منطقه حفاظت شده سرخ آباد

منطقه حفاظت شده سرخ آباد در استان زنجان بین N3714 الی N3703 عرض شمالی و E4828 الی E4843 طول شرقی واقع شده است. مساحت آن در120010 هکتار می باشد.

پوشش گیاهی: اورس ,گردو,‌ بلوط,‌سیاه تلو,‌ بنه ,‌ زالزالک,‌ گون , آویشن‌,‌درمنه و باریجه .

پستانداران: آهو, کل و بز‌, خوک وحشی‌ ,‌ کفتار‌, تشی و خرس قهوه ای.

پرندگان : کبک و کبک دری .

آبزیان: کپور‌,‌سیم ,‌اسپله.

این منطقه در 18 کیلومتری شمال غرب زنجان واقع شده است. این منطقه به دلیل شرایط اکولوژیکی خاص خود، دارا بودن زیست گاه های متنوع کوهستانی، تپه ماهوری، دشتی و محیط های آبی از تنوع گونه جانوری بالایی برخوردار است. آهوی ایرانی زیباترین و بارزترین پستاندار منطقه است. تشی بزرگترین جونده منطقه است که در اطراف باغها و مزارع زندگی می کند و آفت محصولات باغی و جالیزی است.
کل و بزوحشی، خرس قهوه ای، پلنگ، شنگ(پستاندار خزدار) و انواع پرندگان بومی و مهاجر مانند بالابان، قرقی، طرلان، شاهین، کبک دری، تیهو، کبک و … انواع مارها، مارمولک ها و ماهی ها در این منطقه زندگی می کنند. این منطقه از وفورگیاهی با ارزشی برخوردار است مانند باریحه و راس … این منطقه بیش از نیمی جنگل های طبیعی و خودرو استان زنجان را در خود جای داده است. کوه های قله ها و دره های این منطقه زیبایی خاصی را برای بینندگان رقم زده است.

این منطقه با مشخصات جغرافیایی 48 درجه و 5 دقیقه تا 48 درجه و 8 دقیقه طول شرقی تا 37 درجه و 8 دقیقه تا 37 درجه و 46 دقیقه عرض شمالی و بین دو رشته کوه شمالی و جنوبی استان واقع شده است.قسمتی از منطقه در شهرستان زنجان و قسمتی در شهرستان طارم استان زنجان واقع گردیده است.

ویژگی و سیمای عمومی منطقه(شامل وضعیت توپوگرافی،چشم انداز،پوشش گیاهی و گونه های شاخص گیاهی،وضعیت عمومی حیات وحش و گونه های شاخص و کریدور): این منطقه به دلیل شرایط اکولوژیکی خاص و دارا بودن زیستگاههای متنوع وکوهستانی،دشتی و محیط های آبی از تنوع گونه ای بالایی برخوردار است.دشت سهرین این منطقه یک زیستگاه با ارزش آهو محسوب می شود. دامنه ارتفاعی 500 تا2900 متر بارندگی و دمای متوسط سالیانه 500 میلیمتر و 11 درجه سانتیگراد منطقه را دارای اقلیم های نیمه خشک مدیترانه ای معتدل نموده است. گونه های شاخص گیاهی منطقه عبارتند از: ارس ،گردو، سیاه تلو و گونه های دیگرآن شامل: زالزالک، انار وحشی، داغداغان، زرشک، زیتون،گون،آویشن، درمنه،کلاه میر حسن ، چوبک، لاله، مرزه، ثعلب می باشند .جانوران شاخص منطقه عبارتند از: آهو، پلنگ،خرس قهوه ای وگونه های دیگر آن شامل: پازن،گراز، سمورسنگی، سنجاب زمینی، رودک،کبک دری، هوبره، عقاب، شاهین، دال، غاز خاکستری، خوتکا، لک لک سفید، باکلان، افعی البرزی، افعی شاخدارایرانی، افعی زنجانی و ماهیانی نظیر کپور، سیم، اسبله و… می باشد. مهم ترین دشت های منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از:دشت سهرین،سارمساقلو،قره تپه،آلمالو،کزه بر. مهمترین جریان سطحی منطقه : رود قزل اوزن و رودهای دیگر آن شامل جیزوان،کله سر،سرخ آباد،کلیم،گوهر،انذر،سارمساقلو،سهرین،قره چریان،جوره کندی می شود.ارتفاعات مهم در منطقه حفاظت شده سرخ آباد عبارتند از: کوه سرداب، سرخ آباد، کلکش، الگناف، دینگه داغ، چله خانه، خیرالمسجد، طواش داغی، بیوک داغی، مند جال، توپ آنلان(قریه ساری) ، کوه پلنگه(کسوان)، کوه قلعه(شیت)، کوه صهمام(جیزوان)،گلجین،کیتی داغ، چله خانه( رشید آباد)، زرش، چونوباشی(ولیدر ولیس)کوه بیجار(سرخه مشه).دره های مهم منطقه حفاظت شده سرخ آباد که در اصطلاح محلی به آن دربند گفته می شود عبارتند از: دربند رشید آباد،جیزوان،سرخ آباد،کله سر،گلجین،ولیس،شیت و ولیدر،نیاب ودره ماری و زریک. .مهم ترین چشمه ها و کاریزهای منطقه عبارتند از:قنات نهیل،گل تپه،کزبر،باغ امینی،کناوند،ینگجه،لگاهی،کناوند،آب بندان سارمساقلو،قره چریان و چشمه آب گرم و آب معدنی وننق ،دره لیک،توپ آتلان اشاره نمود.

یک کریدور مهاجرتی از دشت سهرین به سمت منطقه شکار ممنوع فیله خاصه برای گدار زمستانی و بهاری آهوان منطقه وجود دارد.
جاذبه های توریستی:کوه ها ،دره ها،دامنه ها،پهنه هاو جریان های آب سطحی چون رود،چشمه،آبشخور،آب بندان در کنار ذخیره های زیستی، رستنی ها و وحوش، مهم ترین جاذبه های دیدنی منطقه محسوب می شود.افزون بر این برخی جلوه های انسان ساخت که در نتیجه زندگی و فعالیت مردم منطقه ایجاد شده است،درکنار جاذبه های طبیعی وغیرطبیعی،چشم انداز ها و مناظر بدیع و زیبایی در منطقه وجود دارد که از مهم ترین جاذبه های توریستی منطقه می توان به :چشمه آب گرم و آب معدنی وننق،یخچال طبیعی ولیدر،چمنزار سرد آب،آبشار سرخه مشه اشاره نمود.
وضعیت عمومی اقتصادی –اجتماعی:از لحاظ معیشتی درآمد افراد ساکن در منطقه ازکشاورزی ،دامداری تامین می گردد. وضعیت اجتماعی منطقه: تعداد روستا 47 ،تعداد خانوار 4380 ،تعداد جمعیت 18758 نفر،تعداد مرد9414 نفر،تعداد زن 9344 نفر،تعداد باسواد 11726 نفر،تعداد بی سواد 4958 نفرمی باشد.

تعارضات مهم منطقه
وجود فرودگاه،پادگان،شخم و کشت غیر مجاز،شکار غیر مجاز، اجرای طرحهای عمرانی نظیرجاده کشی،سد سازی، عبور خطوط انتقال نیرو،نفت،گاز،برق و مخابرات،گسترش راههای ارتباطی ، ساخت و سازهای انسانی ،ورود فاضلاب و پسماندهای روستایی ،گسترش اراضی دیم کاری گندم و باغات ،حفر چاه عمیق،نزدیکی به شهر زنجان.

تجهیزات و امکانات
*سرمحیط بانی سهرین:خودرو2 دستگاه ،موتورسیکلت5 دستگاه ، پرسنل 12 نفر،ساختمان 2500مترمربع و زیربنا125 مترمربع*محیط بانی کلوئیم:موتورسیکلت1 دستگاه ،پرسنل1 نفر،ساختمان 900 مترمربع و زیر بنا80 مترمربع*محیط بانی ماری: ساختمان 249 مترمربع و زیربنا 120 مترمربع.

سایر ملاحظات
داخل منطقه حفاظت شده سرخ آباد پنج ایستگاه اقلیم شناسی وجود دارد که شامل ایستگاههای سینوپتیک،کلیماتولوژی و باران سنجی است. شایان ذکر است شمال منطقه حفاظت شده سرخ آباد ،منطقه شکار ممنوع فیله خاصه می باشد.

منبع : کویرها و بیابانهای ایران