یکی از بزرگترین دغدغه‌های زائران در سفر به مشهد، خرید سوغاتی برای دوستان و آشنایی‌ست که شاید چشم‌انتظار تحفه‌ای از شهر علی‌بن‌موسی‌الرضا هستند؛ حتی اگر این احتمال را رد کنیم، باز هم مسافران تور مشهد نمی‌توانند شوق خرید در این شهر را از دست بدهند. به همین منظور همیشه زائران مشهد سؤالاتی در مورد چگونگی خرید از مشهد، مراکز خرید بزرگ مشهد، کیفیت محصولات مشهد و مواردی دیگر را در ذهن دارند که می‌تواند نگرانی‌هایی را برای آنها بیافریند. مخصوصاً اگر زائران و گردشگران از تور لحظه‌آخری مشهد استفاده کنند، ممکن است این نگرانی چند برابر شود؛ چرا که برنامه‌ریزی برای خرید در مشهد و چیزهایی که باید خریده شوند، اندکی دشوار به نظر می‌رسد. به طور کلی چند کالا و محصول مهم در این شهر وجود دارد که از قدیم‌الایام به عنوان سوغات مشهد به دوستان و آشنایان پیشکش می‌شده‌است. در زیر به معرفی چند نمونه از مهم‌ترین سوغاتی‌های مشهد می‌پردازیم.
زعفران
زعفران مشخصاً جزو مطرح‌ترین سوغاتی‌های مشهد است و خرید و فروش آن در مشهد رونق فراوانی دارد؛ چرا که از دیرباز این گیاه تنها در مرکز و جنوب استان خراسان کشت می‌شده است و ردپای سرخ‌رنگش از همین مناطق به تمام جهان، قابل پیگیری‌ست. با اینکه در حال حاضر کشورهای زیادی از جمله اسپانیا، هند، افغانستان و… دست به صادرات زعفران زده‌اند و چینی‌ها هم تلاش‌هایی برای پرورش آن در گلخانه‌ها کرده‌اند، اما همچنان زعفرانی که از باغ‌های تربت‌حیدریه، سرایان، باخرز، زاوه، گناباد، تایباد، فردوس، بجستان،قائنات و بیرجند به دست می‌آید، در ایران و جهان به بالاترین کیفیت مشهور است.
در شهر مشهد هم زعفران به وفور یافت می‌شود و در تمام بازارها و گذرها و خیابان‌ها چند زعفران‌فروشی بزرگ وجود دارد. ایرانیان به دلیل طعم، عطر و به خصوص رنگ فوق‌العاده اش، از این گیاه در غذاهایشان استفاده می‌کنند و با وجود اینکه زعفران در صنایع دیگری نظیر رنگ‌سازی، نساجی، چرم و… کاربرد دارد، اما مهم‌ترین کاربردش رنگ‌آمیزی سفره‌های ایرانیان است. بیشتر ایرانیان زعفران را به صورت پوشال می‌پسندند، با اینکه این گیاه به صورت سرگل و دسته هم عرضه می‌شود. رنگ زعفران مرغوب قرمز تیره است و اگر می‌خواهید که مقدار زیادی زعفران بخرید، بهتر است کمی از آن را در آب سرد تست کنید؛ چرا که نوع مرغوب زعفران، در آب سرد بسیار دیر رنگ می‌دهد.
زرشک
زرشک را می‌توان در انحصار ایران و استان خراسان دانست؛ به‌طوری‌که 97 درصد از زرشک جهان در استان خراسان و شهرستان قائنات تولید می‌شود! ایرانیان از دیرباز از زرشک به عنوان طعم‌دهنده غذاها استفاده می‌کرده‌اند. طعم ترش میوه این گیاه و رنگ سرخ جذابش، از عواملی‌ست که باعث محبوبیتس در میان ایرانیان و جهانیان شده است. زرشک علاوه بر ویژگی‌های جذاب ظاهری، خواص دارویی بسیار زیادی هم دارد که در زیر به برخی از آنها اشاره می‌شود:
•آنتی بیوتیک طبیعی
•پائین آوردن تب
•کاهش تورم و فشار خون
•تنظیم ضربان قلب و انقباض عضلات قلب
•درمان واریس، نقرس، رماتیسم، بی‌اشتهایی و…
•جوشانده‌ای مناسب برای شست‌وشوی چشم
همچنین برگ و ساقه درخت زرشک هم از خواص دارویی فوق‌العاده‌ای برخوردارند؛ اما بهتر است که آنها را به عنوان سوغاتی برای دوستانتان نخرید و به میوه‌های زرشک اکتفا کنید!
خشکبار
یکی از مهم‌ترین و در دسترس‌ترین سوغاتی‌های مشهد، آجیل و خشکباری‌ست که در مغازه‌هایی هیجان‌انگیز و بزرگ و کوچک و در انواع بسیار متنوعی در مشهد به فروش می‌رسد. تنوع این خشکبار به حدی بالاست که اگر از هرکدام از آنها یک دانه در یک کیسه بریزید، شاید وزن کیسه به دو سه کیلوگرم برسد. نخود و کشمش که از دیرباز معروف‌ترین سوغاتی مشهد بوده‌اند در تمام گذرها و بازارها با کیفیت بالایی به فروش می‌رسند. در شهرت نخود و کشمش مشهد همین بس که اگر مقدار زیادی زعفران و زرشک و چیزهای دیگر به عنوان سوغاتی بخرید و از نخود و کشمش چشم‌پوشی کنید، سوغاتی شما ناقص شمرده می‌شود. میوه‌های خشک لوله شده و ورقه شده در تنوعی بی‌نظیر و بسیا زیاد، انواع تخمه، انجیر خشک، آلو، آلوچه، آلبالو، عناب، انواع لواشک، فندق و پسته، بادام هندی، بادام زمینی و درختی و ده‌ها محصول خشک دیگر که می‌توانند سوغاتی‌های مناسب و محبوبی برای دوستان و آشنایانتان باشند.
فیروزه و سنگ‌های قیمتی
مشهد را می‌توان مقصد اصلی عاشقان سنگ‌های قیمتی در ایران دانست. حتی در سالهای گذشته، مشهد با بهره‌گیری از معادن متعدد سنگ‌های قیمتی‌اش و همچنین دستان هنرمندانی که این سنگ‌ها را به زیباترین شکل ممکن می‌تراشند، توانست نام خود به عنوان بزرگترین شهر سنگ‌های قیمتی جهان ثبت کند. سنگ‌هایی که در رنگ‌ها و انواع مختلفی برای مصارف زینتی و تزئینی از دل معادن پرشمار مشهد استخراج می‌شوند، شهرتی جهانی دارند و در این میان فیروزه که رنگ جذابش در خاطر همه ایرانیان وجود دارد و جزو سنگ‌های محبوب و مورد علاقه زنان و مردان ایرانی‌ست، به عنوان یکی از مهم‌ترین سوغاتی‌های مشهد شناخته می‌شود؛ چرا که معدن فیروزه نیشابور، قدیمی‌ترین معدن فیروزه جهان است و ایرانیان از 2000 سال پیش از این معدن سنگ‌های سبز و آبی فیروزه را استخراج می‌کردند و پس اضافه شدن هنر دست سنگ‌تراشان و جواهرسازان به آن، از جواهرات و تزئینات به دست آمده به شدت استقبال می‌کرده‌اند. در حال حاضر بازارها و مغازه‌های بسیاری در اطراف حرم مطهر امام رضا (ع) از انگشترهایی که با سنگ‌های قیمتی و کمیاب مشهد تزئین شده‌اند، رونمایی می‌کنند.
نبات مشهد و شیرینی‌های مختلف
یکی از سوغاتی‌های معروف، ارزان و در دسترس مشهد همین نبات‌ها و نقل‌ها و شیرینی‌های متنوع هستند. کریستال نبات که از تبلور آب و شکر به دست می‌آید، یکی از محبوب‌ترین سوغاتی‌های مشهد است؛ چرا که از سالیان دور و دراز گذشته ایرانیان نبات را در کنار چای برای پذیرایی و مصارف دارویی استفاده می‌کرده‌اند. نبات‌ها در طعم‌ها و رنگ‌های مختلفی در مشهد به فروش می‌رسند که در میان آنها می‌توان به: لیمویی، دارچینی، آویشن، گل محمدی، زیره و نعنایی اشاره کرد؛ اما مطرح‌ترین نوع نبات مشهد، نبات زعفرانی‌ست که در اکثر بازارها و مغازه‌های اطراف حرم در سطح وسیع و با کیفیت‌ها و قیمت‌های مختلفی قابل‌خریداری‌ست. از دیگر سوغاتی‌های خوشمزه مشهد، نقل‌ها هستند که آنها هم در طعم‌های مختلفی در مشهد به فروش می‌رسند.
