روستای پایگلان از توابع بخش مرکزی شهرستان سروآباد در کردستان است و در 20 کیلومتری جاده اصلی سنندج – مریوان واقع شده است. شواهد تاریخی نشان می دهد که پایگلان از لحاظ تاریخی از اکثریت روستاهای استان قدمت بیشتری دارد و از کهن ترین روستاهای کردستان محسوب می شود. سابقه تاریخی روستا به 1500 سال پیش برمی گردد. ساکنان قبلی این روستا، قبل از ظهور دین مبین اسلام، زرتشتی و مسیحی بودند و همگام با فتح کردستان توسط سپاه اسلام و نبوغ دین توحیدی به دین اسلام گرویدند. نام این روستا از پایگلان به معنی دامنه گلها گرفته شده است. مسجد جامع عبدالهی که با توجه به متن کتیبه سردر و محراب این مسجد در سال 37 هجری قمری به دست صحابه پیامبر(ص) عبدالله بن عمر ساخته شد، از آثار تاریخی این روستا است. همچنین قلعه خاکی لاقلعه در زمان حکومت سلطان محمد امیر مقرب الدین ساخته شده و نیز قلعه بایزید که در 500 متری شرق روستا واقع شده همگی از آثار تاریخی به شمار می آید. روستای پایگلان مهد ادب و فرهنگ و پرورش ادیبان و فاضلان زیادی است که می توان به این افراد بزرگ اشاره کرد. حاجی ملا قاسم پایگلان – فرخ العلما ملقب به حیران – ملا احمد پایگلانی – ملاغفور – ملا فتاح – ملا اسعد ریاضی و ملا معروف مردوخی و اما هنرمندان و صنعتگران پایگلان از چوب نقش خلق می کنند همانند استاد محمد رشید کریمی و استاد امیر کریمی کوههای هِشاره – پشه بنا – مل کوا و بسیاری دیگر اطراف این روستا را احاطه کرده اند. از محصولات باغی این روستا می توان انگور – توت فرنگی – گلابی – سیب – آلو – زردآلو و آلبالو اشاره کرد.
