تحریریه ماهنامه کودک سالم
نوزاد را در هر ساعتی می‌توان حمام برد؛ ولی اغلب نوزادان دوست دارند، صبح‌ها حمام بروند. ابتدا باید بدانید که نوزادتان در چه زمانی از روز از حمام گرفتن خوشش نمی‌آید. بسیاری از نوزادان به هنگام حمام گرفتن علائمی از اضطراب و ترس را از خود نشان می‌دهند که شاید به دلیل عدم احساس امنیت باشد.
پدر و مادرها نیز به همان نسبت نگرانند و دلهره دارند که مبادا نوزاد لیزشان از میان دست‌های‌شان سر بخورد. اما نگران نباشید، این مساله بسیار طبیعی است. اگر کودک شما حمام گرفتن را دوست ندارد، اول او را با یک حمام غیرواقعی آشنا کنید و در نوبت بعدی حمام واقعی را نشانش دهید؛ یعنی یک تکه پارچه نرم، مقداری آب ولرم برای شستن دست و صورت و یک پارچه نسبتاً بزرگ آماده کنید. پارچه بزرگ را زیر نوزاد خود پهن کرده و با پارچه نرم و خیس روی دست‌ها، پاها و صورت او بمالید. اگر کودک یا نوزاد شما حمام کردن را دوست دارد و با این کار احساس آرامش می‌کند، بهتر است او را بعدازظهر‌ها حمام ببرید.
برخی از کودکان بعد از حمام گرفتن در بعدازظهر راحت‌تر می‌خو‌ابند. برای آنکه بیشتر احساس آرامش و راحتی کند، می‌توانید همزمان برایش آواز بخوانید و با مهربانی به او لبخند بزنید. در اوایل سه ماهگی کودک شما حتماً به حمام رفتن علاقه‌مند می‌شود. شما می‌توانید نوزاد خود را در یک وان کوچک پلاستیکی یا حتی سینک ظرفشویی آشپزخانه بشویید؛ اما حواستان حتماً به شیر آب گرم باشد. وان را در هر نقطه از خانه که هوای بهتر و مناسب‌تر و ایمنی بیشتری دارد و تمیزتر است، بگذارید و حتماً لازم نیست نوزاد خود را در حمام بشویید.
محل شستشوی نوزادتان باید جایی باشد که هم شما دلهره و اضطراب نداشته باشید و هم کودک‌تان احساس راحتی و آرامش کند. قبل از آنکه اقدام به شست‌و شوی او کنید، نسبت به موقعیتی که قرار گرفته است، مطمئن شوید. لباس‌های تمیزی را که می‌خواهید بلافاصله بعد از خشک کردن تنش کنید، کنار دست خود بگذارید. در وان حمام کودک کمی آب بریزید (حدود 5 سانتی‌مترو برای کودکان بزرگ‌تر 10- 13 سانتی‌متر). دمای آب بهتر است 36 درجه سانتی‌گراد باشد. برای جلوگیری از خشکی پوست او می‌توانید مقداری روغن حمام داخل آب بریزید.
نوزادان معمولاً نیازی به استفاده از شامپو برای شست و شوی سرشان ندارند. وقتی که کودک خود را حمام می‌گیرید، به هیچ‌چیز دیگر به غیر از او توجه نکنید؛ مثلاً صدای زنگ در یا زنگ تلفن و یا هر چیز دیگری که ممکن است برای لحظه‌ای کوتاه حواستان را پرت کند.
قبل از آنکه لباس نوزاد را از تنش در آورید، با یک تکه پارچه پنبه‌ای بسیار نرم که به آب ولرم آغشته است، چشم‌های او را پاک کنید و بعد صورت، چشم‌ها و بینی او را به طور کامل با آب بشویید. همان‌طور که نوزاد خود را در آغوش گرفته‌اید او را داخل وان بگذارید و با آرامی و لطافت بسیار کم‌کم روی سر او آب بریزید.
موهای نوزاد را هفته‌ای یک یا دوبار بشویید (بهتر است فقط از آب برای شست و شو و حمام استفاده کنید). هرگز، حتی یک لحظه هم نوزاد خود را در آن حال رها نکنید؛ زیرا نوزادان خیلی سریع لیز می‌خورند و بدون کوچک‌ترین صدایی خفه می‌شوند. بعد از شستن، او را به آرامی از وان در آورده و با یک حوله نرم او را خشک کنید.
او را در حوله بپیچید و با دقت و آرامش همه جای بدنش (پشت گوش‌ها، زیرچانه و گردن و سایر قسمت‌ها) را خشک کنید. اگر پوست او خشک است، می‌توانید مقدار کمی لوسیون ملایم یا پارافین نرم سفید و یا روغن سرکه روی پوستش بمالید.
یک تکه پارچه یا حوله یا پتوی نرم و پرزدار را در جای مناسبی پهن کرده و نوزادتان را روی آن بگذارید و شروع به پوشاندن لباس‌هایش کنید. برخی از نوزادان واقعاً از حمام گرفتن لذت می‌برند و احساس آرامش می‌کنند. اگر نوزاد شما این‌گونه است، می‌توانید هر روز او را حمام کنید؛ اما در نظر داشته باشید که حمام کردن وقتی لازم و ضروری است که به طور کلی نوزادتان کثیف شده باشد.
از طرفی، از آنجا که برخی نوزادان پوست خشک و حساسی دارند و سریع پوسته پوسته می‌شود، زیاد حمام گرفتن باعث کاهش روغن طبیعی پوست می‌شود و به این ترتیب بیشتر خشک و حساس می‌شود.
تمیز کردن چشم‌ها، بینی و گوش‌های نوزاد
هر روز یک بار با یک دستمال نرم، چشم‌ها، بینی و گوش‌های نوزاد خود را تمیز کنید. این کار را می‌توانید هنگام حمام کردن او نیز انجام دهید (بهتر است از هیچ نوع ماده تمیز‌کننده‌ای استفاده نکنید؛ برای این کار آب کافی است). دستمال را کمی خیس کرده و گوشه‌های چشم او را پاک کنید.
برای چشم دیگر او از یک دستمال دیگر استفاده کنید. به همین ترتیب اطراف بینی او را نیز پاک کنید. توجه داشته باشید هیچ چیزی را داخل بینی او فرو نبرید؛ چرا که به بینی آسیب رسیده و موجب خونریزی آن می‌شود. اطراف گوش‌ها و پشت آنها را نیز تمیز کنید. بعضی از نوزادان به هنگام پاک کردن صورت‌شان عصبانی می‌شوند و گاه آواز خواندن برای او در حین انجام این کار، به این مسأله بیشتر دامن می‌زند.
بهتر است این کار را زیاد انجام ندهید. گاهی اوقات خس‌خس کردن نوزادتان به هنگام نفس کشیدن به علت خستگی و تحریک شدن زیاد است، نه پر شدن بینی‌اش؛ چرا که راه‌های عبور هوا در بینی (تونل بینی) بسیار باریک است. عطسه کردن گاه و بیگاه به او کمک می‌کند که گرفتگی بینی‌اش باز شود.