زینب قائم پناه؛ دانشجوی کارشناسی ارشد؛ روانشناسی عمومی دانشگاه تربیت مدرس
لکنت زبان یک پدیده پیچیده روانی- حرکتی است که در این حالت تکرار، کشش و یا قفل شدن غیرارادی کلمه یا بخشی از کلمه که فرد قصد بیان آن را دارد رخ می‌دهد.
لکنت زبان عمدتاً خاص دوران کودکی است و معمولاً از سنین 2 تا 4 سالگی، یعنی سن آغاز سخن گفتن، شروع شده و تقریباً از هر صد کودک یک نفر به این الگوی خاص کلامی مبتلا می‌شود. لازم به تذکر است که حدود 80 درصد کودکانی که به نحوی دچار لکنت هستند، به تدریج مشکل‌شان برطرف شده و تا قبل از سنین نوجوانی بدون هیچ مشکل تازه‌ای می‌توانند مانند دیگران به طور طبیعی صحبت کنند.
در عین حال لکنت زبان از مهم‌ترین و متداول‌ترین انواع اختلالات تکلمی است. باید توجه نمود که سن 6 و 7 سالگی، یعنی زمان آغاز مدرسه، مهم‌ترین عامل شروع یا تشدید لکنت زبان کودکان است.
به لحاظ ویژگی‌های عاطفی و سازگاری‌های اجتماعی خاص این مرحله از زندگی کودک، و مواجه شدن با اولین تجربه رسمی اجتماعی، آغاز مدرسه موقعیت مستعدی است برای بروز لکنت زبان؛ به خصوص برای کودکانی که از نظر عاطفی- اجتماعی آمادگی لازم را برای ورود به مدرسه و مواجه شدن با نهاد اجتماعی رسمی ندارند.
در این شرایط باید از اعمال هرگونه تنبیه و فشار عاطفی و ذهنی به کودک اجتناب نمود. باید توجه داشت که لکنت یک پدیده فوق‌العاده پیچیده روانی-حرکتی است و تاکنون دلایل بروز آن در کودکان به طور دقیق روشن نشده است.
اما آنچه تا حدودی مشخص است، آن است که لکنت نمی‌تواند علت واحدی داشته باشد، بلکه همواره معلول علل بدنی و عاطفی و اجتماعی و یا ترکیب این عوامل است.
بسیاری از افرادی که لکنت زبان دارند، دچار بعضی ناراحتی‌های عصبی و ناسازگاری‌های اجتماعی هستند، اما تشخیص اینکه آیا اینگونه ناراحتی‌های روانی علت لکنت زبان است و یا لکنت خود عامل فشارها و اختلالات روانی است، بسیار مشکل می‌باشد.
بعضی مواقع لکنت زبان ممکن است حاصل نارسایی‌ها و اختلالات دستگاه عصبی بوده و یا در مواردی از کودکی در اثر بعضی ناهنجاری‌های خفیف فیزیولوژیکی پدید آمده باشد. لکنت زبان در میان پسران به مراتب بیشتر از دختران است و 70 درصد پسرها و 30 درصد دخترها همچنین در خانواده‌هایی که پدر یا مادر سابقه لکنت داشته باشند، احتمال ابتلای فرزندان سه تا پنج برابر بیشتر می‌شود.
موفقیت‌های آموزشی، شغلی و اجتماعی می‌توانند تا حدودی تحت تاثیر لکنت قرار گیرند؛ با این حال در طول تاریخ، افراد برجسته و موفق زیادی وجود داشته‌اند که بیشتر عمرشان دچار این اختلال گفتاری بوده‌اند.
از جمله این افراد می‌توان وینسون چرچیل، سرایوسکی سینوتون، چارلز داروین، ناپلئون اول و تئودورروزولت را نام برد. در توصیف افراد مبتلا به لکنت می‌توان چنین گفت که آنها به طور غیر طبیعی حروف و کلماتی را تکرار می‌کنند و به عبارت دیگر فاقد روانی و سلاست در گفتار هستند.
اختلال گفتاری آنها مربوط به وقفه‌های عضلانی است که هنگام تلفظ حروف و سیلاب‌ها ایجاد شده و مانع شروع یا ادامه سخن می‌گردد. این لکنت و توقف تحمیلی حروف معمولا با تشنج و فشار و تقلا برای ادامه کلمات و سخن گفتن همراه است و فرد، گاه بخشی از کلمه را با شدت تکرار می‌کند و یا از بعضی کلمات به طور ناقص رد می‌شود و به صحبت خود ادامه می‌دهد.
در لکنت زبان معمولا مدت زمان وقفه‌ها و نیز شدت و کثرت تکرار حروف و کلمات و میزان فشار و کوشش برای تلفظ کلمات، در میان افراد متفاوت است و توجه و مطالعه و ارزیابی دقیق آنها به ارائه روش‌های گفتار درمانگری کمک بسیاری می‌کند.
به طور کلی با توجه به عوارض و حالات مختلف لکنت، یعنی مدت زمان وقفه‌ها، فراوانی و توالی آنها، شدت و کثرت تکرار، میزان قوت و فشار و تشنج مربوط به تلفظ حروف و کلمات، می‌توان دو نوع لکنت را مشخص نمود؛ ضمن اینکه بعضی از مبتلایان، به ویژه در سنین نوجوانی و جوانی، بعضاً هر دو حالت را دارند.
حالت اول، لکنت کلونیک یا حالت تکراری غیر ارادی در بیان کلمه است. در این نوع لکنت کودک یک سیلاب از کلمه‌ای را (معمولا اولین سیلاب کلمه) با سرعت و تشنج تکرار می‌کند. مثلا کلمه پدر را چنین بیان می‌کند: پ پ پ پدر.
حالت دوم، لکنت تونیک یا توقف تحمیل در تلفظ کلمه است....
برای خواندن بخش دوم- لکنت زبان- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- لکنت زبان- اینجا کلیک کنید.
