منطقه حفاظت شده ارژن

منطقه حفاظت شده ارژن در استان فارس، بین N2930 عرض شمالی و E5147 طول شرقی، واقع شده و مساحت آن 59 هزار و 784 هکتار است.
پوشش گیاهی: نی، جگن، بوریا، کوشیا، ‌درختان بلوط، ‌بادام،‌ زالزالک، داغداغان
پستانداران: گربه وحشی، گرگ
پرندگان: اردک سرسبز، ‌خوتکا، نوک پهن، ‌آنقوت، ‌گیلار، ‌فیلوش، ‌چنگر، یلوه آبی، ‌حواصیل،‌ اگرتها، ‌اکراس، ‌اکراس سیاه، ‌طاووسک، ‌پلیکان خاکستری ،‌ اردک مرمری، اردک سرسفید، ‌عقاب شاهی، ‌اردک سرسفید،‌ فلامینگو، د‌رنا، کفچه نوک، کاکایی سرسیاه

این منطقه که بعنوان ذخیره گاه زیستکره از سوى یونسکو انتخاب شده در 60 کیلومترى غرب شیراز قرار گرفته و 52800 هکتار مساحت دارد. این منطقه شامل دشت وسیع ارژن و تالاب بین المللى پریشان است. گونه هاى غالب گیاهى منطقه را نى، جگن، بلوط و بادام تشکیل میدهد و گونه هاى مهم جانورى آن شامل پرندگان آبزى و کنار آبزى از جمله پلیکان پا خاکسترى، اردک سر سفید و عقاب شاهى است. تعدادى گوزن زرد ایرانى نیز به این منطقه آورده شده اند. این منطقه به دلیل آنکه زیستگاه مناسبى براى زمستان گذرانى و زادآورى بسیارى از پرندگان است داراى اهمیت بین المللى است. این منطقه را زیستگاه شیر ایرانى، که منقرض شده است، میدانند.

این منطقه در سال 1351 با وسعت 191 هزار هکتار به عنوان پارک بین المللی انتخاب گردید و در سال 1353 با کاهش وسعت به 65 هزار هکتار به عنوان منطقه¬ی حفاظت شده و از طرف سازمان ملل به عنوان ذخیره گاه زیست¬کره ی ارژن و پریشان معرفی گردید.

ویژگی ها و سیمای عمومی منطقه
در بلند ترین ارتفاعات ذخیره¬گاه زیست¬کره¬ی ارژن و پریشان ( قله ی چاه برفی با 2900 متر ارتفاع از سطح دریا ) درختان سرو کوهی به صورت پراکنده روییده اند. از کمی پایین تر از قله، جنگل بلوط شرع شده و بخش عمده¬ی منطقه را پوشانده است. کم ارتفاع¬ترین بخش منطقه دشت¬های اطراف تالاب پریشان است که تنها 800 متر از سطح دریا ارتفاع دارد که گونه¬ی غالب در آن در گذشته کنار بوده و امروزه جز در مناطقی محدود، اثری از آن به چشم نمی خورد¬. در حد فاصل تالاب ارژن و پریشان منطقه¬ای به وسعت حدودا” 6000 هکتار که غالبا” از جنگلهای انبوه بلوط پوشیده شده به عنوان محدوده¬ی امن منطقه¬ی حفاظت شده¬ی ارژن و پریشان انتخاب و از سال 1357 توجه ویژه¬ای به آن شد. به طوری که از هر گونه فعالیت کشاورزی و دامداری و فعالیت¬های انسانی در آن جلوگیری به عمل آمد. تا این که در سال 1372 حدودا” 100 هکتار از این منطقه¬ی زیبا محصور و تعداد 20 راس گوزن زرد ایرانی که ازگونه¬های آندمیک و در خطر انقراض ایران است؛ در آن نگهداری شد، که مراحل توسعه¬ی آن در سالهای اخیر اجراشده است. دشت ارژن بامساحت تقریبی 90 کیلومتر مربع وارتفاع 1990متر در 60 کیلومتری غرب شیراز بین طول جغرافیایی 54 و51 تا 2 و 52 شرقی وعرض جغرافیایی 23 و 29 تا 45 و 29 شمالی واقع است.

باوجود محصور بودن دشت ارژن توسط ارتفاعات وبسته بودن سیستم آب های سطحی و همچنین تغذیه¬ی سطحی و زیر سطحی، به دلیل فرایند تبخیر و نیز خردشدگی سازندهای سخت و فرارآب از درزوشکاف¬ها، انباشتگی ماندآب که گاه 1 متر عمق دارد موقت می باشد. تالاب بین المللی پریشان یک تالاب آب شیرین دائمی است که در حدفاصل عرض های شمالی 28 00 29 تا29 32 30و طول های شرقی514400 تا515100 واقع بوده و ارتفاع آن از سطح آب¬های آزاد 820 متر است. تالاب پریشان با وسعت 4700 هکتار و حوضه¬ی آب ریزی به مساحت5/266 کیلو مترمربع، در 12کیلومتری جنوب شرقی شهر کازرون ودر حاشیه¬ی ارتفاعات زاگرس واقع شده است. عمق متوسط تالاب 5 .1متر بوده و در عمیق¬ترین قسمت¬ ها 5 متر می باشد. این تالاب چندین نام را یدک می کشد. از جمله در کنوانسیون رامسر به عنوان تالاب بین المللی ثبت گردیده و در مجموعه¬ی مناطق حفاظت شده توسط یونسکو و پروژه¬ی انسان و کره مسکون (MAB)‍ به عنوان ذخیره¬گاه بیوسفر انتخاب شده است و در سازمان سازمان حفاظت از تالاب ها مهم جهت پرندگان مهاجر می باشد.

جاذبه های اکوتوریستی
-درختان بلوط ارتفاعات میانکتل و دشت برم گونه¬ی غالب این منطقه بوده و در فصل رویش منظره¬ی بسیار بدیعی از جنگل های زاگرس را به معرض دید علاقه مندان طبیعت قرار می دهد.
-نرگس زار فامور در جنوب شرقی تالاب در فصل پاییز و زمستان دشتی مملو از گل های نرگس است
آبشارهای دشت ارژن با ارتفاعی بالغ بر 50 متر در شرق منطقه و در دامنه¬ی ارتفاعات کوه بیل واقع شده اند به طوری که از فواصل بسیار دور نیز قبل رویت می باشند.
– منظره¬ی ویژه در ارتفاعات کوه بیل مشرف به تالاب ارژن و دارای گسل نرمال .
-کاروانسرای قدیمی واقع در جاده¬ی میانکتل که مربوط به دوره¬ی قاجار می باشد .
– امام¬زاده عبدالله در روستای وارک (دشت برم )
– امام¬زاده پیرابوالحسن در روستای ابوالحسنی
– امام¬زاده پیربنکی در جاد¬ ی کتل پیرزن
– امام¬زاده بی بی حوری در شرق تالاب پریشان دامنه¬¬ی کوه عربان
-راه¬های قدیمی وتاریخی موجود درمنطقه
-جاده¬ی قدیمی شیراز _ بوشهر معروف به کتل پیرزن که هنوز قابل استفاده بوده و در برخی از نقاط آن جاده به شکل زیبایی برروی پرتگاه¬ها طراحی شده است .

وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی
بیشتر ساکنان منطقه کشاورز و باغدار بوده و عشایر نیز در منطقه به دامداری مشغولند. در مواقع پرآبی تالاب حاشیه نشینان به صورت محلی به صید ماهی نیز می پرداختند.
تعارضات مهم منطقه :
تصرف اراضی خریداری شده و ملی در تالاب ارژن
خشک شدن تالاب پریشان و تصرف اراضی تالابی

منبع : کویرها و بیابانهای ایران