تاریخچه:
این بنا به آب انبار شیخ علی خان معروف است. تاریخ ساخت این بنا با توجه به معماری و فرم هندسی تویزه های آجری بنا که برگرفته از فرم هندسی پنچ و هفت است، به دورۀ صفویه باز می گردد.در گذشته کتیبه ای با سنگ مرمر بر روی دیوار سمت چپ راهروی آب انبار نصب بوده است که تاریخ تعمیر بنا را به وسیلۀ « قرامی‌غلام » در سال 1173ه.ق نشان می داده است. که متن آن به صورت نظم و بنا به گفتۀ معمرین به صورت زیر بوده است:
ز اول بنــا کرده این مقــــام ملقـــب بــــه حاجی علیخان بنـام
به جنت زدانش کند سـر افراز به حـــــق محمــــد رســول‌انـام
خرابی به خیرات رو کرده بـود که هستند شـاهد بر این خـاص عـام
به تعمیر خاصش قرامی غلام کمـر بست و از لطـف حق شد تمـام
به سالی که تجدید شد این بنا ز‌هجرت صد و الف و سبعین سه عام
این بنا در محله ای به همین نام در اسدآباد قرار گرفته که در واقع جایگاه مرکز محله ای در مرکز شهر گذشتۀ اسدآباد بوده است.
ورودی بنا اتاقکی است در حدود 3 در 3.5 متر می باشد.
تعداد 24 پله چهار‌متری از کف بازار قدیمی تا پای شیری که محوطه ای چهار ضلعی با طاق ضربی است جهت برداشت آب ایجاد شده است.
بخش اصلی بنا شامل مخزن بزرگی به ابعاد 20 در 12 متر است.
در رابطه با فضای مخزن آب انبار شاید به توان گفت که به لحاظ بزرگی فضا و گنجایش در بین آب انبارهای تاریخی ایران شاخص می باشد، چراکه مخزن اکثر آب انبارها فضایی استوانه ای شکل است که گنبدی بر روی پلان دایره دیواره ها این فضا را مسقف می کرده اما در مورد آب انبار شیخ علی خان این فضا، مستطیل شکل ساخته شده و متشکل از 5 طاق چشمه در هر کدام از طرفین مخزن که هر کدام مساحتی معادل با 10 مترمربع دارند و 5 طاق کژاوه ای شکل در وسط که جمعاً مخزن بزرگی را به وجود آورده به گنجایشی که 500 متر مکعب آب را در خود جای می دهد.
مصالح مورد استفاده از لاشه سنگ و آجر است که تا ارتفاع زیر طاق در فضای پاشیر و تا ارتفاع 1.5 متر در فضای مخزن، سنگ چین می باشد و در باقی جداره ها از آجر با ابعاد 18 در 18 در 5 سانتی متر استفاده شده است و با ملات آهکی بندها را پر کرده اند. اندود مخزن نیز تا ارتفاع 2.7 متر نیز ساروج است آب مورد نیاز مخزن از محل یک رشته انشعاب قنات و آب جاری که به نام آب ده شهرآب معروف بوده تامین می‌شده است.
با تشکر از جناب آقای کامران اکبری شایگان بابت ارسال این مطلب .
