آستانه معظفی کارشناس تغذیه
گیاه رازیانه از قدیم الایام مورد استفاده در طب سنتی بوده و برای درمان برخی بیماری‌ها مصرف می‌شود. رازیانه گیاهی است معطر – علفی، دوساله که ارتفاع آن از 70 سانتی‌متر تا 2 متر متغیر است. این گیاه دارای برگ‌های نازک و نخی می‌باشد و گل‌های آن نیز به صورت خوشه‌ای زردرنگ در انتهای ساقه می‌باشند. این گیاه دارای نژادهای مختلف شیرین، تلخ و یا گس می‌باشد. رازیانه گیاه بومی مناطق مدیترانه است در فرانسه – اسپانیا – پرتغال و شمال آفریقا به حالت خودرو رشد میکند.
در ایران نیز در مناطق شمالی در دامنه کوههای البرز (گرگان، تبریز، کردستان، کرمان، خراسان) می‌روید. زمان جمع‌آوری آن قبل از رسیدن کامل هنگامی که به حد کافی سفت شده به رنگ خاکستری مایل به سبز درآمدند می‌باشد.
اقدام دارویی رازیانه
میوه‌های خشک و رسیده‌ی رازیانه که بخش دارویی گیاه محسوب می‌شود از فندقه به هم پیوسته تشکیل می‌شود.
مواد متشکله رازیانه
رازیانه دارای درصدی پروتئین، چربی، کمی مواد قندی، کلسیم، فسفر، آهن و ویتامین‌های A, C, K می‌باشد و نیز حدود 10 درصد روغن و 6-4 درصد اسانس دارد.
مصارف دارویی رازیانه
میوه‌ی رازیانه دارای نوعی اثر استروژنیک (هورمون زنانه) می‌باشد که به افزایش وزن و جلو افتادن دوران قاعدگی دختران کمک میکند. گیاه رازیانه به دلیل وجود آنتول که باعث کاهش اسپاسم گوارشی و همچنین تشدید ترشح شیره‌های گوارشی می‌شود منجر به بالا رفتن کیفیت هضم و در نهایت به عنوان یک محرک ملایم و از بین برنده‌ی سوء هاضمه و یبوست مورد استفاده است.
دم کرده‌ی رازیانه در رفع نفخ و گاز معده موثر است و می‌توان آن را با زیره‌ی سیاه و شیرین بیان نیز همراه کرد. کمک به رفع بوی بد دهان میکند. محرک اشتها نیز می‌باشد. ادرارآور نیز بوده و اوره را از بدن دفع میکند در نتیجه در درمان سنگ‌های کلیه موثر است.
با تحریک غدد شیری موجب افزایش شیردهی در درمان شیرده می‌شود. در کاهش درد دوران قاعدگی نیز موثر است. برای تسکین دردهای ناشی آرتروز، روغن رازیانه را در موضع درد بمالید. مصرف دم کرده تخم رازیانه سه روز پشت هم کمک به درمان سرفه، آسم، و امراض ریوی میکند و همچنین در حل مشکلات تنفسی نیز موثر است. کمک به تقویت دید چشم و درمان درد ملتحمه نیز میکند. در رفع تصلب شرایین یا انسداد رگ‌ها موثر است (به دلیل وجود کرومارین Coumarone که رقیق‌کننده خون نیز می‌باشد) از رازیانه در طبخ گوشت و مرغ و در تهیه سس سالاد استفاده می‌شود. همچنین تخم رازیانه به عنوان ادویه خوشبو بخصوص در پخت نان مورد استفاده است.
اثرات جانبی رازیانه
تاکنون هیچ تاثیر منفی ناشی از مصرف رازیانه اعلام نشده فقط در موارد نادری دیده شده است که رازیانه موجب آلرژی‌های پوستی و تنفسی شده است. همچنین به دلیل داشتن اثرات استروژنیک آن برای مبتلایان به بیماری‌هایی که وابسته به هورمون استروژن می‌باشد توصیه نمی‌شود (مانند سرطان سینه Breast Cancer) البته تا زمانی که میزان استروژن آن‌ها به طور کامل مشخص شود. از آنجایی که طبیعت رازیانه گرم شناسایی شده برای افراد گرم مزاج چندان توصیه نمی‌شود.
طبقه‌بندی علمی رازیانه
فرمانرو: گیاهان
شاخه: گیاهان گلدار
رده: دو لپه‌ای
راسته: آپیالس
خانواده: چتریان
