در حالی که اولین مشاهده بیماری جنون گاوی در سال 2003 در ایالات متحده گزارش شده بود، بار دیگر در کالیفرنیا در پیِ مثبت اعلام شدن آزمایش یک گاو شیرده، این بیماری در کانون توجه قرار گرفته است. اگر گوشت قرمز مصرف می‌کنید، کاملاً ضروری است که این بیماری را بشناسید. این نوشته اطلاعاتی در مورد علل و علائم این بیماری ارائه می‌دهد.
آیا می دانستید؟
که مردمِ گینه نو به عنوان بخشی از مراسم تشییع جنازه، مغز افراد مرده را می‌خوردند. این کار منجر به یک بیماری بنام کورو (اختلال سیستم عصبی مرکزی) می‌شود که با بیماری جنون گاوی در گاو ارتباط دارد.
به لحاظ پزشکی این بیماری بنام انسفالوپاتی اسفنجی شکل گاوی (BSE) شناخته شده است. این بیماری سیستم عصبی مرکزی (CNS) گاو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بیماری جنون گاوی متعلق به گروهی از انسفالوپاتی اسفنجی شکل قابل انتقال(TSE) می‌باشد که گروهی از اختلالات عصبی مشترک بین حیوانات و انسان است. بیماریهای دیگر مرتبط با آن در حیوانات، اسکرپی(گوسفندان) و انسفالوپاتی اسفنجی شکل گربه‌ای (گربه‌ها) هستند. در انسان، این بیماریها، سندرم Gerstmann-Sträussler-Scheinker (GSS) و بی‌خوابی کشنده خانوادگی (FFI) است. عموماً عقیده دارند که بیماری جنون گاوی به علت حضور و فعالیتهای پریون‌ها به وجود می‌آید و این پریون‌ها، عاملان عفونی هستند که از پروتئین به شکل غیر طبیعی تشکیل شده اند.
انتقال این عوامل عفونی از طریق تاخوردگی اشتباه یا تاخوردگی نادرست پروتئین صورت می‌گیرد که عموماً در مغز، نخاع، روده کوچک، و خون گاو یافت می‌شوند. آنها همچنین می‌توانند در گره‌های لنفاوی، طحال، و مغز استخوان ارگانیسم مبتلا یافت شوند. بعضی از دانشمندان نیز بر این عقیده هستند که پروتئین موجود در بدن به علت وجود چندین نوع ویروس، به پریون تبدیل می‌شود. با این حال، این نظریه از نظر علمی به اثبات نرسیده است. پریون‌ها به دستگاه عصبی مرکزی آسیب رسانده و حفره‌هایی شبیه اسفنج در این بخش‌ها ایجاد می‌کنند. این کار منجر به انحطاط سلول‌های عصبی شده، که در نهایت به مرگ موجود زنده می‌انجامد.
علائم این بیماری در انسان
مطالعات و اطلاعات آزمایشگاهی ارتباط قابل توجهی میان BSE و بیماری واریانت کروتسفلد جاکوب (vCJD) در انسان نشان را داده‌اند. واریانت CJD یک بیماری عصبی در انسان است که معمولاً کشنده می‌باشد. این بیماری با مصرف گوشت یا محصولات گوشتی آلوده در ارتباط است. این بیماری خود را به صورت ذیل آشکار می‌سازد:
نامvCJD از نام دانشمندانی به نام هانس گرهارد کروتسفلد، که برای اولین بار این بیماری را در انسان گزارش کرد، و آلفونس ماریا جاکوب، که مدتی بعد به طور مفصل بر روی آن کار کرد، گرفته شده است.
علائم اولیه‌ی این بیماری شامل افسردگی، بی‌خوابی و اضطراب است.
فرد ممکن است انزواطلب و مات و مبهوت به نظر برسد.
تغییرات قابل توجهی در شخصیت و رفتار فرد صورت می‌گیرد.
ممکن است فرد گرفتگی عضلانی یعنی انقباض غیر ارادی عضلات را که بسیار دردناکند را تجربه کند.
همچنانکه وضعیت بیمار بدتر می‌شود، وی کنترل و هماهنگی عضلات را از دست می‌دهد. همچنین ممکن است با مشکلات بینایی (تاری دید) و حافظه روبرو شود.
از دست دادن موقت حافظه، نشانه‌ی دیگری است که تشخیص افراد را برای بیمار دشوار می‌سازد. همچنین، انجام وظایف روزانه را طاقت فرسا می‌سازد.
فرد مبتلا ممکن است در پا، دست، صورت و ساق پا احساس سوزن سوزن شدن داشته باشد.
او ممکن است دچار جنون شده که می‌تواند او را به لحاظ ذهنی و جسمی ضعیف سازد.
در مراحل نهایی بیماری، بیمار ممکن است به حالت اغما رفته که در نهایت به مرگ وی منجر می‌شود. فرد پس از شروع علائم، در طول 6 ماه تا یک سال به مرحله‌ی آخر بیماری می‌رسد.
علائم بیماری در گاو
بیماری جنون گاوی یک بیماری در گاو است. بعضی از علائم بالینی آن به شرح زیر است:
پس از آلودگی اولیه، این بیماری در هر جایی که باشد، ممکن است مابین 2 تا 8 سال طول بکشد تا در یک حیوان یا انسان علائم شروع ظاهر شدن کنند.
مشکل در راه رفتن و ایستادن.
مشکلاتی در هماهنگی عضلات.
مشاهده تغییری جزئی در رفتار موجود زنده
کاهش وزن ناگهانی.
نیز مشاهده کاهش قابل توجهی میزان شیردهی
علل
همانطور که قبلا اشاره شد، عامل این بیماری پریون است. این بیماری نمی‌تواند از طریق تماس فیزیکی از یک موجود زنده به موجودی دیگر منتقل شود. با این حال، می‌تواند راه خود را به درون انسان و حیوانات بپیماید:
هیچ ابزار و یا روشی برای شناسایی پریون در گوشت و محصولات گوشتی وجود ندارد:
در کشتارگاه‌ها، بقایای حیوانات بدون هیچگونه آزمایشی دور انداخته می‌شوند. این زباله‌ها / فراورده‌های جانبی به عنوان یک منبع ارزان مکمل پروتئین به گاوها خورانده می‌شوند. زمانی که آنها با بقایای حیوانی آلوده (به همراه پریون‌ها) تغذیه می‌شوند، این پریون‌ها به درون آنها منتقل می‌گردند.
هنگامی که انسانها گوشت آلوده به BSE را مصرف می‌کنند، او نیز در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرد.
مواردی وجود داشته که بیماری متغیر کروتزفلد جاکوب در انسانها بدون هیچ دلیل شناخته شده‌ای رخ داده است، از جمله درکسانی که گیاهخوار بوده اند. گفته می‌شود جهش ژنتیکی، که ارثی است، نیز موجب این بیماری در انسان می‌شود.
جدای از این، انتقال خون آلوده، پیوند بافت حاوی پریون، و قرار گرفتن در معرض ابزار جراحی آلوده می‌تواند به ظهور این بیماری در انسان منجر شود.
تشخیص و درمان
هیچ روش مطلق و یا آزمایش فیزیکی برای تشخیص این بیماری وجود ندارد. با این حال، دکتر ممکن است یک ازمایش کامل خون همراه با MRI یا اسکن PET (دستگاه لایه نگار برای نشان دادن سوخت و ساز بدن) را توصیه نماید. او همچنین ممکن است بافت برداری از مغز را برای بررسی تغییرات ایجاد شده در مغز توصیه کند.
متاسفانه، هیچ معالجه یا درمان مؤثری برای این بیماری وجود ندارد. تحقیقات هنوز ادامه دارد تا بتوانند دارویی بیابند که به درمان این بیماری در انسان و نیز حیوانات کمک کند. ممکن است به بیمار داروهای خاصی برای کنترل علائم داده شود. فراهم کردن حمایتهای عاطفی، مراقبتی و معنوی به شخص کمک خواهد کرد تا با این بیماری مقابله کند.
بهتر است برخی از اقدامات احتیاطی برای جلوگیری از این بیماری را اتخاذ کنید. مصرف گوشت قرمز را محدود کنید. حرارت دادن، جوشاندن یا واکنشگرهای شیمیایی نتوانسته‌اند پریون‌های مسبب را از بین ببرند. از این رو، پختن گوشت آلوده، مصرف آن را تضمین نمی‌کند. تبدیل شدن به یک گیاه خوار ایده خوبی است برای جلوگیری از این بیماری. چنانچه متوجه هر یک از علائم ذکر شده در بالا شدید، در اسرع وقت با یک دکتر مشورت کنید.
