یک دوچرخه‌سوار که قصد دارد ثابت کند می‌تواند به آزمایش‌ها دوپینگ ورزشی کلک بزند، در این مستند انقلابی با یکی از بزرگ‌ترین متقلبین مسابقات برخورد می‌کند.
“فقط انجامش بده “. ممکن است این شعار برای فروش کفش ورزشی کارساز باشد، اما ممکن است در عرصه شعارهای ورزشی جمله “همه این کار را انجام می‌دهند” به‌عنوان محرک کمیته ورزش بین‌المللی مناسب‌تر باشد که منظور از “کار” همان داروهای افزایش‌دهنده عملکرد است. حداقل، این چیزی است که برایان فوگل Bryan Fogel مستندساز که به یک دوچرخه‌سوار مبتدی بدبین تبدیل شده در فیلم جدیدش «ایکاروس» به آن اشاره می‌کند. فوگل با الهام از مورگان اسپورلوک Morgan Spurlock (سازنده مستند «Super Size Me») به دنبال ساخت فیلمی است تا ثابت کند می‌تواند خود را غرق در استروئیدهای آنابولیک و دیگر داروهای ممنوعه کند، بهترین عملکرد را داشته باشد و بعد از آزمایش‌های ضد-دوپینگ که آخر خط در انتظار ورزشکاران است سربلند بیرون بیاید. تمام چیزی که او احتیاج دارد یک شریک جرم با استانداردهای اخلاقی پایین است که او را برای موفق شدن در این زمینه راهنمایی کند. این همان چیزی است که فیلم او را انقلابی می‌کند.
فوگل پیش از قرار گرفتن در نقش موش آزمایشگاهی انسانی، با متخصصان بین‌المللی زیادی صحبت کرده است. تحقیقات، او را به سمت گرگوری رودچنکوف Grigory Rodchenkov، یک متخصص خوش‌خدمت روسی که نه‌تنها ناظر آزمایش‌ها مواد مخدر در آزمایشگاه المپیک مسکو بوده، بلکه برنامه دوپینگ که توسط دولت به تصویب رسیده و موفقیت ورزشکاران روسی در بازی‌های المپیک با کسب 13 مدال طلا را در پی داشت، طرح‌ریزی کرده است. شخصیت رودچنکوف چنان عفونی و منحرف است که وقتی وارد صحنه می‌شود تقریباً مهم نیست که فرضیه اولیه فوگل بر پایه افشاگری است.
رودچنکوف معتقد است: “بازی‌های المپیک بدون هیچ‌گونه اتکای دارویی امکان برنده شدن نداشتند”. درحالی‌که ممکن است این ادعا راهی برای توجیه رفتارش باشد، این‌طور به نظر می‌رسد که این مشکل فراتر از آژانس جهانی ضد دوپینگ (WADA) گسترده شده و نمی‌تواند طرفداران ورزش را متقاعد کند. با وجود شوک برانگیز بودن اعتراف اخیر لنس آرمسترانگ Lance Armstrong مبنی بر استفاده از داروهای ممنوعه برای برخی از مردم، به نظر می‌رسد رواج استفاده از دوپینگ یک عمل کثیف است که همه انجام می‌دهند اما کسی درباره‌اش صحبت نمی‌کند.
این به این معنی است که تمرین برای قوی‌تر یا سریع‌تر بودن تنها بخشی از مسابقه است، درصورتی‌که ابداع پیوسته روش‌های دور زدن آزمایش‌ها مخدر باعث به وجود آمدن سطح دومی از رقابت در دنیای ورزش شده است؛ اما چطور می‌شود از این آزمایش‌ها جلو زد؟ با وجود اعتراف شوکه کننده رودچنکوف، تدبیری که او برای مخفی کردن نتایج ورزشکاران روسی استفاده کرده در برابر توضیح این‌که سایر ورزشکاران در تمام این سال‌ها چگونه از نتیجه مثبت این آزمایش‌ها قسر دررفته‌اند را بسیار قدیمی و مبتدی جلوه می‌دهد. درواقع، روس‌ها قبل از شروع پرهیز غذایی استروئید و تزریق هورمون رشد انسانی با استفاده از سیستم ابتدایی پورتال‌های مخفی و در پشت درها شروع به ذخیره و فریز کردن ادرار تمیز می‌کرده‌اند.
فوگل هم با همکاری رودچنکوف (که با روی باز پذیرفت در چنین کلاه‌برداری پرماجرا و پلیسی شرکت کند) تحت همین آزمایش‌ها قرار می‌گیرد و ادرار خود را به آزمایشگاه مسکو جایی که قرار است آزمایش‌ها صورت گیرد، قاچاق می‌کند. به دلایل مشخصی، برخی از دانشمندان به‌ظاهر پیرو قانون، تصمیم گرفتند که در شاهکار فوگل حضور نیابند. واضح است که روش‌های کنونی آنان خطاناپذیر است. برای مثال، دون کاتلین Don Catlin (مدیر سابق تأسیسات المپیک UCLA) تخمین زده که می‌بایست آرمسترانگ را بیش از 50 بار در طول سال‌ها آزمایش می‌کرده و هر بار نتیجه آزمایش‌ها منفی بوده است، حتی با وجود تصدیق خود دوچرخه‌سوار مبنی بر استفاده از دوپینگ، تست‌ها برای گرفتن بیشترین نتیجه در آن زمان طراحی‌شده بودند.
قابلیت آرمسترانگ برای جلوگیری از تشخیص حقیقت، در طول فیلم برای فوگل به‌عنوان نقطه مرجع عمل می‌کند. توجه فوگل پس از اتمام تجربه اصلی‌اش، به پیامد اعتراف رودچنکوف که منجر به شکل‌گیری یک طرح استادانه اورولی برای اثبات این مسئله که فشار برای اصلاح بازی‌های المپیک مستقیماً از طرف ولادیمیر پوتین بوده است جلب می‌شود.
قسمت‌های آشوب برانگیز «ایکاروس» به سه بخش با عنوان‌های «یادگیری»، «فهمیدن» و «پذیرش» تقسیم‌شده است. فیلم با نشان دادن کاریکاتورهای سرزنده از مجریان کلیدی رسوایی روسی (با طراحی سام جانسون) که با موسیقی تهدیدآمیز آدام پیترز آهنگ‌ساز ترکیب‌شده، بیشترین سرزنش‌ها را معطوف به ویتالی موتکو Vitaly Mutko وزیر ورزش کرده است. طبیعتاً، روس‌ها با قرار دادن فوگل در مرکز سیرک رسانه‌های بین‌المللی، تلاش می‌کنند تا رودچنکوف را بی‌اعتبار سازند.
درواقع با رسیدن به قسمت بحث و گفتگو، فوگل تلاش می‌کند تا به طرح‌ریزی “پناهندگی” رودچنکوف به آمریکا که در مقاله افشاگری که در می 2016 در نیویورک‌تایمز نیز به آن اشاره‌شده است کمک کند. در اینجا این فیلم مستند به کمال رسیده است؛ اما عمدتاً تلاش می‌کند تا با قرار دادن رفتار رودچنکوف درزمینهٔ فساد‌های بسیار بزرگ‌تر، این تقلب اعتراف شده را یک حرکت انسانی جلوه دهد.
با کشیدن توجهات به سمت تمامی پوشش‌های خبری اخیر روسیه، احتمالاً این رویکرد پوتین-محور فوگل شانس اثبات مؤثرتری نسبت به تحقیقات در مورد چگونگی این رفتار گسترده در سراسر جهان خواهد داشت؛ اما نکته اصلی این است که این بازی به‌تنهایی بسیار مجهز است و چون روس‌ها لو رفتند، این بازی را از دست دادند.
و اما نظر برخی از منتقدین:
متیو اندرسون از CineVue می‌نویسد: این‌یک فیلم مستند جسور و بسیار فوق‌العاده است که در برابر چشمان ما به نمایش درآمده و خود کارگردان را هم کاملاً غافلگیر می‌کند.
برایان تالریکو برای نوشته سرعت سه‌چهارم آخر این مستند بسیار قابل‌توجه است چراکه شاهد از دست رفتن امنیت و زندگی یک انسان هستیم. این فیلمی است که ابتدا تنها به‌عنوان یک گزارش درباره دوپینگ در ورزش شروع و در ادامه به چیزی فراتر مثل خطرات افشاگر بودن تبدیل می‌شود. به‌خصوص وقتی صحبت از روسیه در میان باشد.
کن جاروفسکی از نیویورک‌تایمز می‌گوید چیزی که در «ایکاروس» به‌عنوان یک ایده مخاطره‌آمیز شکل گرفت تبدیل به مسئله‌ای بسیار خطرناک شد. می‌توان فوگل را برای نقشه اصلی‌اش یک انسان شجاع یا احمق به‌حساب آورد؛ اما پروژه او با دکتر رودچنکوف معقول است. در اینجا به خیلی مسائل مثل سؤالات اخلاقی و رفتاری درباره این داروها، عوارض جانبی و استفاده از آن‌ها در ورزش‌های حرفه‌ای اشاره‌ای نشده که ممکن است جواب این سؤال‌ها در فیلم دیگری روشن شود.
تاد مک‌کارتی منتقد هالیوود ریپورترز می‌نویسد که این مستند ازنظر تکنیکی خبر تازه‌ای با خود نداشت. بی‌شک فیلم با نشان دادن جادوگر شیطانی که به‌طور غیرمنتظره اسرارش را فاش می‌کند، امتیازات زیادی به دست آورده است.
«ایکاروس» به‌جای داشتن داستان عجیب‌وغریب به روشی منظم و قاطع، احساسی کهنه دارد که مثل یک فیلم خانگی جذاب و دلپذیر به نظر می‌رسد.
و
دیوید دارسی نویسنده
اسکرین اینترنشنال در مورد این مستند چنین نوشته: این فیلم گواه این است که با داشتن یک سردمدار واقعی، یک مستند می‌تواند داستان خودش را روایت کند. رودچنکوف یکی از آن شخصیت‌هایی است که ساختگی نیستند. هرچند مشخص نیست چه مقدار از داستان زندگی گذشته او توسط خودش ساخته‌وپرداخته شده باشد.
Post Views:
1
