مسمومیت با دی اکسید کربن چه نوع مسمومیتی است؟ علل و علائم آن چه می‌باشند؟ این مقاله چگونگی تشخیص آن در صورت ابتلاء و همچنین چگونگی درمان را در اختیارتان قرار می‌دهد...
دی اکسید کربن فراورده جانبی و طبیعی ناشی از واکنشهای مختلفی است که درون بدن اتفاق می‌افتند. قرار گرفتن در معرض سطوح بالای این گاز می‌تواند مقدار آن را در خون افزایش دهد. پیامد آن مسمومیت ناشی از دی اکسید کربن است که همچنین به آن هیپرکاپنی و یا هیپرکاربی گویند. دی اکسید کربن در خون ما، در تعادل با بیکربناتها است. از اینرو آزمایشات خون مربوط به هیپرکاپنی ممکن است سطوح افزایش یافته بیکربناتها را نیز نشان دهند.
علل
• دی اکسید کربن به طور مداوم توسط سلولهای بدن ما تولید می‌شود. ناتوانی بدن در بیرون راندن این گاز یا قرار گرفتن در معرض هوایی که حاوی غلظت بالای این گاز است، منجر به بیش از حد شدن دی اکسید کربن در خون می‌شود.
• تنفس مجدد هوای بازدم به دلیل شرایطی مانند خوابیدن در چادرهای هوابندی شده، و یا خوابیدن به صورتی که سر در زیر پتو قرار گرفته باشد می‌تواند موجب بروز هیپرکاپنی شود.
• کار در مناطق محدود که جریان هوا در این مناطق ضعیف است، همانند معادن، انبار کشتی، یا تونل‌های زیرزمینی و چاه‌ها نیز ممکن است سطوح دی اکسید کربن در خون را افزایش دهد.
• تنفس در مناطقی با سطوح بالایی از این گاز، مانند نواحی نزدیک به آتشفشان باعث می‌شود فرد در معرض چنین مشکلات مرتبط با سلامتی قرار گیرد.
• غواصان به ویژه در معرض خطر قرار دارند. چنانچه دی اکسید کربن به درستی زدوده نشود و یا در صورتی که وسیله تنفسی آنها به درستی کار نکند، غواصان می‌توانند دچار سطوح بالای این گاز در خون شوند.
• برخی منابع خارجی که می‌توانند موجب مسمومیت مونوکسید کربن شوند، دود سیگار، آبگرمکن‌های گازی، کوره‌های زغالی، قایق‌های موتوری، ژنراتورهای دیزلی یا بنزینی و رنگهای افشانه‌ای را شامل می‌شوند.
• علاوه بر شرایط خارجی، عوارض پزشکی مانند بیماری‌های ریوی، مشکلات تنفسی و اختلالات عصبی عضلانی نیز می‌توانند موجب بروز مسمومیت با CO2 شوند.
علائم
علائم مسمومیت خفیف عبارتنداز:
• انقباض عضلانی
• کاهش فعالیت عصبی
• برافروخته شدن پوست
• فشار خون بالا
با افزایش شدت هیپرکاپنی، علائم ذیل ممکن است تجربه شوند:
• سردرد
• بی حالی
• افزایش میزان برون ده قلبی
• ضربان قلب نامنظم
• وحشت
• تشنج
• درد قفسه سینه
• توهم
• استفراغ
• دل درد
• مشکلات حافظه
• تغییر در بینایی
• بیهوشی
• در نهایت مرگ
درمان
• «پیشگیری بهتر از درمان است». در صورتی که در محیطی با سطوح بالای دی اکسید کربن در هوا کار می‌کنید و یا مبتلا به هرگونه بیماری می‌باشید که ممکن است شما را در معرض مسمومیت دی اکسید کربن قرار دهد، مراقب و هوشیار باشید.
• در صورتی که فرد دچار هیپرکاپنی شده باشد، او را به بیرون ببرید، یعنی جایی که هوا به خوبی جریان داشته باشد.
• افرادی که در معرض سطوح خفیف دی اکسید کردن در هوا قرار گیرند، به طور کامل به خودی خود بهبود می‌یابند.
• هرچند، چنانچه مسمومیت شدید ناشی از قرار گرفتن در معرض سطوح بالای این گاز اتفاق افتد، آنگاه بهترین کار تماس با مرکز فوریتهای پزشکی است.
• اهمیت دارد که مطمئن شوید راه‌های هوایی بیمار دچار هیچ گونه گرفتگی نشده باشند.
• در صورتی که به دستگاه سی‌پپ یا فشار مثبت مداوم در مجاری تنفسی(CPAP) دسترسی دارید، ماسک را بر روی دهان بیمار قرار دهید. این کار به تجدید تنفس طبیعی با هوا رسانی مکانیکی در صورتی که تنفس بیمار ضعیف شده باشد، کمک می‌کند.
• تجویز داروهایی که موجب بهبود عملکردهای ریه شوند نیز ممکن است کمک کننده باشد.
• اطمینان حاصل کنید که بیمار به قدر کافی اکسیژن جهت تنفس داشته باشد. گرچه چنین شرایطی به طور ایده‌آل در بیمارستانها مهیا است، چادرهای اکسیژن قابل حمل و یا کپسول یا افشانه اکسیژن نیز می‌توانند به کمک آیند.
• مراقبتهای حمایتی اضطراری، مانند لوله گذاری درون نایی و حمایت همودینامیک نیز می‌توانند تجویز شوند. با این حال، چنین اقداماتی تنها تحت نظارت متخصصان پزشکی انجام می‌شوند.
• بعضی افراد همچنین ممکن است در صورتی که در ارتفاعات بالا مشغول به کار باشند، دچار هیپرکاپنی شوند. در چنین مواردی، بیمار را به مکانی با ارتفاع پایین‌تر انتقال دهید یعنی جایی که هوا دارای سطوح بیشتری از اکسیژن باشد.
• مقدار اسید و اکسیژن در خون بیمار بایستی به طور مرتب بررسی شده تا سطح دی اکسید کربن موجود در خون مشخص شود.
افرادی که در شرایطی کار می‌کنند که جریان هوای مناسب وجود ندارد، لازم است که مراقب مسمومیت با CO2 و علائم آن باشند. اطمینان حاصل کنید که هرگونه کمکهای اولیه را که می‌توانید برای بیمار مهیا سازید. حتی اگر بیمار بهبود یافت، همیشه توصیه می‌شود او را به پزشک رسانده و سطوح این گاز را در خون از طریق آزمایشات مناسب تحت کنترل قرار دهید.
سلب مسئولیت: اطلاعات ارائه شده در این مقاله صرفاً جنبه‌ی آموزشی داشته و نبایستی به منظور جایگزین توصیه‌های پزشک متخصص در نظر گرفته شود.
