اگر از اسدآباد به سمت غرب و در امتداد جاد ه سنقر حرکت کنیم بعد از طی حدود 8 کیلو متر به روستای یوسف آیاد می رسیم در آنجا راهی فرعی وجود دارد که از راه اصلی سنقر جدا شده وبه سمت راست ادامه پیدا می کند و به روستای چنار شیخ منتهی میشود بعد از عبور از روستای دهنوش و قبل از رسیدن به چنار دو راهی دیگری نیز وجود دارد که راه سمت راست به سیراوند می رسد.
از این دو راهی روستا مشخص نیست چون در پشت باغهای انبوه میوه پنهان شده است جاده ابتدا از وسط زمینهای کشاورزی عبور می کند و قدم به قدم بر ارتفاع آن افزوده می گردد سپس به باغها می رسد و بعد از پیمودن راهی که سمت راست آن کوه و سمت چپ آن باغ است به روستای زیبای سیراوند میرسد.
طبیعت و آب وهوا
آب و هوای روستا به علت مرتفع بودن نسبت به اسدآباد سرد تر می باشد و زمستانهای پر برف و تابستانهای معتدل و خنک از مشخصات آن است وجود کوهستان از سه طرف و باغها و درختان انبوه از طرف دیگر آب و هوای فرح بخش و مناظر بی مانندی را در آنجا پدید آورده است .
قسمت شمال روستا کوهی است که سیار نامیده میشود و پشت سیار روستاهای علی آباد و ایوراع چهاردولی قرار دارند در شرق هم کوهی به نام چقچقه وجود دارد (چقچقه در زبان ترکی به نوعی آسیاب آبی و در برخی موارد به سنگ آسیاب گفته میشود) ودلیل نامیدن آن کوه به این نام آنست که آسیابی آبی در آن وجود داشته است پشت این کوه هم روستای کور کجین است با آن باد معروفش. در قسمت غرب روستا کوه بلند دیگری قرار گرفته که تا قسمتی از جنوب هم امتداد پیدا کرده و برای نامیدن آن از دو اسم استفاده می شود که اولی یه که داغ (کوه بزرگ) و یا بویوک گونئی ( گونئی در زبان ترکی به معنای جنوب است) یعنی کوه بزرگ جنوبی. در پشت این کوه روستاهای بور و قنبر آباد وقسمتی از چنار شیخ قرار گرفته است .
جنوب روستا هم محل باغهاست که تنها راه مواصلاتی روستا از کنار آن میگذرد
باغهای این روستا در دو بخش اصلی پایین و بالای ده به وجود آمده اند که باغهای سمت پایین از وسعت بیشتری برخوردارند .
اکثر درختهای آن درختهای میوه علی الخصوص گردو است یعنی درختان گردو از نظر تعداد در مرتبه اول قرار دارند وبعد بادام زرد آلو. سیب آلوچه آلو بخارا گیلاس هلو توت انگور انار انجیر سماق زرشک وگلابی و ……….شاید به جرات می توان گفت انواع میوه ها و درختان نواحی سردسیر و کوهستانی را میتوان یافت.
راههایی باغی آن بسیار زیباست راههایی که از روستا به اعماق جنگلهای گردو ختم میشود زیبایی آن به حدی است که محال است کسی ویا غریبه ای از آن گذر کند و انگشت به دهان متحیر نشود وجود چشمه های فراوان و گوارا به این زیباییها افزوده است به صورتی که بعد از طی کردن مسافتی به چشمه ای رسیده وبعد از باز هم بعد از طی مسیر دیگری به چشمه ای دیگر که نوشیدن آب انها و آبی به سرو صورت زدن خستگی را از بدن انسان دور می کند
منابع آبی روستا جهت آبیاری باغها و آب نوشیدنی و مصرفی مردم از دو چشمه اصلی که در سمت چپ و راست روستا هستند تامین میشود که چشمه سمت غربی ده > لاوجی< نامیده میشود و آب اشامیدنی اهالی غرب روستا و باغاتشان از آن تامین میشود چشمه سمت شرقی ده > خور خوره< نامیده میشود و آب آشامیدنی اهالی شرق روستا و باغاتشان از آن تامین می شود . مهمترین چشمه داخل باغها چشمه>> باغ تورکیه<< یا>> باغا تورکیا<< نامیده میشود که دارای آب سرد و گوارایی است از چشمه های دیگر>> کوثر بلاغی<< یا چشمه کوثر است که در بالای ده است و آب آشامیدنی اهالی بالای ده و باغهای داخل آبادی را تامین میکند از چشمه های دیگر بالای ده چشمه >نی قلم< و >پیش پیش < است از چشمه های پایین هم می توان از (علی بلاغی) (جوید بلاغی) یا چشمه جهود (این چشمه متعلق به چندین خانوار یهودی روستا بوده که سالها پیش به اسراییل مهاجرت کرده اند) لیسان بلاغی و……. طرز استفاده از آب چشمه های کوچک هم به اینصورت است که آب آن در گودالهایی که کنده شده و اصطلاحا (گوءل ) نامیده می شود جمع شده و بعد از جمع شدن برای آبیاری استفاده می گردد(گوءل در ترکی به دریاچه می گویند)
زبان و فرهنگ
مردم سیراوند به زبان ترکی سخن می گویند و از طوایف مختلفی تشکیل شده اند که بیشتر جمعیت را بشیریها دارند که از ایل ترک آذربایجانی افشار می باشند و از آنها به عنوان( امیر محله سی) نام برده میشود این طایفه قبل از مهاجرت به سیراوند مدتها در ترکیب ایل قشقایی وییلاق آن کوههای بختیاری بوده است که مهاجرت زیادی نداشته اند و بعد از آنها بیات ها هستند که از دو طایفه شیری ( شیری طایفه سی) در غرب روستا و بی (بیگی) در شرق روستا زندگی می کنند که طایفه شیری مهاجرت های زیادی داشته اند
طایفه کرانی : کرانی ها از ناحیه کران بین زنجان و بیجار به این روستا آمده اند و اکثر آنها به تهران مهاجرت کرده اند (البته این احتمال هم وجود دارد که این گروه از تیره کرانی طایفه عمله ایل بزرگ قشقایی باشد).
گروه شیخی(شیخ لر) که خانواده هایی منشعب از طایفه بزرگ شیخ لر از تیره های ایل استاجلو می باشد که جهت تولیت امامزاده از فریدن اصفهان به این روستا آمده اند
قانع ها هم گروهی هستند که اکثر آنها به تهران مهاجرت کرده اند سید لر (سید ها) از آذربایجان آمده اند و عده کمی در روستا هستند بیشتر مهاجرت نموده اند مجنونی ها گروه دیگری هستند که اصالتا از باکوی آذربایجان به این روستا آمده اند ( بنا به نظر جناب عزیز محبوبی ) البته از کسانی در خود روستا شنیده ام که زائرانی از اذربایجان بوده اند که هنگام برگشت از کربلا دیگر به آذربایجان برنگشته و بنا به دلایلی (احتمالا از دست رفتن یکی از عزیزانشان و دفن در این روستا ) در این روستا ماندگار شده اند بابا طاهریها هم از ایل بیات هستند و کد خدا باباخان که معروفترین کد خدای منطقه بود بزرگ این خانواده بود رویهم رفته روستا دارای 400 خانوار جمعیت است که اگر مهاجرت ها از آن صورت نمی گرفت بسیار بزرگتر و پر جمعیت تر از الان بود
لهجه ترکی در سیراوند بسیار شبیه به لهجه ترکهای قشقایی است و بنابر اظهارات پیران و کهنسالان روستا مبنی بر عشایر بودن مردم این روستا در گذشته نه چندان دور و وجود خانواده های بشیری بیات و کرانی این احتمال را تقویت می کند که بیشتر مردم این روستا خانواده هایی از گروههای افشار بیات کرانی قشقایی باشند که از حوالی شیراز به منطقه کوچیده اند.
فرهنگ و آداب و رسوم مردم همانند سایر روستاهای اسدآباد است وفقط بیاتها رسومی در عروسیها دارند که در میان سایر مردم روستا و همچنین سایر ترکهای منطقه دیده نمی شود در پایان عروسی مسابقه ای ترتیب داده می شود که بیشتر جوانان روستا که از آمادگی بدنی بر خوردارند شرکت می کنند به اینصورت که داماد با ساز و دهل به محلی تخت و هموار میرود در آنجا با طناب شکلی شبیه به گل پنج برگ یا ستاره پنج پر بر روی زمین توسط ریش سفید طایفه ساخته می شود که به آن اوجاق یا بیات اوجاقی گفته میشود} که آن شکل نشانی از توتم یا تمغای ایل بیات بوده زمانی که این ایل در ترکستان می زیسته بدین صورت که داماد وسط پره های آن ستاره و یا گلبرگ آن گل را بوسیده و در مرحله آخر وسط آن را نیز بوسیده و دستش را بالا می برد و سپس گروهی از جوانان که حدود 400متر دور تر در یک صف ایستاده اند با بالا رفتن دست داماد یا کوره کن با صدای قاچ (بدو) که در گذشته از صدای تیر استفاده می شد به سمت اوجاق که داماد در نزدیک آن است می دوند و شخصی که اول به خط پایان برسد یک خروس چاق و چله از داماد به صورت هدیه و پیشکش دریافت می کند و نفر دوم و سوم هم به تناسب پارچه یا دستمال و هدیه دیگری دریافت می کنند که این مراسم با شور و هیجان خاصی بر پا میشود گفته می شود در گذشته به صورت مسابقه سوارکاری با اسبهای ترکمنی ایل بیات بوده واکنون به علت یکجا نشینی این طایفه و نبود اسب به صورت مسابقه دو برگزار میگردد.
عروسی های روستا به صورت با شکوهی اکثرا با ساز و دهل و رقصهایی گروهی با دستمال های رنگی انجام میشود ولی جدیدا ارگ و سازهای جدید استفاده میشود .
به درستی معلوم نیست که نام سیراوند چگونه به این محل نهاده شده است البته مردم روستا آن را سیراوان تلفظ می کنند و بر این باورند که سیراوند کلمه ای لری باشد یعنی اینجا محل زندگی قومی لر یا فارس بوده است که بعد از ورود ترکها ی افشار و بیات از روستا گریخته اند و یا خود روستا را ترک کرده و به ساکنان جدید آن واگذار کرده اند هنوز بعضی از قسمت های روستا همان نام لری را دارا هستند مانند (گلیسپه) که همان گل اسپید یا گل سفید است و یا چشمه باغ تورکیا که آن محل اولین باغ ترکها بوده که مردم محلی آنرا باغ تورکیا =تورکها نامیده اند و طبق عادتی که ترکهای قدیمی داشته اند اینکه به محل جدیدی وارد می شدند و پس از ازدیاد ساکنان دیگر را متواری میکردند یعنی میهمان شده و بعد میزبان را تارو مار میکردند این جا هم از همین برنامه استفاده شده است .
روستا از قدمت زیادی برخوردار است بصورتی که محل اصلی ده پایین تر از محل کنونی بوده یعنی جاهایی که الان باغ و جنگل است بوده و دلیل این ادعا هم پیدا شدن آثار خانه های قدیمی و ابزار و وسایل آنان در وسط جنگلها و باغهاست و همچنین رشته قناتهای قدیمی که گاها پیدا می شوند قناتهای حاضر و آماده که کسی از وجود آنها اطلاع نداشته است در قسمت های مختلف آن نشانه هایی از آثار قدیمی وجود دارند که به ذکر چند نقطه اکتفا می کنم در پشت کوه بیوک گوئنی غاریست که محل دفن مردگان گبرها یا زرتشتیان مجوس قبل از اسلام بوده است که همه آنها توسط قاچاقچیان عتیقه ویران و غارت شده است و همچنین محل قبرستان کنونی آثاری وجود دارد که به علت احتمال سوء استفاده از جانب قاچاقچیان اموال زیر خاکی از ارایه مطالب بیشتر خودداری می گردد همچنین روستا در سال 1336 به علت زلزله ویران شد و عدهای هم کشته شدند روستای فعلی بعد از آن زلزله ساخته شده است که دارای کوچه های منظمی است .
مردم سیراوند به ظلم ستیزی و ایستادگی در برابر خانها معروف می باشند و ظالم ترین خان منطقه اسد آباد محمد خان چناری فرزند عباس خان معروف در این روستا کشده شده است
روستای سیراوند متاسفانه مانند بیشتر روستاهای اسدآباد سالهای زیادی درگیر دعواهای طایفه ای بود که همین امر باعث مهاجرتهای زیاد و هدر رفتن فرصتهای آن گردیده است که البته چندین سال است اوضاع آرامی دارد که جای بسی امیدواریست
حیات وحش روستا
پلنگ درنده ای بوده که سالها در کوههای این منطقه زندگی می کرده است ولی اکنون سالهاست کسی در کوهها پلنگ ندیده آخرین باری که این درنده زیبا مشاهده شده به 40 سال پیش مربوط میشود که چوپانی از اهالی روستای بور آن را می بیند و سریعا به روستا رفته و اهالی را خبر میکند . روستاییان هم با هر چیزی که دم دست داشته اند به جنگ پلنگ بخت بر گشته میروند و آن را پیدا می کنند بعد از آن تیری به سمت پلنگ شلیک میشود و پلنگ زخمی میشودولی پلنگ زخمی آن چوپان را در میان جمعیت 40 الی 50 نفری می شناسد و به وی حمله کرده و گردن چوپان را می شکند و بعد با شلیک چند تیر دیگر پلنگ از پای در می آید و مرد چوپان هم که غلامرضا نام داشته بعد از چند روز می میرد مردم روستا بز های کوهی را نیز به یاد دارند که این بزهای کوهی که به زبان ترکی ( داغ داواری ) نامیده میشوند 30 الی 40 سال پیش آخرین گله های آنها را دیده و مردم به شکار آنها پرداخته اند گرگ درنده دیگریست که که الان هم در کوههای روستا یافت میشود که هر از چند گاهی به گله های روستاییان حمله میکند که امیدواریم به سرنوشت پلنگ و بزهای کوهی دچار نشود از دیگر خیوانات می توانیم از روباه خرگوش لاک پشت راسو سنجاب جوجه تیغی و انواع مار و افعی واز پرندگان هم از عقاب که به آن (دال) میگویند قرقی قمری باقرقره بلبل پرنده زیبایی که مرغ زنبور خوار نامیده میشود که اهالی روستا به آن (قز قوشی= پرنده دختر )میگویند که دارای پرهای رنگارنگ و زیباییست پرنده دیگری هم یافت میشود به نام مرغ ریسنده که لانه خود را به شکل بسیار زیبایی با پشم گوسفندان میسازد و مردم به آن ( قوتا) می گویند کبک هم از دیگر پرندگان روستاست که نر آن بسیار زیباست و به آن( گوءزل) می گویند و به ماده آن هم ( سوس)گفته میشود که متاسفانه در زمستان به شدت شکار میشوند و این که تنوع جانوری در این روستا هم منحصر به فرد است و می توان سیراوند را زیباترین روستای منطقه اسد آباد نامید.
با تشکر از خانم طاهره بیاتی بابت ارسال مطلب .
