روند رشد فیزیکی و گفتاری از نوزادی شروع می‌شود و تا سنین بلوغ ادامه دارد. برخی از کودکان از این نظر دچار تأخیر می‌شوند و در سنین بالای یکسالگی شروع به گفتن نخستین کلمه‌ها می‌کنند، سرعت یادگیری زبان و صحبت کردن کودک تحت تأثیر ارتباط او با والدین و اطرافیان است. کودکان با سرعت‌ها و الگوهای متفاوتی رشد می‌کنند. برخی خیلی زود شروع به حرف زدن می‌کنند و برخی بدون آنکه چهار دست و پا راه بروند، ایستاده راه می‌افتند.
علت‌های تأخیر در تکلم و راه رفتن
ناشنوایی مادرزادی چند زبانه بودن عقب ماندگی‌های ذهنی (مثل سندرم داون) فشار زیاد از جانب والدین پیچیدگی‌های مربوط به زایمان زودرس وجود مشکلاتی در حنجره مشکلات مربوط به سیستم مرکزی اعصاب والدین باید به خاطر داشته باشند که نباید هیچگاه کودکانشان را با هم مقایسه کنند؛ مثلاً دخترها سریع‌تر از پسرها این روند را طی می‌کنند.
همچنین برای برطرف کردن هرگونه مشکل باید اینکار را به صورت ریشه‌ای و اساسی انجام داد تا در آینده مشکلات بیشتری پدید نیاید. گروهی از پزشکان و دانشمندان زمانی طولانی (بیش از بیست سال) را صرف تحقیق در مورد میزان رشد کودکان و یادگیری مهارت‌ها و دلایل کندی برخی از آنها نمودند.
آیا مشکلی وجود دارد؟
غالباً کودکانی که کند هستند، بعد از مدتی به حالت طبیعی می‌رسند و در دوران مدرسه اصلاً متوجه نخواهید شد که کدام کودک کند بوده و کدام یک نبوده؛ اما گاهی اوقات این تأخیر می‌تواند نشان‌دهنده یک خطر باشد؛ مثلا:
تأخیر و کندی کودک شما فقط محدود به حرف زدن و راه رفتن نیست:
کودک من 15 ماهه است و تا به حال نه کلمه‌ای گفته و نه قدمی برداشته، او همیشه در دنیای خودش است. وقتی وارد اتاق می‌شوم، به من یا هر کس دیگری توجه نمی‌کند و وقتی اسمش را صدا می‌زنم، هیچ تمایلی به ارتباط برقرار کردن با من و سایر کودکان ندارد. تأخیرها، اشکال مختلف دارند: کودکی 17 ماهه است، اما راه نمی‌رود و یا کودکی 7 ماهه است و تا به حال حتی لبخندی هم نزده است.
او هنگام گوش دادن به حرف‌های دیگران گویی چیزی نفهمیده است و پاسخی نمی‌دهد. کودکان در 8- 12 ماهگی به چیزهایی که دوست دارند توجه نشان می‌دهند؛ مثلاً اگر از آنها بپرسید عروسک مورد علاقه‌شان کجاست؟ حداقل کاری که می‌کنند، با نگاهشان آن را نشان می‌دهند. در 12- 15 ماهگی با به زبان آوردن جملات، کلمات و فعل‌های ساده شروع به پاسخ دادن می‌کنند؛ مثلاً اگر از یک کودک یک‌ساله بخواهید کفش‌هایش را بیاورد، حتماً این کار را انجام می‌دهد.
این تأخیر، کودک شما را بدخلق و ناراحت کرده است. بیشتر کودکان دو ساله می‌توانند به راحتی حرف بزنند و با پدر و مادرشان ارتباط برقرار کنند. مثلاً وقتی به او می‌گویید: «حالا وقت خوابه» در پاسخ به شما می‌گوید: «حالا نه، یه قصه دیگه بگو» کودکانی که هنوز به این مهارت دست نیافته‌‌اند، اما از نظر احساس می‌خواهند مستقل باشند، دچار ناامیدی می‌شوند و تنها راه برقراری ارتباط را افتادن روی زمین و کج‌خلقی و نق زدن می‌دانند.
اختلالات مربوط به رشد کودک‌تان را حتماً با پزشک در میان بگذارید. تأخیر در تکلم و راه رفتن می‌تواند نتیجه ضعف عضلات باشد که با مراجعه به یک متخصص برطرف می‌شود. اقداماتی که والدین در چنین مواقعی انجام می‌دهند، می‌تواند در رفع این مشکل بسیار مؤثر باشد.
والدین باید با سوال کردن از کودک در مورد اجسام پیرامونش، نشان دادن عکس، خواندن کتاب، شعر و ترانه با صدای بلند، گوش دادن به کودک، حتی وقتی که قادر نیست یک جمله را به زبان بیاورد، صبر و حوصله داشتن و شرکت در بازی‌های کودکانه، او را تشویق به حرف زدن کنند. از کودک خود غلط‌گیری نکنید، زیرا توجه او به اشتباهاتش جلب می‌شود و این کار او را عصبانی می‌کند.
مراحل رشد مهارتهای کودکان
در پنج ماهگی بخندند، بچرخند و خود را کمی تکان دهند و اگر چیزی در اطرافشان جلب توجه کرد، آن را برداشته و به دست بگیرند. در هشت ماهگی، بدون کمک دیگران بنشینند. در 10 ماهگی بدون کمک بایستند.
در 14 ماهگی بدون کمک دیگران راه بروند.
75 درصد از کودکان در 9ماهگی می‌توانند برخی صداها را درآورند و در 15 ماهگی همان 75 درصد به راحتی چند کلمه را تلفظ کنند و در 22 ماهگی کلمات را کنار هم بگذارند و جملات ساده بسازند. دانشمندان معتقدند کودکان مهارتهای حرکتی و زبانی را همزمان یاد می‌گیرند و رشد و پیشرفت آنها نیز به طور همزمان اتفاق می‌افتد.
برخی از والدین فقط روی یادگیری یک مهارت متمرکز می‌شوند و به سایر مهارت‌ها توجه نمی‌کنند؛ مثلاً روی مهارت راه رفتن تمرکز کرده و به مهارت حرف زدن توجهی ندارند...
برای خواندن بخش دوم -اختلالات رشد در کودکان- اینجا کلیک کنید.