بهداشت پایین دهان و دندان اغلب یکی از عوامل متداول مؤثر در مشکلات لثه به شمار می‌رود. این مقاله، اطلاعاتی را در خصوص درمان عفونتهای لثه فراهم ساخته است.
لثه‌ها که در اصطلاح پزشکی به آن جینجوا گویند، غشا یا لایه‌ی مخاطی هستند که نه تنها بافت همبند فیبروز (رشته‌ای) که موجب نگهداری و تقویت دندانها می‌شود را پوشش می‌دهند، بلکه، حفره‌ها یا سوکت‌های آلوئولار (alveolar sockets) را نیز می‌پوشانند. و مملو از عروق خونی می‌باشند. آنها عمدتاً خون را از شریان‌های آلوئولار دریافت می‌کنند. با افزایش سن، ممکن است لثه عقب رفته که به نوبه خود می‌تواند سطح دندان را بی‌حفاظ گذارد. افرادی که به طور مرتب مسواک نمی‌زنند و از نخ دندان استفاده نمی‌کنند، نیز ممکن است خطر پوسیدگی دندان و ابتلا به عفونتهای لثه در آنها افزایش یابد.
علل و گزینه‌های درمانی
عدم رعایت بهداشت دهان و دندان اغلب دلیل اصلی مشکلات دندانی است. اگر در شب دندان خود را مسواک نزنید، امکان دارد باکتری‌ها در اطراف ذرات مواد غذایی که بین دندانها گیر کرده‌اند، شروع به رشد کنند. گاهی ممکن است پلاک شروع به شکل‌گیری روی دندان کند. که می‌تواند سخت‌تر شده و رسوب یا جرم (tartar) را شکل دهد که به نوبه‌ی خود تنها با مسواک زدن نمی‌تواند از بین رود. باکتری می‌تواند موجب ایجاد جینجیوایتیس (gingivitis) شود که به التهاب لثه‌ها اشاره دارد. این عارضه با علائمی که در ذیل آمده تشخیص داده می‌شود:
← لثه‌های متورم
← قرمزی لثه
← خونریزی لثه، به خصوص در حین مسواک زدن
می‌توان از التهاب لثه با مسواک زدن روزانه و استفاده از نخ دندان جلوگیری کرد. همچنین گزینه دیگر می‌تواند تمیز کردن دندان توسط دندانپزشک و یا متخصص بهداشت باشد.
چنانچه التهاب لثه یا جینجیوایتیس درمان نشود، و فرد همچنان نسبت به بهداشت دهان و دندان خود بی‌تفاوت باشد، می‌تواند فرد را مستعد ابتلا به بیماری پریودنتال نماید، که عارضه‌ای است وابسته به دندان و با از دست دادن استخوان و بافتی که دندانها را در جای خود نگه می‌دارند، قابل تشخیص است. در بیماری پریودنتال، لثه‌ها شروع به عقب نشینی از دندانها کرده و پاکت‌ها یا حباب‌هایی را شکل می‌دهند که به نوبه خود توسط باکتری عفونی می‌شوند.
به عنوان پاسخ ایمنی به عفونت، پلاک گسترش می‌یابد و زیر خط لثه رشد می‌کند. که موجب آسیب رسیدن به استخوان و بافت همبندی می‌شود، که دندانها را در محل خود نگه داشته‌اند. چنانچه این عارضه درمان نشود، استخوان‌ها، لثه‌ها و بافت همبند حمایت کننده، ممکن است از بین بروند. دندانها ممکن است شل شوند. و این امکان وجود دارد که مجبور به کشیدن چنین دندان‌هایی شوید. علاوه بر شل شدن دندانها، همچنین ممکن است علائمی مانند بوی بد دهان (تنفس بدبو)، دندانهای حساس، زخم‌های دهانی، و غیره تجربه شود. درمان بیماری پریودنتال شامل دارو درمانی و تمیز کردن عمیق (جرم‌گیری و صاف کردن ریشه دندان (scaling and root planing) جهت برداشتن رسوب و جرم) می‌باشد. در موارد شدید، عمل جراحی (جراحی فلاپ (flap surgery)، پیوند بافت و استخوان) ممکن است مورد نیاز باشد.
لازم به ذکر است که جینجیوایتیس لزوماً به بیماری پریودنتال پیشروی نمی‌کند. در صورت اتخاذ مراقبت‌های مناسب، می‌توان از بوجود آمدن آن جلوگیری کرد.
درمان‌های خانگی
در حالی که ممکن است درمان با آنتی بیوتیک مؤثر واقع شود و علائم ناشی از عفونت باکتریایی را تا حدی کاهش دهد، فرد می‌تواند، برخی درمان‌های طبیعی را نیز دنبال کند. این درمان‌ها عبارتند از:
← کمی نمک را در آب مخلوط کرده و این محلول را در دهان خود بچرخانید. این کار موجب کاهش تورم و سایر علائم همراه با عفونت لثه خواهد شد. توصیه می‌شود این محلول را 3 تا 4 مرتبه در روز غرغره کنید. حتماً پس از صرف غذا، دهان خود را بشویید. این کار به زدودن ذرات غذایی که ممکن است بین دندانها گیر کرده باشند، کمک خواهد کرد.
← ½ قاشق چای خوری پودر پراکسید هیدروژن را در ½ فنجان آب مخلوط نمایید. دهان خود را به طور کامل با این محلول بشویید.
← چنانچه درد دارید، می‌توانید از میخک و روغن دارچین استفاده کنید. قطره‌ای از این روغن را به پنبه آغشته کرده و آن را در اطراف دندان و یا لثه‌ی متأثر قرار دهید.
← بکار بردن خمیری که از جوش شیرین و آب تهیه کرده‌اید در ناحیه‌ی عفونی شده نیز ممکن است، مؤثر واقع شود.
← شما همچنین می‌توانید مخلوطی از آب لیمو و نمک را در ناحیه‌ی آسیب دیده استفاده کنید. این کار ممکن است موجب تسکین درد شود.
← یک حبه سیر را له کرده و آن را با سنگ نمک مخلوط نمایید. این ترکیب را بر روی ناحیه‌ی آسیب‌دیده قرار داده تا موجب تسکین درد گردد.
← استفاده از خمیر آلوئه ورا در ناحیه‌ی عفونی شده و یا نوشیدن عصاره‌ی آلوئه ورا به طور روزمره نیز به کاهش خطر ابتلا به عفونت کمک خواهد کرد.
← خوردن هر روزه‌ی یک عدد سیب راه دیگری برای تقویت لثه‌ها است.
← از یک رژیم غذایی سرشار از ویتامین C و کلسیم پیروی کنید. این کار به حفظ سلامتی دندانها و لثه‌های شما کمک خواهد کرد.
هر چند ممکن است این درمان‌های خانگی تا حدی به کاهش علائم عفونت لثه کمک کنند، اما توصیه می‌شود جهت تشخیص و درمان مناسب به یک دندانپزشک مراجعه نمایید. همچنین، از مصرف آب نبات، شکلات، و یا دیگر غذاهای سرشار از قند خودداری کنید، به این دلیل که باکتری‌های موجود در پلاک، از قند مواد غذایی تغذیه می‌کنند و سم تولید می‌نمایند. کلام آخر اما نه کم ارزش اینکه از یک رژیم مراقبت از دندان پیروی نمایید. دندانهای خود را به طور مرتب مسواک زده و از نخ دندان استفاده کنید. از یک دهان شویه‌ی با کیفیت استفاده کنید. این کار به جلوگیری از پیشرفت التهاب لثه یا جینجیوایتیس به بیماری پریودنتال کمک خواهد کرد.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های دندانپزشک در نظر گرفته شود.
