کمای دیابتی یکی از عوارض دیابت است که با از دست دادن هوشیاری مشخص می‌شود. اگر درمان نشود، حتی ممکن است منجر به مرگ شود. نوشته زیر اطلاعاتی را در مورد علل و علایم این وضعیت و راه‌های مدیریت و جلوگیری از این اتفاق کشنده ارایه می‌دهد.
وضعیتی از بیهوشی است که به‌خاطر سطح قند خون بالا یا پایین به عنوان کمای دیابتی نامیده می‌شود. این وضعیت اغلب در بیماران دیابتی که دچار کم شدن قند خون شدید، کتواسیدوز دیابتی، یا افزایش قند خون هیپراسمولار شده‌اند مشاهده می‌شود. هرچند کما دیابتی فرم برگشت‌پذیر کما است، توجه کنید که از نوع فوریت پزشکی است. اگر کمک‌های پزشکی به موقع در دسترس نباشد می‌تواند کشنده باشد.
عوامل
در حالی‌که دیابتی‌های نوع اول معمولا از کم شدن قند خون شدید و کتواسیدوز دیابتی رنج می‌برند، ازدیاد قند خون هیپراسمولار وضعیتی است که بیشتر در میان دیابتی‌های نوع دوم مشاهده می شود. علایمی که افراد مبتلا ممکن است قبل از بیهوشی تجربه کنند بسته به علت آن متفاوت است.
کم شدن شدید قند خون
زمانی‌که سطح قند خون کمتر از 70 میلی‌گرم/دسی‌لیتر باشد شخص دچار کم شدن شدید قند خون می‌شود. هنگامی که سطح قند خون پایین‌تر بیاید و به کمتر از 55 میلی‌گرم/دسی‌لیتر برسد مغز گلوکز کافی دریافت نمی‌کند. عدم دریافت کافی گوکز توسط مغز باعث اختلال در عملکرد مغز می‌شود. اختلال در عملکرد آگاهانه مغز باعث سردرگمی و کاهش واکنش غیرآگاهانه می شود. در چنین شرایطی شخص مبتلا ممکن است قادر به شناسایی علایم قند خون پایین نباشد. اگر نتواند اقدامات لازم را برای طبیعی کردن سطح قند خون انجام دهد ممکن است هوشیاری خود را از دست بدهد.
افراد دارای سطح قند خون پایین علایم زیر را به احتمال زیاد تجربه می‌کنند:
»عصبانیت
» تعریق
» گیجی
»اضطراب
»خستگی
»سر‌گیجه
»گرسنگی شدید
»تپش قلب
»شکم درد
وضعیت ازدیاد قند خون هیپراسمولار
شخصی که سطح قند خون او از 180 میلی‌گرم/دسی‌لیتر بالاتر برود از ازدیاد قند خون رنج می‌برد. افزایش سطح گلوکز خون باعث می شود که فشار اسمزی خون افزایش یابد. در چنین شرایطی بافت ها ممکن است آب از دست بدهند. این ممکن است باعث کم آبی بدن و عدم تعادل الکترولیتی شود. اگر شخصی دچار کم آبی باشد و سطح قند خون بالای 600 میلی‌گرم/دسی‌لیتر باشد به احتمال زیاد از کمای دیابتی رنج می‌برد. این وضعیت همچنین کمای هیپراسمولار بدون‌کتون نامیده می‌شود.
زمانی که سطح قند خون بالا باعث ازدیاد قند خون هیپراسمولار شود شخص احتمالا علایم زیر را تجربه کند:
»کم شدن آب بدن
»دهان خشک
»عدم تعادل الکترولیت
»سستی و بی‌حالی
» گیجی
»تشنگی بیش از حد
»تکرر ادرار
»ضعف در یک طرف از بدن
کتواسیدوز دیابتی
این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که بدن قادر به تولید مقدار کافی انسولین نباشد. در چنین شرایطی بدن از چربی‌ها برای تولید انرژی بهره می‌جوید. کتون‌ها ترکیبات آلی هستند که در این فرایند تولید می‌شوند. کتواسیدوز مربوط به وجود سطح بالایی از ذرات کتون در خون و ادرار است. اگر بیمار دچار خستگی جسمانی و کم‌آبی بدن همراه با افزایش شدید سطح قند خون شود می‌تواند منجر به کتواسیدوز دیابتی پیشرفته شود. اگر درمان نشود بیمار ممکن است به کما برود. این وضعیت می‌تواند معکوس شود اگر درمان به‌زودی اجرا شود.
هنگامی‌که سطح قند خون بالا موجب کتواسیدوز دیابتی شود، فرد مبتلا به احتمال زیاد علایم زیر را تجربه می‌کند:
»افزایش تشنگی
»تکرر ادرار
» تهوع
»استفراغ
»سستی و بی‌حالی
»تنفس تند
»نفس های قوی با توجه به کتوز
»شکم درد
» ضعف
گزینه‌های درمان
نظارت بر سطح قند خون بسیار با‌‌اهمیت است. اگر بیماری دچار ضعف ناشی از فشار خون بالا یا پایین است، کمک‌های پزشکی باید بلافاصله دنبال شود.
اگر دلیل کما دیابتی (ازدیاد قند خون یا کاهش قند خون) نامعلوم است، به بیمار نباید انسولین داده شود.
اگر در مورد وضعیت بیمار دست‌پاچه شوید و ندانید که چه‌کار باید بکنید، بیمار را در وضعیت هوشیار نگه دارید. لطفا جز آب چیز دیگری به بیمار ندهید.
اگر کاهش شدید قند خون منجر به دیابت شود درمان باید با استفاده از گلوکز برای افزایش سطح قند خون باشد. درمان کتواسیدوز دیابتی پیشرفته و کما هایپراسمولار بدون‌کتون همراه با انسولین درمانی به‌صورت خوراکی یا داخل وریدی مایعات، و الکترولیت برای جبران مایعات از دست داده باشد. بر اساس شدت و شرایط علایم بیمار دوز انسولین ممکن است متفاوت باشد.
نکاتی برای بیماران دیابتی
به طور منظم با پزشک خود مشورت کنید و توصیه‌های پزشک در مورد داروها و تغییرات در سبک زندگی را دنبال کنید.
سطح قند خون خود را تحت کنترل نگه دارید.
اگر سطح قند خون شما پایین است یک قرص گلوکز یا کربوهیدرات با تاثیر سریع مصرف کنید. این در بازگشت سطح قند خون به حالت طبیعی به شما کمک خواهد کرد.
یک رژیم ورزشی را دنبال کنید، اما اگر از پایین بودن سطح قند خون رنج می‌برید از انجام تمرینات شدید خودداری کنید.
در صورت امکان یک دستبند یا گردنبند پزشکی که نشان دهد شما به دیابت مبتلا هستید را همراه داشته باشید..
مطالعات نشان می‌دهد که آمار افراد مبتلا به دیابت در سراسر جهان روبه افزایش است. از آنجا‌که دیابت سلامتی افراد را تهدید می‌کند و آنها را در شرایط خطرناک قرار می‌دهد باید سطح قند خون همواره کنترل شود. در حالی که بیماران دیابتی باید با خط‌مشی دستور العمل داروها و اصلاح سبک زندگی آشنا باشند، اعضای خانواده هم باید در مورد عوارض تهدید‌کننده مرتبط با دیابت آموزش ببینند.