کاهش تعداد سلول‌های سفید خون ممکن است به واسطه‌ی کمبود مواد غذایی، اختلالات خود ایمنی، برخی عفونت‌ها، سرطان‌ها و داروهای شیمی درمان رخ دهد. تعداد پایین قند خون باعث حساسیت شدید افراد به عفونت‌ها و بیماری‌ها می‌گردد.
خون، بافت همبند خون در بدن ما بوده که از سلول‌های قرمز خون، سلول‌های سفید خون و پلاکت‌های معلق در محیطی مایع به نام پلاسما تشکیل شده است. اجزاء سلولی و غیر سلولی خون همراه با هم نقش مهمی در چندین فرایند سیستم ایمنی بدن ایفاء می‌کنند.
سلول‌های سفید خون یا لنفوسیت‌ها از سلول‌های پیش ساز توسط فرایندی به نام هماتوپوئیز تولید شده که در مغز استخوان ایجاد می‌شود. برخی از سلول‌های سفید نابالغ در مغز استخوان به بلوغ می‌رسند و سپس وارد جریان خون می‌گردند، در حالی‌که برخی دیگر از این سلول‌ها به صورت مستقیم به درون جریان خون انتشار یافته و بعدا در بافت‌های مختلف بالغ می‌شوند. همه‌ی انواع مختلف سلول‌های سفید خون یعنی لنفوسیت‌هایی مانند بازوفیل‌ها، ائوزوفیل‌ها و نوتروفیل‌ها و همچنین آگرانولوسیت‌ها که شامل لنفوسیت‌ها هستند، سلول‌های دندریتی، مونوسیت‌ها و ماکروفاژها از مهم‌ترین بخش سیستم ایمنی بدن می‌باشند.
تعداد کل این سلول‌های سفید خون تحت شرایز نرمال در محدوده‌ی بین 4000 و 10000 در هر لیتر خون می‌باشد. تعداد پایین گلبول‌های سفید خون توسط مقادیر زیر 4000 در هر میکرولیتر مشخص می‌گردد. چنین تعداد پایینی می‌تواند حاصل کمبود مواد غذایی، عفونت‌های خاص، بیماری‌هایی که مغز استخوان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، اختلالات خود ایمنی و همچنین برخی از عوامل شیمی درمانی باشد. تعداد پایین سلول‌های سفید خون باعث ضعف سیستم ایمنی شده و منجر به افزایش خطر بروز عفونت در بدن می‌گردد.
علل کاهش تعداد سلول های سفید خون
کاهش تعداد سلول‌های سفید خون ممکن است به واسطه‌ی بروز برخی اختلالات در خونسازی و تغییر بقاء سلول‌های بالغ و نابالغ سفید خون رخ دهد. در اکثر موارد، لکوپنی حاصل تعداد پایین نوتروفیل بوده و برخی مواقع نیز به واسطه‌ی کاهش لنفوسیت‌ها می‌باشد. این شرایط ممکن است به دلیل عوامل زیر رخ دهد:
سوء تغذیه
کمبود ویتامین و مواد معدنی و همچنین انواع خاصی از آنمی‌ها می‌تواند تولید و بلوغ سلول‌های سفید خون را تحت تاثیر قرار داده و بنابراین منجر به کاهش سطوح آن‌ها در خون می‌گردد. کمبود روی، مس و همچنین کم خونی ناشی از کمبود ویتامین B12 ممکن است منجر به کاهش تعداد نوتروفیل‌ها شده و از این‌رو باعث کاهش تعداد سلول‌های سفید خون می‌گردد.
عفونت‌ها
بیماری زایی برخی ویروس‌ها و باکتری‌ها منجر به آسیب به لنفوسیت شده که این امر باعث کاهش سریع تعداد سلول‌های سفید خوند در دو روز اول بعد از عفونت می‌گردد. چنین لکوپنی ممکن است برای مدت سه تا هفت روز ادامه داشته باید و یکی از ویژگی‌های بارز هپاتیت ویروسی، آبله، حصبه، عفونت‌های باکتریایی و همچنین عفونت‌های ناشی از ویروس اپشتین بار می‌باشد.
ایدز نیز توسط کاهش مشابه در تعداد سلول‌های سفید خون تشخیص داده شده که در طول 6 تا 12 هفته بعد از بروز عفونت رخ می‌دهد. این فاز به دنبال افزایش تعداد لنفوسیت‌ها رخ داده، اما این تعداد به سطح نرمال نمی‌رسند.
اختلالات خود ایمنی
برخی از اختلالات خود ایمنی توسط تخریب سلول‌های بنیادی خونساز و همچنین لنفوسیت‌های بالغ تشخیص داده می‌شود. این اختلالات شامل لوپوس اریتماتو سیستمیک، آرتریت روماتوئید و بیماری سیلیاک می‌باشد.
فعالیت بیش از حد طحال
طحال مسئول تخریب سلول‌های خون قدیمی و آسیب دیده می‌باشد. فعالیت بیش از حد طحال منجر به تخریب سلول‌های خونی می‌شود. در نتیجه تعداد سلول‌های خونی کاهش پیدا می‌کند. علاوه بر لکوپنی ، علائم و نشانه‌های دیگر شامل بیماری بزرگ طحالی یا اسپلنومگالی و همچنین درد شکم می‌باشد. فعالیت بیش از حد طحال در مورد سیروز کبدی، مالاریا و بیماری گوشه مشاهده می‌شود.
سندروم میلودیسپلاستیک
سندروم میلودیسپلاستیک بیماری است که شامل آسیب یا نقض در سلول‌های میلوئیدی و یا بوده که در مجموع به عنوان سندروم میلودیسپلاستیک شناخته می‌شود. در بسیاری موارد، علت سندروم میلودیسپلاستیک نمی‌تواند شناسایی گردد و افراد اغلب در مراحل اولیه‌ی بیماری بدون علامت هستند. این بیماری در طول آزمایشات خون روتین و یا هنگام بررسی برخی بیماری‌های خاص تشخیص داده می‌شود. با این‌حال، علائمی مانند خستگی، ناراحتی عمومی، تنگی نفس، کبودی و غیره ممکن است در صورت بروز این بیماری مشاهده شود.
سرطان
اگرچه سرطان خون و سرطان مغز استخون توسط افزایش تولید سلول‌های سفید خون تشخیص داده می‌شود، اما شرایطی که منجر به تکثیر کنترل نشده‌ی سلول‌های نابالغ می‌گردد، باعث بروز لکوپنی می‌شود. این امر به دلیل افزایش چنین سلول‌های نابالغ غیر نرمال بوده که منجر به محدود شدن رشد نرمال سلول‌های سفید خون می‌گردد. در نتیجه تعداد سلول‌های سفبد خون در حال گردش در خون پایین می‌باشد. مثال‌هایی از این بیماری‌ها شامل مولتیپل میلوما، لوسمی لنفوسیتی حاد، لوسمی میلوئیدی حاد و لنفوم خاص می‌باشد.
بیماری‌ها
لیکوپنی ممکن است به عنوان اثرات جانبی داروهای سرکوب کننده‌ی سیستم ایمنی، داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی و همچنین شیمی درمانی و پرتو درمانی به ویژه در مورد درمان سرطان خون رخ دهد. این داروها تکثیر سلول‌های خون را در مغز استخوان تحت تاثیر قرار می‌دهند و از این رو منجر به کاهش تعداد سلول‌های سفید خون می‌گردند. مثال‌هایی از این داروها شامل آزاتیوپرین، سیکلوفسفامید، مشتقات فنوتیازین و غیره می‌باشد. با این‌حال، وقوع لیکوپنی وابسته به ترکیب دقیق و دوز داروها دارد.
اثرات و علائم
سلول‌های سفید خون مسئول ایمنی در برابر عوامل عفونی بوده و بخش مهمی از بازوی حفاظتی بدن ما را تشکیل می‌دهد. کاهش تعداد این سلول‌ها منجر به افزایش حساسیت بدن به عفونت‌ها می‌گردد. سینوزیت ویروسی و آنفولانزا، عفونت‌های باکتریایی و همچنین بهبود آهسته بعد از بروز بیماری می‌تواند از علائم مشخص سیستم ایمنی تضعیف شده بوده و از این‌رو ممکن است باعث بروز لیکوپنی گردد. عفونت‌های موجود در سیستم گوارش، ریه‌ها، گلو و مثانه نیز ممکن است برخی مثال‌های دیگر در این رابطه باشد.
کاهش تعداد سلول‌های سفید خون باعث افزایش خطر بروز عفونت در بدن می‌گردد. بر اساس گزارشات موسسه‌ی تحقیقات سرطان بیمارستان جیمز، خطر بروز عفونت مرتبط با کاهش تعداد سلول‌های سفید خون به شرح زیر می‌باشد:
تعداد سلول‌های سفید خون (در میکرولیتر خون) ANC
(در میکرولیتر خون) خطر بروز عفونت
10000 5000 طبیعی
5000 2500 پایین
2000 1000 متوسط
1000 500 بالا
درمان
آزمایش خون برای تعداد کامل خون به منظور شناسایی تعداد پایین سلول‌های سفید خون ضروری می‌باشد. علاوه بر این، بررسی‌های بیشتر از مغز استخوان ممکن است به منظور درک علت دقیق این عارضه مورد نیاز باشد. روش‌های درمانی در این زمان به شرایط بیماری و اختلالاتی که منجر به بروز لیکوپنی شده، بستگی دارد.
با این‌حال، برخی از گزینه‌های شایع درمانی شامل استفاده از فاکتور رشد بوده که تولید سلول‌های سفید خون را تحریک می‌کند. مثال‌هایی در این زمینه شامل فیلگرستم و پگفیل گراستیم می‌باشد. علاوه بر این، عوامل آنتی بیوتیکی و ضد ویروسی نیز ممکن است در مورد عفونت‌ها تجویز شوند.
در مورد لیکوپنی ناشی از شیمی درمانی، فاکتورهای رشد ممکن است تجویز شوند. با این‌حال، تنظیم دقیق داروها بستگی به نوع سرطان، شدت آن و همچنین نوع کاهش سلول‌های سفید خون دارد.
اقدمات احتیاطی
افرادی که از لیکوپنی رنج می‌برند، نیازمند رعایت اقدامات احتیاطی در رابطه با بهداشت، رژیم غذایی و همچنین هنگام برقراری ارتباط با دیگران می‌باشند، چون آن‌ها مستعد ابتلا به عفونت‌ها بوده و ممکن است به راحتی بهبودی پیدا نکنند.
