روستای تنگ براق

روستای تنگ براق از توابع بخش سده شهرستان اقلید، با مختصات 52 درجه و 3 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 37 دقیقه عرض شمالی در غرب شهر سده واقع شده است.

این روستا از شمال به رودخانه سفید، از جنوب به شهرستان های مرودشت و سپیدان، از شرق به اراضی کشاورزی سده و از غرب به اراضی استان کهگیلویه و بویر احمد محدود می­شود.

فاصله روستای تنگ براق تا شهر سده 20 کیلومتر، تا اقلید 90 کیلومتر و تا شیراز 190 کیلومتر است. روستای تنگ براق از سطح دریا 1940 متر ارتفاع دارد و آب و هوای آن در بهار و تابستان معتدل و در پاییز و زمستان سرد است.

تاریخ شکل گیری روستای تنگ براق به 150 سال پیش مربوط می شود. تنگ براق، یکی از اتراقگاه های ییلاقی عشایر بود که توسط خانی به نام عسگر خان به محل اسکان دائمی تبدیل شد.

مردم روستای تنگ براق به دو زبان لری و ترکی سخن می گویند. آنها مسلمان و پیرو مذهب شیعه جعفری هستند. بر اساس نتایج سرشماری سال 1375، جمعیت این روستا 451 نفر بوده است که در سال 1385، به تعداد 1000 نفر افزایش یافته است.

اکثر مردم روستای تنگ براق به فعالیتهای زراعی، دامداری و صنایع دستی اشتغال دارند. برنج (چمپای خضر دشتی)، گندم، حبوبات، سیب، هلو، ماست، کره، دوغ و کشک از عمده ترین محصولات روستاست. بافت قالی و گلیم نیز از تولیدات صنایع دستی شمرده می شود.

روستای تنگ براق در یک محدوده کوهستانی استقرار یافته و بافت مسکونی متمرکزی دارد. کالبد روستا، در شیب ملایم دامنه کوه گسترده شده است و اطراف خانه ها را مزارع و باغات فرا گرفته اند.

اکثر خانه ها در یک طبقه و با سقف های مسطح ساخته شده اند. چند خانه دو طبقه نیز احداث شده است. عمده مصالح به کار رفته در اغلب خانه ها شامل سنگ، گل و چوب است. در ساخت برخی از خانه ها از مصالحی مانند آجر، سیمان، آهن، سنگ و گچ استفاده شده است(زنده دل و دستیاران،1386، 155).

معماری خانه ها تحت تأثیر نوع معیشت و فعالیت افراد طراحی گردیده و اتاق های استراحت و پذیرایی، آشپزخانه، تنورخانه، سرویس بهداشتی، انبار علوفه و طویله از جمله فضاهایی به شمار می روند که در تمام خانه ها دیده می شوند.حیاط خانه ها در این روستا، غالباً وسیع و پر از درخت هستند و از جلوه دلپذیری برخوردارند.

جاذبه های گردشگری

روستای زیبای تنگ براق، به دلیل استقرار در ناحیه کوهستانی، چشم اندازهای بسیار زیبایی دارد. مزارع سرسبز پیرامون روستا، جنگل ها و باغ های وسیع به ویژه در فصل های بهار و تابستان فضای دل نشینی برای گردشگران پدید می آورند. برخی از جاذبه های روستا عبارتند از:

تنگ براق، نام دره زیبای شمال روستا است. آبشار مارگون که در روبروی تنگ براق از بلندی های صخره ای با آب فراوان سرازیر می شود، یکی از حیرت انگیزترین آبشارهای ایران است. آب سد درودزن از تنگ براق عبور می کند

و انتهای آن با دیواره های صخره ای با عبور از یک دشت، از شکافی عمیق سرازیر می شود و آبشار زیبای تنگ براق را پدید می آورد.

غاری زیبا در دیواره صخره ای سمت چپ تنگ، پدید آمده است، که منشاء آهکی دارد و از سقف آن، قطرات آب به کف غار فرو می ریزد.

در قسمت بالای تنگ، بر روی کوه کتیبه ای به خط پهلوی حجاری شده است.

ابعاد کتیبه 40/1 × 1 متر و مشتمل بر 16 سطر است که هر سطر آن 90 سانتی متر طول دارد.

مردم روستای تنگ براق در اعیاد ملی و مذهبی نوروز، فطر، قربان و مبعث پیامبر(ص) به برگزاری مراسم جشن و شادمانی و در ایام عزاداری ائمه به ویژه در ماه های محرم و صفر به سوگواری می پردازند.

از جمله رسم های جالب این روستا، رسم «کوسه گلدی» است که در هنگام خشکسالی و برای آمدن باران انجام می شود. مراسم عروسی روستا نیز با آداب و سنن محلی برگزار می شود و شامل خواستگاری، نامزدی، عقد، حنابندان و عروس بران است. در شب عروسی، انواع موسیقی محلی و شاد نواخته می شود و میهمانان و فامیل به جشن و سرور می پردازند.

موسیقی مورد علاقه مردم این روستا، شامل ملودی های ترکی و لری است که با سازهای محلی و غالباً با نی نواخته می شوند.

بازی های رایج روستای تنگ براق عبارتند از:ترنه باری و چوب بازی.

پوشاک محلی مردم روستا، غالباً از پارچه های رنگارنگ و با طرح های مختلف دوخته می شوند.

برنج، سیب و قیسی، بهترین سوغاتی روستای تنگ براق است.

غذاهای محلی روستا مشتمل بر دمپخت، عدسی، گوشت قورمه، کاله جوش، آش ماست، آش کارده (نوعی گیاه خودرو) و کنگر ماست است.

دسترسی: روستای تنگ براق از طریق شهرهای سده، اقلید، اردکان، کامفیروز و یاسوج، با جاده های آسفالت قابل دسترسی است.(زنده دل،حسن،،1386 ،156و157).

نبشته پهلوی ساسانی موجود در تنگ براقی بمسافت 207 کیلومتری شمال غربی پاسارگاد قرار دارد.نبشته مزبور بر تخته سنگی به ابعاد 1متر×40/1متر بوده مشتمل بر 16 سطر که هر سطر 90 سانتیمتر طول دارد و تخته سنگ در وسط تنگ براقی نزدیک دهانه صفه کوچک غار کم عمقی که در دل کوه پیشرفته است به پهلو قرار دارد.بواسطه درختان انبوه و سرسبزی که پیرامون آن روئیده استراحتگاهی با طراوت و خوش منظر است و مانند بسیاری از نقوش برجسته و نبشته های ساسانی میتوان پنداشت یکی از شاهنشاهان ساسانی که شاید بهرام باشد بمناسبت شکار و عبور از این محل آنرا بیادگار گذارده است و وضع تخته سنگ می رساند از محل خود جدا شده بر زمین افتاده است.شایان ذکر است که در سالهای اخیر گنج یابان سنگ نوشته را به پایین انداخته و زیر آن را گود کرده به گنج دست یافته اند و سنگ نوشته هنوز به دلیل صعب العبور بودن مسیر، همانجاست و مسئولین میراث فرهنگی هیچ اقدامی برای بردن آن نکرده اند.

برای رسیدن به تنگ براق می توان از شیراز با طی 180 کیلومتر از راه خلار-بیضا-تنگ تور-مهجن آباد-کامفیروز در تابستان بوسیله جیپ بدانجا رفت(مصطفوی،سید محمد تقی،اقلیم پارس،1348، 15).راهی که امروز بیشتر از آن تردد می کنند بعد از شیراز، پل خان سمت چپ به طرف درودزن حرکت کرده بعد از درودزن جاده دو شاخه می شود سمت راست به طرف اقلید حرکت کرده با عبور از گردنه چوئو به دشت بکان می رسیم و روستاهای مهگان و دهنو را پشت سر می گذاریم به سه راهی اقلید و سده می رسیم بعد سمت چپ به طرف سده حرکت کرده و چشمه بالنگان را که در کنار روستای حاجی آباد قرار دارد پشت سر می گذاریم تا به سده و قدمگاه علی ابن موسی الرضا می رسیم.از سده تا تنگ براق حدود 24 کیلومتر است است که بعد از گذشتن از پل رودخانه سفید به دو راهی دزکُرد-تنگ براق میرسیم که جاده سمت چپ به طرف تنگ براق می رود. البته قبل از تنگ براق روستای طویله بند (نورآباد)قرار دارد.کل مسیر ذکر شده آسفالت می باشد ولی از کیفیت خوبی برخوردار نیست.