آیا ایران می‌تواند ۳۲میلیون گردشگر جذب کند؟

گروه گردشگری دنیای اقتصاد، امیر شاملویی: رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری در نخستین جلسه کانون ملی هماهنگی گردشگری اعلام کرد ایران در 10 سال آینده می‌تواند با جذب یک درصد از گردشگران چینی، یک درصد از گردشگران روسی، یک درصد از گردشگران اروپا، 3 درصد از شیعیان و یکدرصد از مسلمانان جهان حداقل 32 میلیون گردشگر جذب کند و این میزان می‌تواند اهداف ایران را در حوزه گردشگری در دستیابی به جذب 20 میلیون گردشگر تا پایان سال 1404 تحقق بخشد. این درحالی است که تقاضای سفر به هر کشور به مسائلی همچون زیرساخت‌ها، توان جذب آن کشور، قدرت خرید و ارزان بودن مقصد موردنظر برای سفر و بسیاری موارد دیگر بستگی دارد. با این تفاسیر به اعتقاد کارشناسان اقتصادی، با در نظر گرفتن وضعیت موجود کشور، تحقق چنین رقمی اندکی دور از انتظار به نظر می‌رسد.

کاهش بی‌سابقه گردشگران خروجی روسیه

روسیه به‌عنوان یکی بازارهای هدف عنوان شده از سوی مسوولان گردشگری کشور، در حال‌حاضر در حوزه گردشگران خروجی وضعیت مناسبی ندارد. به گزارش خبرگزاری اینترفاکس روسیه، جریان سفرهای برون‌مرزی روسیه در سال 2015 تا 3/ 31 درصد کاهش داشته که در 18 سال اخیر بی‌سابقه بوده است. طبق اظهارات سخنگوی اتحادیه صنعت گردشگری روسیه تا قبل از سال 2015، بیشترین میزان کاهش گردشگران متعلق به سال 1998 بود که تعداد گردشگران روسی در مقایسه با سال قبل از آن، 4/ 24 درصد کمتر شد. وی معتقد است سال 2015 سخت‌ترین سال در تاریخ گردشگری بخش خصوصی این کشور بوده است. در سال 2014 نیز گردشگری برون‌مرزی روسیه 4 درصد در مقایسه با سال پیش از آن کاهش یافته بود. این کاهش تعداد گردشگران در نتیجه تضعیف روبل و ممنوعیت پرواز از این کشور به 2 مقصد گردشگری مهم‌ترکیه و مصر صورت گرفته است. براین اساس، ایران اگر بخواهد یک درصد از گردشگران خروجی این کشور 143 میلیونی را به خود اختصاص دهد، باید حدود 460 هزار نفر از آنها را جذب کند (تعداد گردشگران خروجی روسیه در سال 2014 حدود 46 میلیون نفر بوده است)؛ این در حالی است که در سال 2013 تنها 19هزار و 159نفر از مجموع بیش از 50 میلیون گردشگر روسی به ایران سفر کرده‌اند. در همین حال، طی سال گذشته میلادی نه‌تنها میزان ورود گردشگران روسی به ایران افزایش چشمگیری نداشته، بلکه برعکس سفر ایرانیان به روسیه بیشتر شده است.

یک درصد از گردشگران چینی و اروپایی

طبق آمار سازمان جهانی گردشگری، در سال 2013 حدود 35هزار نفر گردشگر از چین به ایران وارد شده‌اند که تنها حدود 73/ 0 درصد از گردشگران ورودی را تشکیل می‌دادند. این در حالی است که سال 2015 اوج گردشگری برون‌مرزی چین بود و حدود 120 میلیون توریست این کشور از مناطق مختلف جهان بازدید کردند. با این وجود به نظر می‌رسد سهم ایران از این کشور 36/ 1 میلیارد نفری بسیار اندک بوده است. اگر ایران بخواهد یک درصد از کل سفرهای خارجی چین را جذب کند، چیزی در حدود یک میلیون و 200 هزار گردشگر چینی باید به ایران سفر کنند؛ این در حالی است که اگر هدف جذب یک درصد از جمعیت این کشور باشد، کار به مراتب دشوارتر است و به نظر می‌رسد نیاز به زیرساخت‌های بسیار بیشتری باشد. در همین حال، طی سال 2013 اروپائیان حدود 32/ 37 درصد از گردشگران ورودی به ایران را تشکیل می‌داده‌اند که از این میان سهم اروپای غربی حدود یک درصد بوده است. چنین آماری نشان‌دهنده حجم اندک گردشگران اروپای غربی به ایران است که قدرت خرید بالایی هم دارند. در سال 2014 نیز بیش از 426 میلیون سفر از اتحادیه اروپا به مناطق مختلف جهان انجام شده است. جذب یک درصدی این حجم بالای گردشگر به معنی پذیرش قریب به 26/ 4 میلیون توریست است که با توجه به رقم اعلام شده در سال 2013 که تنها حدود 78/ 1 میلیون نفر بوده، نیازمند تدابیر بسیار ویژه‌ای در امر گردشگری و زیرساخت‌ها است. همه اینها درحالی است که از این رقم، بیش از یک میلیون نفر از همسایه شمالی یعنی جمهوری آذربایجان راهی ایران شده‌اند.

ظرفیت جذب گردشگران شیعه

طبق گزارش مجمع پی‌‌ای‌دبلیو، بیش از یک‌سوم جمعیت شیعیان جهان در ایران ساکن هستند و سایر شیعیان نیز در کشورهایی نظیر هند، پاکستان، ترکیه، عراق، یمن و چند کشور دیگر زندگی می‌کنند. با توجه به این موضوع، ایران تنها می‌تواند روی دو سوم از شیعیان جهان به‌عنوان گردشگران خارجی در جهت مقاصد زیارتی یا فرهنگی استفاده کند. آمار فوق نشان می‌دهد که 3 درصد از جمعیت شیعیان به استثنای ایران، حدود 4 تا 5 میلیون نفر است و عراق با بیش از 6/ 1 میلیون گردشگر نقش بسیار مهمی در فرستادن گردشگر به ایران دارد. با این تفاسیر به نظر می‌رسد جذب 3درصد گردشگران شیعیان با توجه به اماکن مذهبی ایران چندان دشوار نباشد، اما نیاز به برنامه‌ریزی در این حیطه دارد. در همین حال، ایران در بخش گردشگری می‌تواند بر گردشگران حوزه خلیج‌فارس تمرکز کند که از قدرت خرید بالایی برخوردارند. طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، در سال 2013 بالغ بر 41 درصد از گردشگران ورودی به کشور را اتباع خاورمیانه‌ تشکیل می‌داده‌اند. این امر نیز نشان‌دهنده اهمیت خاورمیانه در گردشگری ایران است. پس از آن، اروپای شرقی و مرکزی با حدود 27 درصد و آسیای جنوبی با 13 درصد از کل گردشگران وارد شده به ایران بیشترین سهم را در فرستادن مسافران به ایران داشته‌اند. هر چند دستیابی به تعداد 20میلیون گردشگر و در اختیار گرفتن یک درصد از گردشگران روسی، چینی، اروپایی و 3 درصد از شیعیان دشوار به نظر می‌رسد، اما شاید بتوان با تمهیداتی گردشگران این مناطق را با ایجاد زیرساخت مناسب و تشویق و تبلیغ و آموزش بخش گردشگری ایران تا مقادیر زیادی نسبت به حال حاضر جذب کرد.