قلعه پوسکان

قلعه پوسکان از آثار تاریخی دوران ساسانی-اسلامی است.که در 8 کیلومتری جنوب روستای پوسکان ودر حدود 15 کیلومتری جنوب کازرون واقع شده است. این قلعه که نخست بار در سال 1339 (1960 م.) توسط لویی و اندنبرگ کشف گردید ،به نام «دژ دقیانوس» نیز معروف است. این قلعه دو طبقه ، بر روی تپه سنگی بنا شده و دارای یک ورودی ، دیوار با محوطه باچهار برج دو نبشس دور تمام و میان خالی ، شکاف هایی جهت تیر اندازی و دروازه ای به پهنای 80/1 متر است . اندازه های ضلع خای شمال غربی و جنوب شرقی قلعه قلعه که نقشه ای تقریبا مربع شکل دارد ، 40/2 متر است و ضلع های شمال شرقی و جنوب غربی 60/20متر است و با بیرون نشستگی برج ها ، اندازه ها در ضلع های شمال غربی و جنوب شرقی به 50/25 ود ضلع های جنوب شرقی و جنوب غربی به 70/ 25 متر می رسد . دیوار محوطه که ارتفاع آن در 8 تا 10 متر می رسد ، دارای پهنایی به ضخامت 10/ 2 متر در بخش هم کف و 2 متر در طبقات است . این دیوار از رگچین لاشه سنگ های گرد آمده در ماده ای چسبیده از شفته گچ بسیار غلیظ ساخته شده است . روکار بیرونی از رج های منظم خرده سنگ یا از قطعه سنگ های رگچین تشکیل شده است . قطر هر یک از چهار برج دو نبشی 80/5 متر و قطر فضای درونی آنها 2 متر است . ارتفاع ورودی فضای داخلی برج ها 90/1متر و پهنای آن نیز 70 سانتی متر است . برج دو نبشی جنوبی نسبت به دیگر برج ها سالم تر است . در دو سطح از ضخامت دیوار محوطه و برج های دونبشی 83 تیر کش عبور کرده که 39 تای آنها در دیوار محوطه تعبیه شده اندو 44 تای آنها در برج های دو نبشی تعبیه شده است . این تیرکش ها با حاشیه های شیب دار از بیرون به شکل یک شکاف باریک مستطیل شکل،به ارتفاع 1 متر و پهنای 25 سانتی متر هستند.در داخل ، این شکاف ها به اندازه 50 سانتی متر پهن تر می شوند. لبه های بالایی و زیرین این تیرکش ها دریک نقشه افقی قراردارند.شیب حاشیه در داخل ،طاقچه ای تو دیواری را تشکیل می دهد.تنها ورودی قلعه که دارای قوسی خیز بلند است. در وسط نمای جنوب شرقی قرار گرفته است. این ورودی با ارتفاع 2متر و پهنای 80/1 متر به نسبت کل بنا کوچک است.در بالای ورودی روزنه ای با ارتفاع 65 سانتی متر و پهنای 12 سانتی متر وجود داردکه مانند تیرکش ها،دارای حاشیه شیب دار است.در داخل قلعه ،ورودی دارای یک درگاهی بلند است با قوسی خیز بلند.طبقه هم کف قلعه دارای دو لیوان و 6 اتاق مستطیل شکل پشت به دیوار بیرونی ،به شکل قرینه ،پیرامون فضای مربع مرکزی قرار گرفته اند که راهرویی آن را احاطه کرده است.همه اتاق ها مستقل هستند و هیچ یک به دیگری راه ندارد و دسترسی به این اتاق ها از طریق راه دور – که اتاق ها را از فضای مرکزی جدا می کند-واز طریق ایوان ورودی امکان پذیر است.دو ایوان دارای طولی به اندازه 15/4 متر هستند. طول چهار اتاق در کناراین دو ایوان ،50/5 متر و طول دو تالار3متر است. فضای مرکزی که تقریبا مربع شکل است، به اضلاع 40/3تا60/3 متر، از نوع چهار طاقی است واز چهار ستون که توسط قوس هایی به یکدیگر متصل شده اند ،تشکیل شده است.این فضا پوشیده نبوده زیرا ستون ها به شکل عمودی بالا می روند و هیچ گونه اثری از سقف بندی دیده نمی شود.دیوارهای داخلی بنا (به پهنای 10/1 متر)یعنی دیوار اتاق ها ، از خرده سنگ هایی که به کمک ملاطی غلیظ به هم چسبیده اند ، ساخته شده اند. اندوده ای از گچ که آثار آن هنوز در یکی از اتاق ها دیده می شود. نا همواری سطح دیوارها را پوشانده است.سقف دو ایوان و تالار ها به شکل طاق گهواره ای شکسته کم خیز است .ورودی چهار اتاق قوس خیز بلند دارد.ورودی تالارهای مستطیل شکل وستون های فضای مرکزی دارای قوس شکسته کم خیز هستند.درگاهی ورودی به یکی از اتاق ها از ورودی دیگر تالارها متمایز است ،به دلیل حضور یک بیرون نشستگی در دیوار،این درگاهی به طرف داخل پهن تر می شود.سقف راهروی پیرامون فضای مرکزی،مربع شکل و از نوع طاق گهواره ای است.در این راهرو طاق دار،در میان ستون شرقی ،فضای مربع شکل ودیوارهای بیرونی دو اتاق در ابتدای پلکانی قرار داردکه به طبقه دوم می رود.این پلکان روی یک طاق گهواره ای صعودی قرار گرفته است و دارای 11پله به ارتفاع 30 سانتی متروپهنای 30/1 تا50/1 سانتی متر است. تعداد وترتیب قرارگیری اتاق هایی که در طبقه دوم وجود داردبا طبقه هم کف یکسان است. اتاق ها اندکی بزرگ ترند زیرا دیوارهای بیرونی در این طبقه ،ضخامت کمتری دارند.(2متر به جای 10/2متر در طبقه هم کف )طول دو ایوان به ترتیب 40/4 و20/4 متر است .چهار اتاق که در کنار این ایوان ها قرار دارند، طولی به درازای 70/5 متر دارند و دو تالار مستطیل شکل 20/8 متر طول دارند.پهنای دو ایوان 80/2 متر است ، ولی تالارهای دیگر به همان پهنای 10/3 متر هستند. از فضای مربع مرکزی به اضلاع 50/3 متر ،چیزی جز پاسنگ چهار ستون باقی نمانده است. این بنا در تاریخ 11/6/1382 با شماره 9831 درفهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.