موقعیت جغرافیایی
یزد در حاشیه جنوبی دشت کویر واقع شده و کوههای متعددی اطراف آن را فرا گرفته اند. آب و هوای آن خشک و باران سالیانه اش اندک است. شاید یکی از علل رواج قالیبافی در آن منطقه، شرایط خاص آب و هوایی باشد. از قدیم الایام مردم ساکن در آن ناحیه، علاقمندی خود را به صنایع دستی و بویژه قالیبافی نشان داده اند
جوزافاباربارو جهانگرد ونیزی که در عهد اوزون حسن به ایران سفر کرده درباره یزد چنین می نوسید
… مردم همه به نساجی و بافتن پارچه های گوناگون ابریشمین مشغول اند و … یزدیان با کار و کوشش خود مقدار زیادی از این پارچه ها را به هند، ایران، جغتای، چین و ماچین، بخشی از ختا، روسیه و ترکستان صادر می کنند… پارچه بافی که نوع دستی آن را شعربافی می نامند از دیر باز در این منطقه و بین بیشتر خانواده ها رواج داشته و بافتن قالی نیز طی یک قرن گذشته به صورت همگانی متداول گردیده است. به گونه ای که ذکر گردید صنایع دستی بویژه پارچه بافی و قالیبافی از اشتغالات عمده اهالی یزد است.
ساختار
در قالی یزد که عموماً با دار عمودی و گره نامتقارن فارسی و دو پوده تولید می گردد تار از پنبه و پود نیز از پنبه یا پشم است
پرز: کیفیت پشم که عموماً از بازار اصفهان و تهران فراهم می گردد متفاوت است و معمولاً نیمه بلند چیده می شود. برخی قالیهای پرز نخی مصرف خانگی دارند. و گاهاً از پشم براق و کمی نرم و کم دوام نیز استفاده می شود که قالیهای حاصله کیفیت چندانی ندارند
گره: همچنان که پیشتر اشاره شد گره قالی یزد از نوع فارسی باف بوده و تقریباً ظریف تولید می گردد.با رجشمارپنجاه
طرح های رایج
در گذشته فرش یزد با طرح و نقش هراتی و چهار خانه بافته می شد اما پس از ورود طرحهای فرش کرمان، تنوع بیشتری یافت و اینک طرحها از اصفهان و کرمان و کاشان اقتباس می گردد تأثیر پذیری قالی یزد از قالیهای کرمان بخصوص از زمانی که از نقشه استفاده می شود بیشتر محسوس است. با همه اینها در قالی یزد، نقش گلها با تزئینات هندسی و نیز نقش ترنج و طرحهای باغی متداول ترند.
رنگ بندی
قالی یزد عموماً از رنگ بندی تیره تری برخوردار است با اینحال طیف رنگهای تیره فام در اکثر موارد از هارمونی بسیار جذابی برخوردار شده اند. رنگهای زمینه در قالی یزد عبارتند از آبی و قرمز مایل به بنفش . از سفید، آبی روشن و صورتی (رنگهای روشن فام) جهت ایجاد کنتراست بهره گرفته شده است. آن دسته از قالیهای تولید شده در یزد که متأثر از قالیهای کرمانی هستند عموماً از طریق چیرگی رنگ قرمز حاصل از قرمز دانه، رنگ آبی روشن یا تیره و همچنین رگه های آبی رنگ که در پشت قالی قابل رؤیت هستند قابل تشخیص اند
رنگرزی
رنگرزی خامه فرش امروزه هم بصورت گیاهی و هم بصورت شیمیایی در یزد رایج است.
