آیا می‌دانستید تهران نیز دیوار و دروازه داشته است؟
تهران نیز مانند تمام شهرهای قدیمی برای محافظت در برابر حملات و کنترل رفت و آمد، دارای دیوار و برج و بارو و خندق بوده است.
تهران تا پیش از دوران صفویه قریه‌ای بوده در شمال شهر ری که در حدود محله چال میدان امروزی قرار داشته است.
شاه طهماسب صفوی در سفرهای خود به شهر ری، از تهران خوشش آمد و دستور داد تا دور آن حصاری بکشند.
این حصار به تعداد سوره‌های قرآن دارای 114 برج بوده است.
این دیوار از غرب به خیابان وحدت اسلامی، از جنوب به خیابان مولوی، از شرق به خیابان ری و از شمال به خیابان امیرکبیر و میدان توپخانه محدود می‌شد و خندقی بیرون آن کنده شده بود.
برای رفت و آمد 4 دروازه در این دیوار تعبیه شده بود:
• دروازه شمیران در تقاطع خیابان‌های پامنار و امیرکبیر
• دروازه دولاب پایین تر از تقاطع خیابان‌های ری و پانزده خرداد
• دروازه شاه عبدالعظیم تقاطع خیابان‌های مولوی و مصطفی خمینی
• دروازه قزوین در میدان وحدت اسلامی.
افغان‌ها پس از تسلط بر تهران، دور ارگ سلطنتی نیز دیوار و خندق کشیدند و دروازه‌ای در ضلع شمالی دیوار در حدود خیابان باب همایون امروزی ایجاد کردند.
مساحت تهران تا زمان ناصرالدین شاه به همین منوال بود.
تنها تغییر ایجاد شده ساخت دروازه محمدیه (بالاتر از میدان مولوی) در دوران محمدشاه بود.
در دوران ناصرالدین شاه با رشد سریع جمعیت و ساخت و سازهای مختلف، دیگر مساحت تهران جوابگوی نیازهای دارالخلافه نبود، همچنین حصار طهماسبی نیز در بسیاری از مناطق تخریب شده بود.
به دستور ناصرالدین شاه دیوار قدیمی تخریب شد و با گسترش حدود شهر، دیواری جدیدی ساخته شد. همچنین دیوار دور ارگ نیز به کل تخریب شد.
حدود تهران ناصری از شمال به خیابان انقلاب اسلامی، از غرب به خیابان کارگر جنوبی، از جنوب به خیابان شوش و از شرق به خیابان هفده شهریور منتهی می‌شد.
در این حصار جدید دوازده دروازه تعیبه شد:
• دروازه دولت در تقاطع خیابان‌های انقلاب و مفتح
• دروازه شمیران در انتهای پل چوبی
• دروازه دوشان‌تپه در میدان ژاله
• دروازه دولاب در سه‌راه شکوفه
• دروازه خراسان در میدان خراسان
• دروازه شاه عبدالعظیم در میدان شوش
• دروازه غار در حدفاصل میدان شوش و میدان خانی‌آباد
• دروازه خانی‌آباد در تقاطع خیابان خانی‌آباد و خیابان شوش
• دروازه گمرک در انتهای خیابان امیریه، رو به میدان گمرک
• دروازه قزوین در میدان قزوین
• دروازه باغ شاه در میدان حر
• دروازه یوسف‌آباد در پل کالج.
البته به غیر از این دروازه‌ها، دروازه‌های دیگری نیز در تهران وجود داشت که معمولاً محل ورود به اماکن دولتی و مهم بوده است که از آنها می‌توان به دروازه راه آهن که ماشین دودی از آن خارج می‌شد، دروازه قورخانه، دروازه میدان مشق، دروازه‌های ارگ، دروازه‌های میدان توپخانه اشاره کرد.
در دوران رضاشاه به منظور گسترش و نوسازی شهر تهران، دیوارها و دروازه‌های شهر تخریب شدند و خندق‌ها را پر کردند.
امروزه از دروازه‌های حصار ناصری اثری باقی نمانده است. تنها بخشی از دروازه محمدیه و تعدادی از دروازه‌های داخلی تهران (سردر شمس العماره، دروازه قورخانه و سردر میدان مشق) به یادگار مانده‌اند.
