عوارض جانبی ناشی از مصرف مکمل‌های بتاکاروتن

مکمل‌های بتا کاروتن برای افرادی تجویز می‌شوند که از کمبود ویتامین A رنج می‌برند. هرچند گفته می‌شود که مصرف آن خطری ندارد، اما عوارض جانبی خاصی با این مکملها همراه است. بنابراین، پیش از مصرف این مکملها این مقاله را مطالعه نموده تا از این عوارض جانبی اطلاع یابید.
بتاکاروتن نوعی کاروتنوئید است که به طور طبیعی در میوه و سبزیجاتی مانند هویج، سیب زمینی شیرین، و غیره یافت می‌شود. این مواد شیمیایی طبیعی مسئول رنگ قرمز و یا نارنجی میوه و سبزیجات هستند. مصرف مرتب آن برای انسان ضروری است، به این دلیل که هنگام وارد شدن به بدن به ویتامین A تبدیل می‌شود. بسیاری از پزشکان مکمل‌های آن را به افرادی که دچار کمبود ویتامین A شده‌اند توصیه می‌کنند. بدان دلیل که در صورت مصرف بیش از حد مجاز مکمل‌های ویتامین A ممکن است مشکلات عدیده‌ای برای سلامت ایجاد شود. با این حال، بدن تنها آن میزان ویتامین A را که مورد نیاز است را از بتاکاروتن دریافت می‌دارد و بنابراین گفته می‌شود که جایگزین بی‌ضررتری است.
بتاکاروتن علاوه بر اینکه پیش ماده‌ی ویتامین A است، یک آنتی اکسیدان نیز می‌باشد بطوریکه از بدن در برابر اثرات ایجاد شده توسط مواد شیمیایی مضر تحت عنوان رادیکالهای آزاد محافظت می‌نماید. این رادیکالهای آزاد موجب بروز بیماریهای مزمنی مانند بیماریهای قلبی، سرطان و غیره می‌شوند. از اینرو، گفته می‌شود که بتاکاروتن عامل مورد نیاز در درمان و نیز پیشگیری از این بیماریهای خطرناک در انسان است. با این حال، در تحقیقات صورت گرفته همچنین به وجود عوارض جانبی خاصی که ممکن است برای انسان مضر باشند پی برده شده است. با این وجود پیش از پرداختن به عوارض جانبی بالقوه، اجازه دهید از فوائد آن اطلاع یابیم.

منابع

از آنجا که وجود ویتامین A برای عملکرد مناسب بدن لازم است، مصرف مواد غذایی سرشار از بتاکاروتن اهمیت دارد. انسان روزانه به 700 تا 900 میکروگرم از آن نیاز داشته و بنابراین مصرف روزانه‌ی آن بایستی چیزی حدود 54ر8 تا 8ر10 میلی‌گرم باشد. هرچند بتاکاروتن به شکل قرص و همچنین ژل موجود می‌باشد، اما بهترین راه مصرف آن از طریق رژیم غذایی فرد است. مواد غذایی که منابع سرشاری از آن هستند، اسفناج، کلم بروکلی، کدو حلوایی، گوجه فرنگی، کاهو، هویج، فلفل سبز، طالبی، سیب زمینی شیرین، هلو، و غیره را شامل می‌شوند. بنابراین، بسیار مهم است که این میوه و سبزیجات بصورت روزانه وارد رژیم غذایی فرد گردند. گفته می‌شود که هرچه رنگ میوه و یا سبزی بیشتر باشد، محتوای بتاکاروتن آن نیز بیشتر خواهد بود.

فوائد

از آنجا که گفته می‌شود بتاکاروتن پیش ساز ویتامین A می‌باشد، مصرف مواد غذایی سرشار از آن جهت پیشگیری از بروز مشکلات مرتبط با چشم ضروری است. این ماده مسئول حفظ مناسب بینایی، سلامت پوست و همچنین یک سیستم ایمنی سالم و قوی است. دژنراسیون ماکولا و آب مروارید دو مشکل مرتبط با چشم هستند که در طول دوران سالمندی ظاهر می‌شوند. گرچه نمی‌تواند به طور کامل از وقوع این بیماریهای جلوگیری نماید، اما مشاهده شده است که می‌تواند سرعت پیشرفت آنها را کاهش دهد.
بتاکاروتن همچنین برای درمان افرادی که نسبت به نور خورشید حساسیت دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرد. گفته می‌شود که بهترین درمان برای افرادی است که مبتلا به یک اختلال پوستی ژنتیکی نادر بنام اریتروپوئتیک پورفیریا (erythropoietic protoporphyria) می‌باشند که به سبب این بیماری پوست آنها حساس می‌شود. بتاکاروتن راه خوبی برای درمان مشکلات مرتبط با سلامتی مانند آسم، آرتریت، پسوریازیس، افسردگی، فشار خون بالا، ناباروری، و غیره به شمار می‌رود. غیر این موارد، همچنین گفته می‌شود که برای درمان و همچنین پیشگیری از بیماریهای قلبی در افراد مفید است. با این حال مدرک قطعی برای اثبات این موضوع وجود ندارد.

عوارض جانبی

• یکی از عوارض معمول آن تغییر رنگ پوست است. به هنگام مصرف مکمل‌های بتاکاروتن، قسمتهای خاصی از پوست مانند کف پا، کف دست، و گاهی حتی چهره ممکن است به رنگ زرد درآیند. با این حال، این وضعیت خطرناک نبوده و همچنین پدیده‌ای موقتی است که در عرض چند روز از بین می‌رود.
• همچنین غیر از تغییر رنگ پوست، عوارض جانبی دیگری وجود دارد، هرچند این عوارض بسیار نادر بوده و همه کس دچار آن نمی‌شوند. این عوارض، درد عضلانی، و سرگیجه را شامل می‌شوند. فرد ممکن است همچنین دچار اسهال (مدفوع شل) و نیز کبودی غیر معمول و یا خونریزی شود.
• هر چند گفته می‌شود که در پیشگیری از بیماریهای قلبی مؤثر است، اما این کار را به تنهایی نمی‌تواند انجام دهد. این نتیجه تنها زمانی مشاهده می‌شود که بتاکاروتن همراه با آنتی اکسیدانهایی مانند ویتامین E و C مصرف شود.
• همچنین برخی مطالعات صورت گرفته نشان می‌دهند که این ماده بجای درمان مشکلات قلبی و سرطان، می‌تواند موجب بروز این بیماریها در افراد سیگاری و الکلی شود. افرادی که به سیگار و الکل اعتیاد دارند و کسانی که در معرض آزبست یا پنبه نسوز قرار دارند با خطر بالایی جهت ابتلاء به سرطان ریه در زمان مصرف بتاکاروتن روبرو هستند.
• به خانمهای باردار توصیه می‌شود که مکمل‌های بتاکاروتن را مصرف ننمایند به این دلیل که می‌تواند بر روی جنین اثر منفی برجای گذارد. علاوه بر آن، حتی خانمهایی که فرزندان خود را با شیر خود تغذیه می‌کنند بایستی از مصرف این مکمل‌ها خودداری کنند به این دلیل که ممکن است موجب بروز مشکلاتی برای نوزاد شود. از آنجا که شواهد زیادی جهت اثبات عوارض جانبی آن بر روی جنین وجود ندارد، خانمهای باردار بایستی پیش از مصرف این مکمل‌ها با پزشک خود مشورت نمایند.
با وجود آنکه در اثر مصرف بتاکاروتن، عوارض جانبی چندی وجود دارد، اما مصرف آن نیز حیاتی است. افرادی که به تجویز و توصیه‌ی پزشک این مکمل‌ها را مصرف می‌کنند بایستی میزان و دوز دارو را طبق تجویز پزشک رعایت کنند. چنانچه عوارض جانبی شدیدی را مشاهده نمودید، بایستی بلافاصله پزشک خود را در جریان آن قرار دهید. سعی کنید بجای مصرف مکمل‌های آن به خوردن منابع غذایی این ماده پایبند بوده تا دچار هیچ یک از این عوارض جانبی نشوید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.