بهترین راه جهت جلوگیری از آلودگی بیولوژیکی اتخاذ روش‌های مناسب شستشوی دستها است. اگرچه، نمی‌توان تمام مدت دستها را عاری از میکروب نگاه داشت، اما شستن مرتب آنها از انتقال ویروسها و باکتری‌های مختلف جلوگیری خواهد کرد.
«شستن دستها به عنوان مهمترین وسیله‌ی جلوگیری از گسترش عفونت به حساب می‌آید» - مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها
بسیاری از بیماری‌ها به وسیله‌ی میکروب‌هایی بوجود می‌آیند که بر روی دست حمل می‌شوند. می‌توان با شستن مناسب دستها از 99% انتشار میکروب‌ها از طریق قطرات مایع جلوگیری کرد. افرادی که از توالت یا سرویس‌های بهداشتی عمومی استفاده می‌کنند، در معرض آلوده شدن با میکروب برجای مانده از افرادی قرار دارند که به خوبی بهداشت دست را رعایت نکرده‌اند. علاوه بر آن، میکروب‌ها همچنین می‌توانند در حین استفاده از کتابخانه، صفحه کلید مشترک و غیره انتقال یابند. ضرورت دارد که دستهای خود را به خوبی شسته تا انتقال بیماری کاهش یابد. ترفندهای شستن دست، استفاده از صابون و آب و یا ضد عفونی کننده‌های الکلی دست را شامل می‌شود.
شستشو با آب و صابون
☜ شیر آب را باز کنید و اجازه دهید آب، دستها تا مچ را خیس کند. زمانی که از سرویس بهداشتی عمومی استفاده می‌کنید، بایستی در نظر داشته باشید که شیرهای آب آلوده بوده، از اینرو بایستی آن را با استفاده از دستمال کاغذی باز کنید.
☜ از یک قالب صابون یا صابون مایع استفاده کرده و آن را به دستان خود بمالید. صابون از عوامل پاک کننده‌ی بسیار عالی به حساب آمده و به خوبی آلودگی و کثیفی را از بین می‌برد. توجه داشته باشید که صابون باید به خوبی کف کند.
☜ به مدت حداقل 15 تا 20 ثانیه دستهای خود را به شدت به هم بمالید. این سایش همراه با آب و صابون است که به از بین رفتن و شسته شدن پاتوژن‌ها (عوامل بیماری‌زا) کمک می‌کند.
☜ دستهای خود، از جمله پشت دستها، بین انگشتان، اطراف و زیر ناخن‌ها و مچ دستها را به طور کامل اسکراب و بمالید.
☜ دستان خود را به خوبی در زیر آب جاری بشویید. آب جاری آلودگی و کثیفی را از دستان شما شسته و از بین می‌برد. به هنگام شستن، انگشتان دست خود را رو به پایین بگیرید تا بدین ترتیب آب به سمت پایین رفته، بجای آنکه به سمت بالا یعنی آرنج حرکت کرده و آن را آلوده سازد.
☜ با یک حوله تمیز و یا دستمال کاغذی یکبار مصرف، دستان خود را خشک کنید. چنانچه از سرویس بهداشتی عمومی استفاده می‌کنید، باید با استفاده از دستمال کاغذی شیر آب را ببندید.
☜ صابون می‌تواند به محل پرورش میکروارگانیسمها تبدیل شود، از اینرو باید به طور کامل دستگاه و جای صابون مایع را پیش از پر کردن مجدد آن تمیز کنید.
شستشو با ضد عفونی کننده‌ی الکلی دست
هنگامی که آب و صابون در دسترس نیست، ضد عفونی الکلی دست نشان داده شده است که یک جایگزین عالی به حساب می‌آید. در واقع، این ضد عفونی کننده‌های دست در از بین بردن ویروسها و باکتری‌ها در مقایسه با آب و صابون، که تنها آنها را می‌شویند، مؤثرتر می‌باشند. ضد عفونی دست می‌تواند به جلوگیری از خشکی پوست کمک کند، اما برخی از آنها ممکن ااست فاقد محتوالی الکلی بوده و بنابراین استفاده از آنها توصیه نمی‌شود. تنها انواع الکلی آن بایستی مورد استفاده قرار گیرند. شستن دستها با یک شستشوی ضد عفونی کننده تنها نیاز به استفاده از تقریباً نصف قاشق چایخوری از این شستشوی ضد عفونی کننده بر روی دست و مالیدن دستها به یکدیگر دارد. برای دستانی که کثیفی و چرک قابل مشاهده هستند، نیاز به استفاده از آب و صابون می‌باشد.
بایدها و نبایدهای شستن دست
✗ هرگز در حین شستن دستهای خود سینک را لمس نکنید، به این دلیل که سینک آلوده به میکروارگانیسمها است.
✗ هرگز پس از شستن دستهای خود دستگیره دستشویی را لمس یا به آن دست نزنید. دستانتان دوباره آلوده خواهند شد. از یک دستمال کاغذی جهت باز کردن درب دستشویی استفاده کنید.
✓ همیشه قبل از شستن دستان حلقه و دستبند خود را از دست در آورید.
✓ همیشه از دستمال کاغذی یک بار مصرف در دستشویی‌های عمومی استفاده کنید. حوله‌ها مکان رشد میکروارگانیسمها بوده و تنها میکروب‌ها را انتقال می‌دهند. حتی در خانه، از خشک کردن دستان خود با حوله‌ی آشپزخانه بپرهیزید.
✗ هرگز اجازه ندهید آب صابون در حین شستن دست، به مچ دست شما سرازیر شود به این دلیل که میکروبهای همراه خود را به ساعد منتقل می‌کند. دستان خود را در حین شستن به پایین بگیرید.
دستان خود را چه موقع بایستی بشوییم؟
• بعد از استفاده از دستشویی
• پس از برگشتن از مدرسه، زمین بازی، محل کار، و غیره
• قبل از غذا خوردن
• پس از دست زدن به زباله
• پس از دست زدن به حیوانات و کثافات آنها
• پس از سرفه، عطسه و یا فین کردن
• قبل، بعد و در طی آماده کردن غذا
• قبل و بعد از رسیدگی به زخم و بریدگی
• قبل و بعد از ملاقات با فرد مصدوم یا بیمار
• قبل از دست زدن به کودک
• پس از تغییر پوشک
• قبل از برداشتن و یا گذاشتن لنز
• پس از دست زدن به پول
• پس از رانندگی
• هر زمان که دستان به وضوح کثیف هستند
آمیزه‌ای از مالش دستها با آب و صابون به طور مرتب و شستن آنها از انتقال باکتری‌ها و ویروسها جلوگیری می‌کند. استفاده از حوله‌ی دستی که از پیش مرطوب می‌باشد، برای تمیز کردن دست نمی‌تواند به عنوان شستشوی مناسب دست مورد قبول واقع شود. نمی‌توان از آن به عنوان جایگزین آب و صابون استفاده کرد. بنابراین، عاقلانه است که به منظور حفظ بهداشت مناسب، دستان خود را به طور کامل بشویید.
