کوهستان صفه به دلیل نزدیکی به شهر اصفهان و برخورداری از ارتفاع مناسب و تنوع پستی و بلندیهای آن امکانات بسیار خوبی برای فعالیتهای ورزشی تفریحی مثل پیاده‌روی، تپه نوردی، کوهنوردی و سنگ‌نوردی فراهم آورده است. به ویژه در دوره اخیر به دلیل توسعه شهرنشینی جدید و رشد نیازهای ورزشی و تفرجی، عملکرد ورزشی کوهستان صفه به نحو وسیعی افزایش پیدا کرده است.
یکی از ویژگیهای مهم کوهستان صفه وجود صخره‌های عظیم و بلند در نقاط مختلف آن است که از نظر کوهنوردی تخصصی و آموزش سنگ نوردی، امکان بسیار خوبی برای گسترش ورزش کوهنوردی در منطقه اصفهان به وجود آورده است. در سالهای اخیر با تبدیل کافه خاچیک به پناهگاه و پایگاه کوهنوردی و اصلاح مسیرهای دشوار، خدمات مربوط به فعالیتهای کوهنوردی بهبود نسبی پیدا کرده است.
1- تله کابین صفه :
تله کابین صفه در 2 خط طراحی شده است. خط اول آن از بزرگراه شهدای صفه تا گردنه باد با طول 1850 متر و 50 کابین 4 نفره که امکان بازدید از بام اصفهان را برای بازدیدکنندگان فراهم می آورد و مناظر کوه صفه نظیر قلعه شاهدز ، دیدنی های اطراف شهر و تنگه گردنه باد از جاذبه های طبیعی این مسیر به شمار می رود و خط دوم آن از گردنه باد به سمت قله شاهدژ با طول 650 متر و 6 پایه میانی میباشد.
تلفن: 36693932
-2بولینگ اصفهان :
این مرکز با مساحتی حدود 1000 مترمربع و 10 خط بازی همه روزه پذیرای مشتاقان این ورزش مفرح می باشد
آدرس : اتوبان شهدای صفه – کوه صفه – کنار تله کابین
تلفن: 36693947
ساعات بازدید : 9 تا 23
3- پارک بادی صفه :
آدرس : اتوبان شهدای صفه – کوه صفه
4- باغ وحش صفه :
آدرس : اتوبان شهدای صفه – کوه صفه – باغ وحش صفه
تلفن: 36731566
-5رستوران فراز صفه : 36693941
6- رستوران زاگرس : 4-95016001
منابع و جاذبه های تفرج جمعی و پیک نیک
وجود امکانات فضای سبز متنوع، برکه‌های آب و آب نماها، وجود فضاهای باز برای اطراق و آشپزی، وجود امکانات مختلف برای بازیهای جمعی و پیاده‌روی، گشت و تماشا این مکان را به محلی برای تفریح و تفرج مردم تبدیل نموده است.
منابع و جاذبه های طبیعی
کوه صفه با دارا بودن ارتفاع 2241 متر و موقعیت استقرار چسبیده به شهر و اشراف کامل آن به رودخانه و جلگه سرسبز زاینده‌رود و پیکره شهر اصفهان دارای شرایط استثنایی و منحصر به فردی است که از نظر چشم انداز شهری، طراحی محیطی و توسعه گردشگری اهمیت دارد. کوه صفه به عنوان یک نشانه بزرگ شهری عمل می‌کند که از یک طرف، از تمام نقاط شهر قابل مشاهده است و از طرف دیگر بهترین امکان را برای تماشای چشم انداز زیبا و رنگارنگ کل شهر اصفهان در اختیار می‌گذارد.
چشمه درویش ( خاچیک)
در فاصله صدمتری شرق چشمه پاچنار، چشمه‌ای در ارتفاع تقریبی 1900 متر وجود دارد که چشمه درویش نام دارد که از نقاط جاذب کوه صفه و از تفرجگاه‌های قدیمی محسوب می‌شود. این چشمه به دلیل شرایط طبیعی (داشتن آب و سبزه در شکم یک حفره سنگی بزرگ) و هم به دلیل موقعیت استقرار در فاصله و مکان مناسب (بین پارک صفه و قله کوه) مکانی پرجاذبه و استراحتگاهی آرام بخش برای عموم استفاده‌کنندگان از کوهستان صفه محسوب می‌شود.
کهن‌ترین ماخذی که به این چشمه اشاره دارد سفرنامه تاورینه جهانگرد فرانسوی که در زمان شاه عباس دوم در فاصله ( 1668 – 1632 ) شش سفر در اصفهان داشته وی در توصیفی که از کوه صفه دارد اشاره می‌کند. (در طرف شرق، یک غاری در سنگ دیده می‌شود که دست طبیعت و صنعت هر دو در ایجاد آن شرکت داشته‌اند. یک چشمه آب بسیار خوب از آن بیرون می آید و درویشی هم در آنجا منزل دارد.) که نام چشمه درویش برگرفته از حضور درویشی در این منطقه میباشد و نام خاجیک برگفته از نام یک ارمنی است که حدود شصت سال پیش در این مکان کافه‌ای دایر و سالها اداره می‌کرده است.
چشمه چاه درویش
چشمه چاه درویش در ارتفاع 1800 متری در فاصله تقریباً 700 متری چشمه درویش قرار دارد. از آنجا که سطح این چشمه از اطراف آن پائین‌تر است و هیچوقت آب آن جاری نمی‌شده و نیز به دلیل این که حتی در اوقاتی که آب چشمه پاچنار و چشمه درویش خشک می‌شده این چشمه آب اندکی داشته است که بتوان ظرفی را آب کرد. به چشمه چاه درویش مشهور شده است به این چشمه به واسطه این که در زمینی آهکی قرار دارد، بعضی از کوهنوردان چشمه گچی هم می‌گویند.
گردنه باد
در امتداد هزار دره در جنوب کوه صفه، دره‌ای واقع شده است که به خط الراس آن که در حدود 2000 متر ارتفاع دارد «گردنه باد» می‌گویند. موقعیت توپوگرافی این گردنه به صورتی است که در شمال و جنوب آن ارتفاعات کوه صفه و کوه مشرف به سپاهان شهر قرار دارد با توجه به این که بادهای اصفهان عموما غربی ـ شرقی است، جریان باد در این نقطه متمرکز شده و شدت بیشتری پیدا می‌کند و در تمام فصول سال به ویژه پائیز و بهار باد با شدت زیادی در این منطقه می‌وزد، به همین دلیل این نقطه به گردنه باد مشهور شده است.
منابع و جاذبه های تاریخی ـ فرهنگی
کوهستان صفه از دوران باستان تا امروز مورد استفاده حکومتها، مردم و گروه‌های خاص بوده است به همین دلیل آثار و بقایای نسبتا زیادی از زمانهای قدیم در گوشه و کنار آن به جای مانده که مهمترین و ارزشمندترین عناصر موجود در محدوده طرح به طور خلاصه عبارتند از:
قلعه شاهدز ( قلعه دیو )
قلعه اصلی شاهدز در بلندترین نقطه کوه و در شمال غربی آن قرار دارد. اگرچه داستان سرگذشت قلعه شاهدز در طول قرنها و به طور مکرر در کتابهای تاریخی نقل شده است ولی تا همین اواخر کسی به درستی نمی دانسته است که شاهدز در کجا و در بالای کدام کوه از کوه‌های متعدد اطراف اصفهان قرار داشته است. در حدود نیم قرن پیش دو تن از پژوهشگران اصفهان (کارو میناسیان، محمد مهریار) به طور مجزا و با فاصله‌ای اندک از یکدیگر این نظریه را مطرح ساختند که شاهدز معروف تاریخی همین «قلعه دیو» افسانه‌ای کوه صفه است.
دلایل انتخاب مکان شاهدز
کوه صفه اصولا از نظر ساختار زمین‌شناسی کوهی است سرسخت، خشن و صعب العبور، همین ویژگی یکی از دلایل انتخاب کوه صفه برای مقاصد نظامی و دفاعی در دوران قدیم بوده است.
بنیانگذاران و سازندگان اولیه قلعه شاهدز، بناها، راه‌ها، و استحکامات قلعه را چنان طراحی کرده بودند که کسی نتواند به درون آن راه پیدا کند. آنان با استفاده از پرتگاه‌ها، و دیواره‌های کوه و تراشیدن برخی نقاط و ساختن دیوارهای متعدد در نقاط مختلف ، عمده راه‌های دسترسی و نفوذ به قلعه را مسدود کرده بودند. اما در سالهای اخیر با احداث راه‌های جدید و اصلاح مسیرهای دشوار، راه‌های صعود به ارتفاعات کوه و دسترسی به آثار طبیعی و تاریخی کوهستان صفه آسان‌تر و شناخته‌تر شده است.
استحکامات دفاعی و نظامی
در تمام دامنه‌های اطراف کوه صفه با استفاده از دیواره‌ها و صخره‌های طبیعی و نیز با ایجاد تأسیسات دست ساخت و تراشیده، مجموعه‌ای از دیوارهای دفاعی، دروازه‌های ورودی، برجهای دیده‌بانی، انبارهای آذوقه و وسایل جنگی و مانند این‌ها به وجود آمده که بقایای آن‌ها در نواحی مختلف کوه باقی مانده است. از مهمترین آثار به جا مانده و قابل تشخیص این استحکامات می‌توان به 6 دروازه، حدود 20 برج نگهبانی، دیوار بزرگ، دیوارهای کوچک حفاظتی، قلعه کوچک سنگی اشاره کرد.
تاسیسات حفظ آب و آبرسانی قلعه
با توجه به شرایط نسبتاً خشک کوهستان صفه و موقعیت نظامی و دفاعی قلعه شاهدز، موضوع تأمین و حفظ آب در تمام طول سال، یکی از نیازهای حیاتی ساکنان و محافظان قلعه به شمار می‌رفته است، به همین منظور برای استفاده از آب باران و چشمه‌های کوچک موجود در گوشه و کنار کوه تمهیدات و تاسیساتی برای گردآوری و نگهداری آب ایجاد کرده بودند. برخی از بقایای این تاسیسات به صورت بندهای آبگیر، حوض ها، حوضچه ها و مسیرهای هدایت (تنبوشه) بجا مانده است. محل سد آبگیر اصلی قلعه در دره غربی کوه صفه بازسازی شده است.
موقعیت عناصر و ارکان تشکیل دهنده قلعه
قلعه شاهدز در اصل به عنوان یک شهرک نظامی و دفاعی عمل می‌کرده است و دارای استحکامات و تاسیسات متعدد بوده است که مهمترین ارکان آن را عناصر زیر تشکیل می داده است:
ستاد مرکزی قلعه (ارک) واقع در شمال شرقی قله صفه
در سمت جنوب و شرق، بقایای چندین سربازخانه
در سمت غرب آثار انبارها و تاسیسات دیگر
در نواحی دورتر آثار برجهای نگهبانی، دروازه‌ها، دیواره‌های دفاعی، بندهای آبگیر در پیرامون قلعه
مهمترین بخش قلعه شاهدز همان قلعه مرکزی (ارک) است که مشهور به قلعه دیو است و در قله شمال شرقی کوه صفه قرار دارد و از دور دست نشانه‌های آن دیده می‌شود. به نظر می‌رسد که برای ساختن این قلعه محوطه بالای قله را مسطح کرده و به صورت صفه درآورده‌اند. محوطه قلعه ارک حدود 50 متر در 200 متر وسعت دارد که از طرف شمال و شرق مشرف به پرتگاه است و از طرف جنوب و غرب با دیوارهای متعدد دفاعی محصور شده است. دسترسی به این قلعه از جبهه شمالی به علت وجود صخره‌های کاملاً عمودی غیرممکن بوده است.
و در مسیرهای دیگر هم با ایجاد موانع و دیوارهای سدکننده و قلعه‌های نگهبانی راه وصول به قلعه را مسدود کرده بودند. برای رسیدن به قلعه شاهدز بهترین مسیر در حال حاضر از راهی است که به صورت مارپیچ در جبهه شرقی کوه تا محل چشمه گل زرد ایجاد کرده‌اند و از آن جا با دور زدن کوه و صعود از جبهه غربی می‌توان به محل شاهدز رسید. به موجب مطالعات و مشاهدات میدانی «کارومیناسیان» که به تفصیل در کتاب (شاهدز) بیان شده است بقایای اصلی قلعه شاهدز شامل این عناصر است ـ ارک، اقامتگاه فرماندهان، سربازخانه شرقی، سربازخانه غربی، قلعه‌های دیده‌بانی، دیوار بزرگ دفاعی، انبارها، دروازه‌ها (6 باب) برجهای نگهبانی (حدود 20 برج) آب بند اصلی، آب بندهای فرعی، چاه، حوض‌ها و سایر تاسیسات ناشناخته دیگر برای تامین مصالح قلعه به طور عمده از سنگ، خاک، آهک و گچ استفاده شده است.
