وقتی که سعدی شیخ روزبهان را واسطه قرار داد تا خداوند شیراز را حفظ کند خبر نداشت که بعد از 800 سال آرامگاه شیخ کبیر خود نیازمند کوچکترین حفظ و نگهداری شود.ابومحمد ابن روزبهان ابن ابی نصر بقلی دیلمی فسایی معروف به شیخ روزبهان بزرگترین عارف قرن ششم هجری قمری به شمار می‌رود.شیخ روزبهان در پارسی نویسی استاد بود و در آثار او تعبیرات بسیاری حاکی از توجه به شخصیتها، عناصر داستانی و مفاهیمی مربوط به ایران باستان وجود دارد، مجموعه سروده‌های او به دو زبان فارسی و عربی در دیوان المعارف فی الشعر گردآوری شده بود.
از سروده‌های وی بارها عارفان و شاعران استقبال کرده اند از آن جمله مولوی در غزل مشهور منسوب به او با مطلع «بنمای رخ که باغ و گلستانم آرزوست» به هماوردی با شیخ روزبهان برخاسته و پاره‌ای از مضامین غزل وی را با عباراتی مشابه تکرار کرده‌است اما سعدی در غزلی با همان وزن و قافیه، با لحنی بس تند و تیز به مولوی پاسخ گفته‌است.شیخ روزبهان هر هفته چند نوبت در مسجد عتیق و مسجد سُنقُری وعظ می‌کرد. او در اواخر عمر به نوعی فلج دچار شد اما باز هم با شوق و به کمک مریدان به مسجد میرفت و وعظ می‌کرد.
آرامگاه شیخ روزبهان در محله درب شیخ و در جنوب خیابان لطفعلی‌ان زند قرار دارد. شیخ ابو حمد روزبهان بن ابی نصر در سال 522 هجری قمری در شهر فسا به دنیا آمد. او یکی از دانشمندان نامی و عارف بود که در رشد و تکامل اندیشه والای بشری سهم بسزایی داشته است. او در عرفان و تصوف، مقام شامخی داشته؛ از این رو سعدی در شعری برای حفاظت از شهر شیراز، خدا را به این شیخ و شیخ کبیر قسم داده است: به ذکر و فکر عبادت به روح شیخ کبیر به حق روزبهان و به حق پنج نماز شیخ روزبهان در سال 606 هجری قمری در سن 84 سالگی در شیراز درگذشت و او را در خانقاه خود به خاک سپردند.
در سال 1345 خورشیدی به سفارش انجمن آثار ملی بر روی قبر شیخ و فرزندان او بنایی ساخته شد. آرامگاه وی به صورت دو تاق و طاقنمایی کوچکتر که در همدیگر قرار گرفته اند است و زیر آن 6 سنگ قبر در کنار هم قرار دارند. یکی از قبرها متعلق به شیخ روزبهان و 5 قبر دیگر مربوط به فرزندان و نوادگان اوست. سنگ قبر شیخ، اولین قبر سمت جنوبی است که دارای 1 متر و 69 سانتیمتر طول و 56 سانتیمتر عرض می باشد.
آدرس :خیابان لطفعلی خان زند، محله درب شیخ، آرامگاه شیخ روز بهان
