ، به شیوه منحصر به فردی با ضخامت پوسته پیازی، گچبری شده است.

حلی تاکید کرد: اطراف حوضخانه صفحه هایی وجود دارد که برای نشیمن استفاده می شود که در این میان صفحه شاه نشین در مقابل درب چوبی با گره درودگری و سقف مقرنس کاری شده در مرکز، جلوه زیبایی به محوطه زیرزمینی بخشیده است.

وی با اشاره به اینکه هریک از اتاق ها نیز با عنوان مشخصی طراحی شده، افزود: اتاق موسیقی به شیوه عمارت عالی قاپوی اصفهان در سقف، تنگبری شده و اتاق آیینه با ظرافت خاصی از بنای ‘ شاه چراغ ‘ شیراز الگو برداری شده است.

این مرمت گر آثار تاریخی به طرح اتاق فیروزه نیز اشاره و بیان کرد: در سقف این اتاق، 12 دایره تعبیه شده که هر یک با 12 قطعه فیروزه و به تعداد حروف ابجد نام صاحب بنا تزیین شده است.

حلی افزود: دو پیش بخاری در دو طبقه این بنا قرار گرفته که با طرح کلاه سربازان صفوی طراحی شده و با گچبری هایی به سبک قاجاری کاشانی زینت داده شده است.

وی تاکید کرد: درب های این سرا و ورودی آن به سبک سنتی دارای کلون و هشتی بوده، در نماسازی از کاهگل و نقاشی اصیل ایرانی و در تزیینات نیز مقرنس کاری، گره سازی، رسمی بندی و سبک های معماری دوره های مختلف ایرانی و اسلامی به کار رفته است.

حلی، اتمام این بنا را مربوط به سال 1380 دانسته و هزینه ساخت آن را هشت میلیارد ریال عنوان کرد.

کارشناس حفظ و احیای آثار تاریخی میراث فرهنگی کاشان درباره این اثر گفت: این اثر قدمت تاریخی ندارد و از معدود آثاری است که به دلیل معماری تلفیقی بی نظیر به کار رفته در آن، پدیده ای ارزشمند در هنر معماری ایرانی بشمار می رود.

‘ حمید رضا زیارتی ‘ افزود: این بنا موزه و نمایشگاهی از معماری اصیل ایرانی، بوده و حاصل زحمت و تجربه ارزشمند استادان خبره معماری است.

وی تاکید کرد: پرونده این اثر برای ثبت در آثار ملی ایران ارسال شده و بزودی این کار به اتمام خواهد رسید.

قمصر، شهری زیبا و سرسبز واقع در 30 کیلومتری جنوب شرقی کاشان است که همه ساله با فرا رسیدن فصل گلابگیری پذیرای قریب به دو میلیون گردشگر است.