مسمومیت غذایی باکتریایی با مصرف غذا و آب آلوده ایجاد می‌شود. علاوه بر این، شرایط بهداشتی نامناسب و شستشوی نامناسب دستها قبل از آماده کردن غذا، همچنین راه را برای ورود باکتری‌های مضر به بدن ما هموار می‌سازد.
به گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، مسمومیت غذایی هر ساله علت حدود 76 میلیون بیماری، 325000 بستری، و تا 5000 مرگ و میر است. مسمومیت غذایی بیماری شایعی است که بلافاصله پس از مصرف غذا یا نوشیدنی آلوده رخ می‌دهد. اگرچه به طور کلی یک بیماری خفیف به حساب می‌آید اما می‌تواند منجر به مرگ نیز گردد.
این بیماری خود را در قالب اسهال، استفراغ، تب، لرز، کم آبی بدن، مدفوع خونی، و غیره نشان می‌دهد. و می‌تواند ناشی از عوامل عفونی مانند باکتری، انگل، و یا حتی ویروس باشد. علاوه بر این، حتی می‌تواند توسط عوامل سمی مانند قارچ‌های سمی، آفت کش‌های به جا مانده بر روی میوه و سبزیجات، یا غذاهای خوب پخته نشده، بوجود آید. به کار بردن، بسته بندی و یا نگهداری نامناسب مواد غذایی همچنین منجر به بروز مسمومیت غذایی می‌شود.
مسمومیت غذایی باکتریایی چیست؟
باکتری‌هایی که در روده انسان آلوده و یا حیوانات خانگی، مرغ، گاو، و غیره زندگی می‌کنند، می‌توانند موجب بروز اسهال در انسان شوند. مدفوع آنها می‌تواند آب آشامیدنی، خاک، گوشت در طی کشتار و غیره را آلوده سازد. نشستن دستها پس از رفتن به دستشویی، نیز منجر به بروز این بیماری می‌شود. عفونتهای ادراری، گوش، گلو و بینی همچنین می‌توانند منجر به بروز مسمومیت غذایی گردند. علاوه بر آن، مصرف گوشتی که به خوبی پخته نشده است، سخت پوستان، تخم مرغ خام، شیر پاستوریزه نشده، مواد غذایی که به طور مناسب نگهداری و یا خنک نشده‌اند، نیز می‌توانند منجر به بروز مسمومیت غذایی باکتریایی شوند.
علائم
علائم این بیماری حدود 48 ساعت پس از مصرف غذای آلوده شروع به تظاهر خواهند کرد. علائمی که ممکن است ظاهر شوند عبارتند از:
• تهوع و استفراغ گاه و بی‌گاه
• ضعف عمومی همراه با تب (گاهی اوقات)
• اسهال (مدفوع شل یا آبکی)
• نفخ
• دل درد
مواردی که نام بردیم چند مورد از علائم مسمومیت غذایی خفیف به حساب می‌آیند. اسهال شدید می‌تواند به کم آبی بدن، خستگی، گود افتادگی چشم، تشنگی و کاهش ادرار منجر شود.
در مسمومیت غذایی باکتریایی، باکتری‌ها التهاب معده، روده کوچک، روده بزرگ، و یا مقعد را ایجاد می‌کنند. این التهاب باعث کاهش میزان مواد مغذی و آب جذب شده در روده کوچک شده، در نتیجه، منجر به بروز اسهال می‌شود. در موارد شدید عفونت می‌تواند منجر به ایجاد زخم و در برخی موارد شدید، باکتری‌ها حتی می‌توانند وارد خون شده و دیگر اندامهای بدن را تحت تأثیر قرار دهند.
متداول‌ترین باکتری‌های درگیر در مسمومیت غذایی
استافیلوکوکوس اورئوس
مسمومیت غذایی ناشی از این باکتری عمدتاً با مصرف غذاهایی که به وسیله‌ی دست بدون دستکش آماده شده باشند مانند سالاد، ساندویچ و غیره ایجاد می‌شود. هنگامی که چنین مواد غذایی برای مدت زمان طولانی در دمای اتاق گذاشته شوند، باکتری در آنها رشد کرده و تولید مواد سمی می‌نماید. حفظ بهداشت شخصی و نگهداری مواد غذایی در یخچال باکتری‌ها را دور خواهد ساخت.
سالمونلا
سالمونلا از حیوانات (ماکیان و حیوانات خانگی) به انسان منتقل می‌شود. معمولاً در اثر مصرف شیر غیر پاستوریزه و یا مرغ، گوشت و یا تخم مرغ به خوبی پخته نشده ایجاد می‌شود. باکتری‌ها می‌توانند از روده به سایر اندامهای بدن منتقل شوند.
کلستریدیوم بوتولینوم
این باکتری مسئول بروز یک مسمومیت از هر 400 مورد مسمومیت غذایی در ایالات متحده است. کلستریدیوم بوتولینوم می‌تواند به عنوان تخم‌های مقاوم در برابر حرارت وجود داشته به طوریکه در محصولات غذایی فرآوری شده، کنسروی خانگی رشد و تولید سم نوروتوکسین نماید. این سم تولید شده توسط این باکتری می‌تواند با جوشاندن ماده‌ی غذایی به مدت 10 دقیقه از بین رود.
کامپیلوباکتر ژژونی
این باکتری به افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند حمله کرده و گاهی حتی علاوه بر مسمومیت غذایی باعث ورم مفاصل، مشکلات مغز و اعصاب، و غیره، می‌شود.
لیستریا
این باکتری به طور عمده در خاک و آب یافت می‌شود. سبزیجاتی که در خاک آلوده رشد می‌کنند می‌توانند ناقل این باکتری باشند. این باکتری در انواع سبزیجات و گوشتهای نپخته وجود دارد. مواد غذایی فرآوری شده‌ای مانند پنیر نرم و کالباس و غیره نیز پس از فرآوری آلوده به این باکتری می‌شوند.
شیگلا (اسهال مسافرتی)
این باکتری از طریق مدفوع منتقل می‌شود و ممکن است موجب بروز اسهال خونی و اسهال شدید شود. شرایط غیر بهداشتی در مناطق پر جمعیت، زمینه‌ی تولید مثل این باکتری را فراهم می‌سازند.
ویبریو پاراهمولیتیکوس، باسیلوس سرئوس، کلستریدیوم پرفرنژنس، یرسینیا انتروکلیتیکا، و اشترشیا کولی نیز می‌توانند موجب بروز مسمومیت غذایی باکتریایی شوند.
شکل خفیف مسمومیت غذایی معمولاً به خودی خود ظرف 2 تا 3 روز از بین می‌رود. در طول این مدت، به بیمار توصیه می‌شود که به منظور جلوگیری از کم شدن آب بدن، مقدار زیادی آب بنوشد. موارد شدید اسهال، آزمایش کشت مدفوع را می‌طلبد به این دلیل که این آزمایشها نوع درمان آنتی بیوتیکی مورد نیاز را تعیین می‌کنند. وجود لکوسیت و خون عجیب می‌تواند نشانه‌ای از حمله‌ی باکتری بوده و نیاز به درمان با آنتی بیوتیک را داشته باشد.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.