در پی افزایش جمعیت و رواج مصرف‌گرایی در جوامع در حال توسعه، منابع طبیعی در معرض تهدید قرار گرفته و همین عامل، سبب به وجود آمدن جنبش‌هایی با هدف کنترل میزان بهره‌برداری از منابع و اصلاح شیوه‌های مصرف شده است. در همین راستا، تعریف برند سبز برای صنایع گوناگون، یکی از نتایج عملی چنین حرکت‌‌هایی بوده که با بهینه‌سازی مصرف منابع، علاوه بر اینکه هزینه‌ها را در میان مدت و بلندمدت کاهش می‌دهد، هدف پایداری در مصرف را نیز دنبال می‌کند. در این میان، هتلداری سبز یا همان شیوهای از گرداندن هتل که بیشترین سازگاری را با محیط‌زیست داشته و با اعمال نگرشی نو در مدیریت منابع انرژی و بازیافت زباله‌های تولیدی، مروج رفتارهای دوستدار طبیعت است، شیوهای از مدیریت بهینه در این عرصه به شمار می‌رود که طی سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته؛ هرچند در ایران که اتفاقا به صورت جدی با بحران‌های زیست‌محیطی دست به گریبان است نتوانسته چندان توسعه یابد. با این همه، هستند هتل‌هایی که در حال حاضر با این عنوان فعالیت می‌کنند.
مدیرعامل یکی از همین هتل‌ها در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، با تاکید بر نوپا بودن این حرکت در کشور، هتلداری سبز را این‌گونه تعریف می‌کند: «هتلداری سبز، در واقع چیزی جز همان تاکیدات مربوط به رعایت مسائل زیست‌محیطی که همه مردم و سازمان‌های دولتی و بخش خصوصی ملزم به اجرای آن هستند، نیست.» میرسعید سیدکاظمی می‌افزاید: «تلاش برای کاهش میزان آلاینده‌های زیست‌محیطی از جمله سوخت‌های فسیلی، مواد تجزیه‌ناپذیر و پسماندهای آسیب‌رسان به محیط زندگی، در واقع یک وظیفه همگانی است که در بحث هتلداری به دلیل حساسیت این موضوع و تاثیر آن بر قضیه گردشگری در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است.» وی در خصوص تاثیر تجهیز هتل‌ها به برند سبز در جذب گردشگران می‌گوید: «واقعیت این است که ارزیابی میزان تاثیر هتلداری سبز بر جذب گردشگران در همه کشورها به یک اندازه نیست و مانند بسیاری از پدیده‌های اجتماعی و اقتصادی، کشورهای توسعه یافته از این نظر پیشرفت‌های بیشتر و بهتری داشته‌اند و به نظر می‌رسد با توجه به اقداماتی که در زمینه توسعه گردشگری پایدار صورت می‌گیرد این موضوع به عنوان یکی از معیارهای مهم در حوزه خدمات‌رسانی هتل‌ها مطرح می‌شود.»
مدیرعامل هتل پارسیان آزادی همچنین فراهم کردن شرایط استقبال از هتلداری سبز در ایران را نیازمند انجام اقدامات و اتخاذ شیوه‌های مدیریتی مناسب در جلب رضایت اقامت‌کنندگان در هتل میداند و تاکید می‌کند: «تجربه ما از رعایت الزامات هتلداری سبز، رضایتمندی بیشتر گردشگران خارجی بوده است.» سید کاظمی با تاکید بر اینکه این موضوع یک پدیده تازه در صنعت هتلداری کشور است، تلاش بیشتر برای اطلاع‌رسانی در این خصوص را بسیار سازنده عنوان می‌کند. در همین راستا، وی استفاده از وسایل ارتباط جمعی مانند سایت، شبکه‌های اجتماعی، مجله اختصاصی و … را از جمله اقدامات مهمی میداند که به معرفی بیشتر این برند و در نتیجه افزایش تقاضا برای استفاده از خدمات هتل‌های سبز کمک می‌کنند.
چرایی اهمیت هتلداری سبز
این مدیر هتل در ادامه با بیان اینکه طرح‌هایی که بتوانند صاحبان هتل را به نتایج مورد نظر درباره هتلداری سبز نزدیک کنند، بیش از آنکه از جنبه مالی حائز اهمیت باشد به بهبود موقعیت و شهرت هتل‌ها کمک می‌کنند؛ یادآور می‌شود: «با افزایش تعداد میهمانان در نتیجه علاقه‌مندی به استفاده از خدمات سبز و رشد درآمد هتل، خود به خود هزینه‌های هتل کاهش می‌یابد. از سوی دیگر نیز باید تاکید کرد هر اقدامی که بتواند جلوی هزینه‌های زائد و غیرضروری را بگیرد مورد توجه مدیران است.» سیدکاظمی همچنین تاکید می‌کند: «علی‌القاعده هر اقدامی که بتواند رضایت مشتری را از خدماتی که دریافت می‌کند افزایش دهد، منجر به افزایش درآمد بنگاه اقتصادی می‌شود و در این مورد نیز سعی بر آن است تا سودآوری مجموعه به‌عنوان یکی از اصول و اهداف مهم و اولیه از محل اجرای این سیاست‌ها افزایش یابد.»
توجیه اقتصادی
اما مدیر هتل پارسیان آزادی، هتلی که از چند سال پیش با عملیاتی کردن طرح هتل سبز و با اصلاح بسیاری از روش‌ها و رویه‌های کاری، سهم و نقش زیادی در کمک به بهبود محیط زیست و جلوگیری از آلایندگی منطقه داشته، در خصوص هزینه‌های مورد نیاز برای پیاده کردن اصول معماری مربوط به هتلداری سبز و دیگر الزامات زیرساختی و نرم‌افزاری آن با توجه به میزان هزینه‌کرد کلی برای ساخت یک هتل و مدت زمان برگشت سرمایه می‌گوید: «در این زمینه به طور دقیق نمی‌توان رقمی را اعلام کرد، اما با توجه به عمق اقدامات و طرح‌هایی که می‌تواند هتلداری سبز را محقق کند، رقم قابل‌توجهی است. در عین حال برگشت سرمایه به میزان تلاش بازاریابان و تبلیغاتی بستگی دارد که از سوی هتل انجام می‌شود.» سیدکاظمی همچنین بهترین زمان برای اعمال استانداردهای هتلداری سبز را قبل از احداث هتل و مراکز اقامتی میداند و اضافه می‌کند: «البته اجرای طرح‌ها و برنامه‌های مرتبط با هتل سبز در هر زمان و هر شرایطی قابل اجرا است با این تفاوت که هزینه‌های بیشتری را طلب می‌کند.»
نقش نهاد متولی گردشگری در توسعه برند سبز
اما ایران به دلیل تغییرات آب و هوایی گسترده در دهه گذشته، با بحران‌های زیست محیطی بسیاری دست به گریبان است که کمبود آب و مشکل خشکسالی عمده‌ترین آنها است. از این‌رو به نظر می‌رسد در حالی‌که توسعه گردشگری به عنوان یکی از ارکان رشد اقتصاد غیرنفتی مورد تاکید سیاست‌گذاران است، فراهم کردن شرایط و الزاماتی که فعالان این صنعت را به رعایت اصول همساز با محیط‌زیست ملزم کند بسیار ضروری است؛ اگر چه تاکنون قانونی در این خصوص تدوین و ابلاغ نشده است. سیدکاظمی در این‌باره نیز اظهار می‌کند: «هر تحولی که بتواند به تحقق اهداف پیش‌بینی‌شده در بحث بهبود محیط زیست و کاهش آلایندگی کمک کند، پسندیده و قابل دفاع است. حال اگر این موضوع را در حوزه گردشگری مورد بررسی قرار دهیم با توجه به اینکه این مسأله در کشور ما و به خصوص در دولت یازدهم دارای اهمیت زیادی است، هتلداری سبز می‌تواند به طور نسبی به تحقق اهداف دولت در بحث گردشگری کمک کند.»
وی با اشاره به اینکه صنعت هتلداری در حال حاضر از مشکلات و مسائل زیادی رنج می‌برد که باید بیش از اینها مورد توجه مسوولان قرار گیرد تا مراکز اقامتی بتوانند نقش پررنگ‌تری در جذب و توسعه صنعت گردشگری در قالب هتلداری سبز ایفا کنند، می‌افزاید: «هماهنگی، همکاری و حمایت جدی دولت از یکسو و شنیدن حرف‌ها و درد دل‌های صاحبان هتل‌ها از سوی دیگر، مهم‌ترین نقش و مسوولیت دستگاه‌های متولی است و در مجموع ایجاد وفاق و همدلی بین فعالان اقتصادی و دستگاه‌های دولتی را می‌توان راه‌حلی مناسب در این وهله دانست.» مدیر عامل این هتل سبز خاطر نشان می‌کند: «تجربه نشان می‌دهد هر زمان بین صاحبان سرمایه و سازمان‌های دولتی هماهنگی و همکاری وجود داشته، سطح موفقیت بالا و نتایج کار رضایت‌بخش بوده است. از این‌رو، ایجاد شرایط مناسب و فراهم کردن بسترهای لازم برای سودآوری فعالیت هتلداری که بخشی از آن متوجه اقدامات، تصمیمات و حمایت‌های دولت است و بخش دیگر به رفع مشکلات کنونی برمی‌گردد، خود به خود صاحبان هتل را به سمت اتخاذ روش‌ها و شیوه‌های بهتر و مدرن‌تر ازجمله هتلداری سبز که از هر نظر مثبت و قابل قبول است، سوق خواهد داد.»
به باور کارشناسان، محیط زیست و مسائل و مشکلات آن یک موضوع جهانی است و همه کشورها بسته به موقعیت و میزان دخالت خود، در ایجاد و افزایش آلایندگی‌های زیست‌محیطی نقش و سهم دارند. در این بین، صنعت به‌عنوان متهم اول ایجاد آلودگی، مسوولیت و وظایف سنگین‌تری برای کمک به بهبود محیط زیست و رفع آلایندگی‌ها برعهده دارد. اما پس از آن، سایر بخش‌ها از جمله بخش گردشگری و هتلداری نیز باید به طور جدی به این فرآیند ورود پیدا کنند و برای داشتن جهانی عاری از آلودگی و اتلاف منابع بسیج شوند و همان‌طور که سید کاظمی تاکید می‌کند، هتلداری سبز در صورت رفع مشکلات اصلی و عمده صنعت هتلداری که اغلب حول محور مسائل مالی می‌چرخد می‌تواند گام‌های بلندتری برای ایجاد و توسعه محیطی عاری از آلودگی بردارد.
