شهر سرخ فام قبلا تبعیدگاه زندانیان سیاسی بود، جایی در حاشیه کویر مرکزی ایران که تابستان‌ها دمای هوا آن به بالای 50 درجه می‌رسد، حالا این تبعیدگاه محل تفرج گردشگران شده است.
انارک همان تبعیدگاهی است که زندانیان سیاسی در زمان رژیم پهلوی، روزگار خود را در آن سپری می‌کردند. شهری با تابستان‌های طولانی و هوایی گرم و خشک که میزان بارندگی در آن بسیار کم و شدت تبخیرش فراوان است، به همین خاطر انارک تبعیدگاه بود.
انارک به معنای انار کوچک است و در گذشته دور به آن نارسینه می‌گفتند، به معنی اناری در سینه کوه.
به گزارش خبرنگار گردشگری ایسنا، برای رفتن به انارک باید اصفهان و بعد نائین را پشت سر گذاشت. راه دسترسی، جاده ترانزیتی “طریق‌الرضا” است. حدود 72 کیلومتر در شرق نائین این شهر را که هنوز بافت سنتی و روستایی خود را با بادگیرهای کویری حفظ کرده می‌توان درحاشیه جاده یافت. از بس که در این مسیر آبادی وجود ندارد، شهر با برج و باروهایش در چهار سمت، خیلی خوب به چشم می‌آید. برج‌هایی که بر اثر سال‌ها بی‌توجی درحال تخریب است.
انارکِ امروز هیچ شباهتی به تبعیدگاه دیروز ندارد، بخش‌هایی از خیابان سنگ‌فرش شده و خانه‌ها به شکل قدیمی نماکاری شده‌اند، رباط قدیمی شهر، اقامتگاه بوم‌گردی شده و عده‌ای از ساکنان محلی تحت تاثیر رفت و آمد گردشگران، خانه‌هایشان را به مهمانخانه تبدیل کرده‌اند. بیرون شهر سرویس بهداشتی و استراحتگاه‌های موقتی ساخته شده تا دست‌کم گردشگرانِ گذری، درنگی در حاشیه جاده داشته باشند و به برج مقابل نظری بیاندازند، شاید هوس کردند یک شب را در همان شهر بگذرانند.
با این وجود، انارک حدود پنج دهه پیش تاریخ دیگری داشت. در زمان پهلوی شخصیت‌هایی چون آیت‌الله مرتضی پسندیده، برادر امام‌خمینی (ره)، آیت‌الله مکارم شیرازی، آیت‌الله حاج شیخ محمدصادق صادقی گیوی معروف به خلخالی، آیت‌الله حبیب‌الله طاهری گرگانی امام جمعه گرگان، آیت‌الله سید‌محمد صادق روحانی، حجت‌الاسلام والمسلمین سید‌هادی خسروشاهی و حجت‌الاسلام والمسلمین محمدصادق کرباسچی تهرانی دوران تبعید خود را در این شهر سپری کردند و ظاهرا بیشتر آنها در فواصل مختلف در یک خانه سکونت داشتند. انارک، آن زمان در حاشیه‌ی خلوت کویر بیشتر شبیه یک سراب بود تا پاتوق گردشگران.
رباط انارک که اکنون اقامتگاه گردشگری شده
آیت‌الله مکارم شیرازی بخشی از تجربه دوران تبعید خود را در انارک این‌طور روایت کرده است: «در اطراف این شهر محروم، معادن گرانبها از جمله معدن طلا و حتی اورانیوم نیز وجود دارد، ولی هرگز سهمی از آنها به مردم نمی‌رسد، و از همه مهم‌تر در 30 کیلومتری شهر (وسط جاده انارک نایین) یک پایگاه عظیم نیروی هوایی در کنار جاده قرار گرفته که موشک‌های نیرومند زمین به هوا دور تا دور آن را محاصره کرده بود و با هزینه هنگفتی اداره می‌شد و تنها آبادی وسط راه، همین است و بس.»
سکونت در انارک اختیاری و گاه اجباری بوده است. دور بودن شهر از مرکز قدرت راه مهاجرت را برای انسان‌های آرامش‌طلب باز کرده است، عاملی که در گذشته آن را محلی مناسب برای تبعید کرده بود و امروز، مقصدی دلچسب برای گردشگران کرده است.
انارک که در حاشیه دشت کویر قرار گرفته، از شمال به کویر نمک، از شرق به شمال کویر لوت، از جنوب به اردکان یزد و از غرب به شهرهای اصفهان و اردستان منتهی می‌شود. در واقع این شهر یکی از دورازه‌های ورود به کویر ایران است.
شهر قدیمی است، اما سندی در تایید آن وجود ندارد. برخی معتقدند انارک از زمان ساسانیان بنا شده که نسبت دادن معدن نقره‌ی “نخلک” را سندی برای این ادعا می‌دانند. برخی هم گفته‌اند بنای اولین خشت این شهر در زمان شاه عباس اول گذاشته شد. با این حال از آن تاریخ دراز، فقط قلعه و حصاری به جا مانده که بودجه‌ی آن به دستور امیرکبیر برای در امان ماندن از دستبردهای راهزنان، تامین شد.
قلعه انارک
مسجد قدیمی هم در شهر وجود داشته به اسم حاج محمدرضا که می‌گفتند قدمت محراب آن به سال 1181 هجری قمری، یعنی 556 سال پیش می‌رسید. در سال 1360 مرمت ناآگاهانه مسجد، تاریخ محراب را نابود کرد. کنار مسجد حاج محمدرضا یک حمام عمومی هم وجود دارد که موزه میراث فرهنگی شده است. کمی بالاتر با گذر از بخش طبقاتی شهر می‌توان حسینیه قدیمی انارک را هم دید. با وجود چنین آثاری، اما بیشتر گردشگران ترجیح می‌دهند راه قلعه را پیش بگیرند تا یک لَنداسکیپ از تبعیدگاه سرخ با بادگیرهای برافراشته داشته باشند.
