فارغ از مسئولیت‌هایی که دولت و سازمان‌های دولتی برای احیای جنگل‌ها و مراتع کشور بر عهده دارند، خوب است درختکاری به فرهنگ مردم کشورمان تبدیل شود تا به هر بهانه‌ای، در گوشه و کناری، درختی بکاریم تا علاوه بر احیای جنگل‌ها و مراتع کشور، آیندگان نیز از آن بهره ببرند.
به گزارش به نقل از «فرهیختگان آنلاین»، چندی پیش تصویری در فضای مجازی از منطقه زیبای «گردنه حیران» در استان اردبیل منتشر شد که در سمت چپ تصویر، خاک جمهوری اسلامی ایران و در سمت راست تصویر خاک جمهوری آذربایجان به چشم می‌خورد، اما تاسف‌بار این بود که در خاک جمهوری آذربایجان جنگل های سبز و انبوه هیرکانی، قدرت‌نمایی می‌کردند اما در خاک جمهوری اسلامی ایران، ویلاهای لاکچری و گران‌قیمت، جای درختان گردنه حیران، سبز شده بودند.
برداشت‌های بی‌رویه از معادن شن و ماسه، ساخت‌و‌سازهای بی‌رویه، تعریض جاده در گردنه حیران و از سوی دیگر، کاهش میزان بارندگی، تن رنجور درختان چند صد ساله گردنه را خشکاند و فقط جرقه آتش سودجویان باقی مانده بود تا آنها را به تلی از زغال مرغوب تبدیل کند. بر همین اساس، سال گذشته متاسفانه در اثر روشن کردن آتش توسط گردشگران، بیش از 2.5 هکتار از اراضی جنگلی و مرتعی گردنه حیران به خاکستر تبدیل شدند.
آتش‌سوزی‌های عمدی و غیرعمدی جنگل‌ها و مراتع، متهم ردیف اول جنگل‌زدایی در کشور محسوب می‌شود که از جمله دلایل عمده آن می‌توان به رفتارهای مردم، خشکسالی‌های پی در پی و کاهش نزولات جوی اشاره کرد.همچنین استفاده از سوخت هیزمی، حضور دام در جنگل‌ها و مراتع، اجرای طرح‌های عمومی، عمرانی، توسعه معادن، تخلیه پسماندهای زباله، قاچاق چوب و گیاهان دارویی، تصرفات و همچنین ساخت‌و‌سازهای غیرقانونی از جمله تهدیدات مهم و جدی منابع طبیعی در کشور محسوب می‌شوند که خوشبختانه مسئولان روی آنها اجماع‌نظر دارند.
سال گذشته خداکرم جلالی، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور آمار نگران‌کننده‌ای از وضعیت میراث طبیعی کشورمان ارائه کرد و گفت که «به طور متوسط سالانه 15 هزار هکتار از عرصه‌های جنگلی و مراتع ایران تحت‌تاثیر حریق قرار دارد. این در حالی است که ایران با مساحت 164،819،500 هکتاری، دارای 134،307،839 هکتار منابع طبیعی (82.8 درصد مساحت کشور) شامل 14.3 میلیون هکتار جنگل (8.8 درصد مساحت کشور)، 2،665،067 هکتار بیشه‌زار و درختچه‌زار (6/1 درصد)، 84.7 میلیون هکتار مرتع (52.3 درصد)، 32.6 میلیون هکتار بیابان (20.1 درصد) است و 33.2 میلیون هکتار دیگر را زمین‌های کشاورزی و شهرها و ... تشکیل می‌دهد و اگر این آتش‌سوزی‌ها هر ساله ادامه پیدا کند، عملا تا چند سال آینده دیگر اثری از جنگل‌ها و مراتع بر جای نخواهد ماند.»
از سوی دیگر آمارهای غیر‌رسمی نشان می‌دهد که در هر دقیقه، 21 هزار مترمربع از جنگل‌های کشور از بین می‌رود، این در حالی است که در سال 93 تنها 35 میلیون اصله درخت در طرح نهضت ملی درختکاری در کشور کاشته شده است.
جالب است بدانید که در سال 84، 6 هزار و 679 هکتار از جنگل‌های کشور در آتش سوختند که به گفته کارشناسان، کمترین میزان آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع کشور بوده است. این در حالی است که در سال 94 با از بین رفتن 44 هزار و 852 هکتار از جنگل‌ها و مراتع کشور بر اثر آتش‌سوزی، بیشترین میزان خسارت به منابع طبیعی کشور وارد شده است. بر همین اساس رقم خسارت‌های وارد شده به جنگل‌ها و مراتع با آمار کاشت درختان و نهال‌هایی که به ثمر نشستن آنها برای ایجاد تغییرات اکولوژیکی در کشور، بیش از 20 سال طول می‌کشد، فاصله جدی دارد.
در حال حاضر بیش از 70 درصد آتش‌سوزی جنگل‌ها در جنگل‌های زاگرس اتفاق می‌افتد که علت آن گستردگی این ناحیه رویشی به مساحت 6 میلیون هکتار است. همچنین بنا به گفته مسئولان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور، «انسان‌ها عامل 95 درصد آتش‌سوزی در جنگل‌ها و مراتع کشور هستند که حدودا 15 درصد آن عمدی و 85 درصدش غیرعمدی است.»
عمده علل بروز آتش در جنگل‌ها و مراتع کشور به رفتار و فرهنگ غلط برخی از مردم برمی‌گردد که از جمله آنها می‌توان به عوامل عمدی و سهل‌انگاری گردشگران و شکارچیان، انجام مانورهای نظامی، پرتاب ته سیگار و کبریت مشتعل در مسیر جاده‌ها اشاره کرد.
امسال خوشبختانه بر اساس آمار مسئولان سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با کاهش 55 درصدی سطح حریق در جنگل‌ها روبه‌رو هستیم تا جایی که در پنج ماه نخست امسال 974 فقره آتش‌سوزی، پنج هزار و 202 هکتار سطح جنگل‌ها و مراتع را تحت‌تاثیر خود قرار داده که در مدت مشابه سال گذشته هزار و 255 فقره در سطح 11 هزار و 529 هکتار اتفاق افتاده است.در طول سال‌های گذشته، از سوی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور و همچنین سازمان حفاظت محیط‌زیست و ارگان‌های نظامی، طرح‌های مهم کاشت درختان و احیای جنگل‌ها و مراتع در کشور اجرا شده است اما نکته تاسف‌بار اینجاست که از مجموع جنگل‌های دست‌کاشت در کشور، 71 درصد آن دچار حریق شده و عملا نابود شده‌اند.
از سوی دیگر، توجه نکردن به موضوع کاهش میزان نزولات جوی در کشور، افزایش بی‌رویه دمای هوا در فصل تابستان، تامین نکردن آب مورد نیاز درختان کاشته شده و همچنین شرایط اقلیمی منطقه‌ای که در آن درخت کاشته می‌شود، سبب خشک شدن بسیاری از درخت‌های کاشته‌شده، می‌شود. از این رو مسئولان باید هر چه زودتر فکری به حال ریه‌های زمین که وظیفه تامین و تصفیه اکسیژن را بر‌عهده دارند، بکنند.
نکته تاسف‌برانگیز اینکه محمد حقانی، عضو سابق شورای شهر تهران در گفت‌وگویی پرده از حقیقتی تلخ برداشته و می‌گوید که «اگر مجموع پنج میلیون درختی را که سال 93 اعلام شده برای سال 94 هم در نظر بگیریم مجموعا باید 10 میلیون درخت در این دو سال کاشته شده باشد که به گمان من شاید به سختی 500 هزار درخت کاشته شده باشد. از این 500 هزار درخت هم شاید 50 هزار درخت بتواند به سن و سالی که مورد نظر ماست، برسد؛ یعنی به دوران 20 سالگی و بیشتر که بتواند از نظر اکولوژیکی بر فضای سبز تهران تاثیرگذار باشد.»
فارغ از مسئولیت‌هایی که دولت و سازمان‌های دولتی برای احیای جنگل‌ها و مراتع کشور بر عهده دارند، خوب است درختکاری به فرهنگ مردم کشورمان تبدیل شود تا به هر بهانه‌ای، در گوشه و کناری، درختی بکاریم تا علاوه بر احیای جنگل‌ها و مراتع کشور، آیندگان نیز از آن بهره ببرند.
