منطقه حفاظت شده کویر در E5123 الی E5204 طول شرقی و N3417 الی N3512 عرض شمالی و بین استانهای تهران ,قم , اصفهان واقع شده است .مساحت آن درحدود 000, 250 هکتار می باشد.
پوشش گیاهی: درمنه , شیرخشت , گون , گرگ تیغ ,خنجک ,افدرا , اشنان ,قیچ, اسفند,تاغ , پرند ,جارو , خارشتر , اسکنبیل , انواع گرامینه , نی ,سازو ,علف شور ,گز , جگن ,آتریپلکس.
پستانداران : کل و بز و قوچ و میش , آهو, جبیر , گورخر ,پلنگ , یوزپلنگ ,کفتار ,روباه شنی , شغال , گرگ , گربه وحشی :کاراکال , تشی , خرگوش , سمور سنگی.
پرندگان : انواع غازها,مرغابیها,حواصیلها, انواع گنجشک سانان, زنبورخورکها ,کبوترها, کلاغها, عقابها , درنا, فلامینگو, پرستو,کوکر,قمری ,توکا,هدهد, کلاغها بلدرچین ,تیهو,کبک و هوبره ,دال ,شاهین, بحری , دلیجه,سارگپه , سنقر.
خزندگان : انواع مار, سوسمار , مارمولک و لاک پشت .
این منطقه که در شمال دریاچه نمک قم واقع شده در سال 1343 حفاظت شده اعلام و در سال 1355 نیز به عنوان ذخیره گاه زیستکره انتخاب شد. منطقه حفاظت شده کویر در سال های 1355 تا1361 نیز به عنوان پارک ملی تحت مدیریت قرار داشت.
این منطقه دشتی و کوهستانی با مساحتی برابر با 248957هکتار در استان های تهران، سمنان و قم قرار دارد. منطقه دارای اقلیم فراخشک معتدل است. چشمه ها و چاه های کم آب منطقه منابع اصلی تامین آب آن به شمار می آیند. وجود منطق استپی، باتلاقی، کویری و نمکزار در منطقه موجب تشکیل رویشگاه های گیاهی و زیستگاه های جانوری متنوعی شده اند.
200گونه جانوری و 359 گونه گیاهی در منطقه شناسایی شده اند. گونه های مهم جانوری منطقه عبارتند از: جبیر آهوة بز و پازن، یوزپلنگ، قوچ ومیش، گربه شنی، کاراکال، خارپشت گوش بلند، سمور سنگی، گرگ، روباه معمولی، تشی، هوبره، کبک، سنگ چشم، سسک، عقاب طلایی، قوش، دلیجه، زاغی، انواع توکا، دارکوب راه راه و زنبور خور معمولی. وجود تنوع زیاد گیاهبی و جانوری، چشم اندازهای زیبا، دریاچه نمک، آثار فرهنگی و تاریخی، کاروانسرای قلعه دیر، نهر سنگی و راه سنگفرش زمینه های گردشگری را در این محیط طبیعی فراهم نموده است.
1335 ، پس از تاسیس کانون شکار در مساحت یک میلیون هکتار به عنوان قرق دولتی اعلام میگردد و در سال 1350 با تاسیس سازمان حفاظت محیط زیست در وسعت 750 هزار هکتار به پارک ملی تبدیل میشود .( در اوایل دهه 40 با تبدیل کانون شکار به سازمان شکار بانی منطقه کویر با وسعت 750 هزار هکتار به منطقه حفاظت شده تبدیل میشود ). بعد از پیروزی شکوه مند انقلاب اسلامی در سال 1361 ، 250000 هکتار از محدوده 750هزار هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده کویر تعیین میگردد.
موقعیت عمومی منطقه
منطقه حفاظت شده کویر با مساحتی حدود 248957 هکتار در محدودة سه استان تهران، قم و سمنان واقع گردیده و بین طول جغرافیایی51درجه و 23 دقیقه تا 52درجه و 6 دقیقه و عرض جغرافیایی 35 درجه 12 دقیقه تا 34 درجه و 45 دقیقه قرار دارد.
وضعیت توپوگرافی
حداقل و حداکثر ارتفاع منطقه740 متر تا1600متر بوده و حدود 70 هزار هکتار از منطقه بصورت کوه و تپه ماهور بوده و 11 هزار هکتار آن بصورت لکه ای تالاب فصلی بند علیخان میباشد (تالاب فصل بندعلیخان و آبگیرهای دشت پره زرد)و الباقی منطقه به صورت دشت است .
پوشش گیاهی
درختچه های تاغ ، گز ، پسته وحشی ، بادام تلخ ، اشک ، اسکنبیل ،و بوته های درمنه ، اشنان ، شور ، اسفند ، افدرا ، قیچ ، کاروان کش ، شکر تیغ ، چوبکها ، کلاه میر حسن ، گون ، بوهن ، خارشتر ، اتریپلکس ، تنگس
حیات وحش
قوچ و میش ، کل و بز ، جبیر ، آهو ، کاراکال ، گربه و روباه شنی ، کفتار ، شغال ، روباه ، گرگ ، خرگوش ، تشی ، پلنگ ، یوز پلنگ ، خار پشت روباه معمولی . پرندگان شامل انواع باز های شکاری از قبیل : کرکس ، دال ، هما ، دلیجه ، قرقی ، بحری ، شاهین ، بالا بان ، سارگپه ، عقاب طلایی ، عقاب دشتی . انواع پرندگان خشکزی مثل : کبک ، تیهو ، با قرقره ، کبوترچاهی ، هوبره ،سنگ چشم انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی مثل انواع ، مرغابی ، غاز ، قو ، حواصیل ، آبچیلک ، آنقوت ، تنجه ، خروس کولی .
حدود اربعه
شمالا از قلعه دیر کاج به طرف شرق در کنار جاده قم – گرمسار تا مرز رودخانه بند علیخان و مزرعه شکر آباد و مبارکیه و در امتداد جاده ماشین رو مبارکیه پس از گذشتن از روستاهای حصار گلی و عسگرآباد و امام زاده عبدالله و حسن آباد تا ایستگاه راه آهن ، شرقا از ابر دژ و از آنجا در امتداد خط راه آهن تا راه آهن ایستگاه کویر و از ایستگاه کویر به طرف جنوب شرقی در امتداد آبریز کوه سرخ تا تلاقی این آبریز با رود خانه گرمسار و در امتداد رودخانه گرمسار تا تلاقی آن با رودخانه گلو ، جنوبا به پارک ملی کویر و دریای نمک .و غربا به دریای نمک تا آخرین حد شمالی دریای نمک تا محل اتصال رودخانه کرج و از آنجا تا تلاقی گذار مسیله و از این تلاقی به خط مستقیم مفروض تا قلعه دیر کاج و از آنجا به سمت شمال تا تلاقی آن با جاده اسد آباد فشافویه .
تعارضات مهم منطقه
الف – حضور پایگاه ها و نیروهای نظامی و انجام مانور و رزیمایش ها و احداث تاسیسات و شبکه راهها در داخل منطقه.
ب – واگذاری اراضی به کشاورزان در داخل منطقه
ج – چرای دام
د – جاده سازی
ه- جنگل های تاغ منطقه که زیستگاه مناسب آهو میباشد در حال حاضر مورد تعرض افراد سودجو به جهت استفاده از چوب آن قرار گرفته است و صدمات زیادی به آن وارد شده است .
تجهیزات و امکانات
چها ر پاسگاه محیط بانی
منبع : کویرها و بیابانهای ایران
