توغ یا توق که به صورت طوق نیز در متون تاریخی و فرهنگ های لغت آمده، واژه ای ترکی و به معنای بیرق و علم است. برخی توغ را طوق و به معنای گردن بند گرفته و نوشته اند» هرکس در ظل آن قرار می گرفت باید فرمانبرداری از صاحب طوق را همچون قلاده به گردن انداخته و فداکاری نماید.
توغ یک تیغه یا سرتوغ فولادی با زبانه ای بلند دارد که روی صندوقچه فلزی کوچک ضریح مانندی برپایه ای چوبی یا فلز چلد یا شکل استوار است. تیغه، گلابی شکل یا سرومانند است و روی آن آیات قرآنی و جملات دعایی، بخصوص آیه «انا فتحنا لک فتحاً مبینا» کنده و با زر کوبیده اند. تیغه توغ های قدیمی دوبدنه گلابی شکل داشت که به یکدیگر وصل بودند و یک تیغه چهارپر منحنی شکل می ساختند.
روی محور افقی در دو سوی تیغه یا سرتوغ معمولاً دو طاووس فلزی روی دو صندوقچه مشبک و روی دو زایده بیرون آمده از چپ و راست بالای شکم تیغه دو سر اژدهای فلزی و دهان گشوده کار می گذاشتند. در محرم توغ را با افکندن چند تخته طاق شال ترمه و پارچه حریر سبز و سیاه روی محور افقی می آرایند.
بنابر اسناد تاریخی توغ از دوره سلجوقیان (429ـ700ق) در میان سپاهیان به کار می رفته ، اختصاص به فرماندهان و سپهسالاران بزرگ داشته است. در دوره صفوی نیز حمل توغ در سپاه، بویژه درمیان قزلباش، معمول بوده و به هنگام جنگ توغچی آن را در پیشاپیش سپاه حمل می کرده است. با رسمی شدن مذهب تشیع در ایران، توغ به همان مفهوم نمادین سپاهی اش، یعنی قدرت و شوکت و مقاومت، همراه بیرق وعلم وارد مراسم عزاداری شد و نشانه مقدس سوگواری شد. کم کم هر محله توغی برای خود فراهم کرد و درتکیه یاحسینیه یا خانه یاقهوه خانه معتبر محل قرار داد. تکیه ها و قهوه خانه هایی که در آنها توغ نگهداری می شد و محل رفت و آمد و نشست و برخاست و گفت و شنود گروهی خاص از اقشار و اصناف مردم بودند، یا توغ (پافارسی+توغ ترکی) آن گروه افراد شناخته می شدند. کسانی که در پای یا دور و بر توغ آن تکیه تا قوه خانه جمع می شدند به اصطلاح «پا توغی» آن جا به شمار می رفتند.
در برخی از نواحی و شهرهای ایران مراسمی به نام «طوق بندان» (یا توغ بندان) با آداب و شکوه خاص برگزار می شود.
