محمدحسین حکمت‌فر عرفان‌پژوه به مناسبت روز بزرگداشت مولوی (هشتم مهرماه) در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: مولانا عارف و شاعر بزرگ ایرانی و صاحب یکی از عظیم‌ترین آثار ادبیات فارسی یعنی «مثنوی معنوی» است. مولانا از شاعران بزرگ قرن هفتم است که آثار گرانبهایی را از خود به یادگار گذاشته که شهرت جهانی دارند.
او در ادامه گفت: مولانا در ششم ربیع‌الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد. پدرش به بهاءالدین ولد معروف است. از او به لقب سلطان‌العلما یاد کرده‌اند. وی از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود.
حکمت‌فر افزود: بهاءالدین ولد پدر مولانا در علم عرفان و سلوک سابقه‌ای دیرین داشت. وی به سبب رنجشی که از سلطان محمد خوارزم‌شاه داشت در 13 سالگیِ جلال‌الدین، بلخ را به مقصد قونیه ترک کرد.
او درباره تعلیم و آموزش جلال‌الدین محمد بیان کرد: از کودکی مباحث عرفان و سلوک را نزد بهاءالدین ولد آموخت. تا سال 628 هجری قمری که پدرش فوت شد و سیدبرهان‌الدین محقق ترمذی مرید صدیق و پاکدل بهاءالدین ولد از آن پس جلال‌الدین محمد را به وادی طریقت راهنمایی کرد.
حکمت‌فر همچنین گفت: مولانا به خواست سیدبرهان‌الدین به مدت 9 سال به ریاضت پرداخت و با وی همنشین بود. سیدبرهان‌الدین جلال‌الدین را به حلب و دمشق که علم آن زمان در آن‌جا بود فرستاد.
این عرفان‌پژوه اظهار کرد: مولانا پس از تعلیم به قونیه بازگشت و به تدریس و تعلیم مشغول شد تا این که در سال 642 قلندری گمنام و ژنده‌پوش به نام شمس‌الدین محمد بن ملک‌دار تبریزی به قونیه آمد و با مولانا دیدار کرد و آفتاب دیدارش قلب و روح مولانا را بگداخت و شیدایش کرد. شمس تبریزی این صوفی بزرگ را بدان جا رساند که خود حال خود را چنین وصف می‌کند: زاهد بودم ترانه‌گویم کردی / سرحلقه بزم و باده‌جویم کردی / سجاده‌نشین باوقاری بودم / بازیچه کودکان کویم کردی.
حکمت‌فر افزود: نقطه اوج عرفان مولانا این‌جاست. این ملاقات پدیدآورنده انقلابی است در مولانا که باعث می‌شود ترک مسند تدریس و فتوا کند و به مراقبت باطن و تهذیب نفس بپردازد.
او همچنین با اشاره به سلسله‌های عرفانی توضیح داد: یکی از سلسله‌های تاریخی عرفانی سلسله مولویه است که خود ادامه‌دهنده دو سلسله معروف دیگر است که در تاریخ درخشیده‌اند. سلسله مولویه از شیخ نجم‌الدین کبری گرفته شده زیرا وی پدر مولانا را تربیت کرده است و به بهاءالدین و سپس مولانا می‌رسد که البته نجم‌الدین کبری خود سلسله کبرویه را نیز تشکیل می‌دهد.
این محقق ادبی گفت: سلسله بعد که اولین پیر آن همان شیخ اسماعیل قصبی است پیر سلسله نجم‌الدین کبری است که در بازار قدیم دزفول مدفون است.
حکمت‌فر افزود: آخرین سلسله کمیلیه بود که اولین پیر آن کمیل بن زیاد نخعی صاحب سرسلسله کمیلیه است که به مولا علی(ع) می‌رسد. دعای کمیل نیز از وی است. مهم‌ترین منبع این سلسله کتاب جواهر الاسرار و ظواهر الانوار نوشته کمال‌الدین حسین خوارزمی در قرن هشتم است. این کتاب همچنین نخستین کتابی است که تفسیری از مثنوی معنوی را در خود جای داده است.
او همچنین متذکر شد: مهم آن است که رجال‌شناسان سلسه‌های عرفانی را آن‌گونه که هست معرفی کنند زیرا یکی از مهم‌ترین موضوعات در زندگی مشایخ طریقت نحوه انتساب آنان است که متأسفانه امروزه کمتر به آن توجه می‌شود.
