جغدهای شمس العماره

شاید بتوان دوران ناصری را آغاز ورود عناصر مدرنیته به ایران دانست و بخش اعظمی از این روند، مرهون میل شاهانه ناصرالدین شاه است. شمس العماره، اولین ساختمان بلند مرتبه دارالخلافه، یکی از آنهاست.

ناصرالدین شاه با دیدن تصاویر ساختمان‌های فرنگی و شنیدن تعاریف مختلف، به دوستعلی خان معیر الممالک دستور داد تا ساختمانی رفیع در ارگ تهران بنا کند.

کار ساخت و ساز شمس العماره 2 سال به طول انجامید. هزینه ساخت و ساز آن به همراه تزئینات و فرش و مبلمان مجموعاً چهل هزار تومان شد که دوستعلی خان کل هزینه را شخصا تقبل کرد و شمس العماره را به قبله عالم تقدیم کرد.

شمس العماره با 5 طبقه که بلندترین ساختمان ایران تا به آن زمان بود، اولین بنایی است که در ساخت آن از فلز استفاده شده است. با وجود نشانه‌هایی از معماری غربی، امّا معماری کلی شمس العماره ایرانی است. شمس العماره تزئینات آینه کاری و کاشی کاری بسیار زیبایی دارد که جلوه دیگری به مجموعه ارگ تهران می‌دهد. شمس العماره به قدری برای مردم تهران عجیب بود که مدت‌ها به عنوان نماد تهران شناخته می‌شد و برای تهران آن روزگار به قدری بلند بود که شاه و کاخ نشینان می‌توانستند از بالای آن تمام تهران را تماشا کنند.

در میان دو برج شمس العماره، برج کوچکتری قرار دارد که ساعت اهدایی ملکه انگلیس را در آن قرار دادند. صدای زنگ این ساعت به قدری بلند بود که تا چهار فرسخی (24 کیلومتر) می‌رسید و تمام مردم تهران آن را می‌شنیدند. این امر باعث رنجش مردم و کاخ نشینان شد و شاه دستور داد تا صدای آن را کم کنند؛ اما این دستکاری باعث شد ساعت از کار بایستد.

اما شگفتی‌های شمس العماره به همین جا ختم نمی‌شود و مردم افسانه‌های بسیاری پیرامون آن و به ویژه برج ساعتش نقل می‌کنند. بر بالای برج ساعت بیرقی سیاه رنگ در اهتزاز بوده است که می‌گویند روزی کلاغ‌ها به آن حمله می‌کنند و آن را پاره می‌کنند. تنها پس از چند روز، محمدعلی شاه از حکومت ساقط می‌شود و مردم این دو واقعه را به هم مرتبط می‌دانند.

علاوه بر این، بالای این برج دو جغد زندگی می‌کردند. مردم به بدشگونی جغدها معتقد بودند و دیده شدن آنها را نشانه اتفاقی شوم و تغییر سلطنت می‌دانستند. این جغدها دو بار از برج خارج شدند. بار اول به مدت سه روز بیرون بودند و در روز سوم، ناصرالدین شاه در حرم حضرت عبدالعظیم به دست میرزای رضای کرمانی کشته شد و مظفرالدین شاه به سلطنت رسید. بار دوم جغدها در شهریور 1320 دیده شدند و چند روز بعد قوای متفقین تهران را فتح کرد و محمدرضا شاه پهلوی جایگزین رضا شاه شد.