نخستین کمپینگ حرفه ای کشور با هدف آماده‌سازی میزبانی از گردشگران خارجی در مشگین شهر برگزار شد.
«آبگرم»ها نبض گردشگری «مشگین شهر» را در دست گرفته‌اند، بویژه آنجا که دامنه‌های سبلان نام از ایل شاهسون می‌گیرند! در دو سوی جاده سیمانی – خاکی که مسافران را به سمت آبگرم‌ها می‌برد، بازار فروش «مایو» و «تیوب‌های عروسکی» داغ است. دامنه‌های سبلان علاوه بر آبگرم‌ها آنقدر جاذبه در چنته دارد که بخش خصوصی هم نخستین کمپینگ حرفه ای در کشور را با شعار
(i Go Persia) و با هدف آماده‌سازی میزبانی از گردشگران خارجی در این نقطه به اجرا می‌گذارد! اما ساخت وسازها در دامنه‌های سبلان این ترس را زیر پوست بسیاری می‌خزاند که مبادا این شهر هم به سرنوشت «سرعین» دچار شود!
نیم نگاه
آبگرم‌ها در سبد تفریحات مشگین شهری‌ها و آذری زبان‌ها جایگاه ویژه دارد. تقریباً بیشتر مسافران آبگرم‌ها هم هنوز خود مشگین شهری‌ها هستند. نزدیکی به دو مرکز استانی مهم مثل اردبیل و تبریز هم بر شمار گردشگران افزوده است
مشگین شهر، سرعین نشود!
داغ شدن گردشگری سلامت و ساخت مجمتع‌های آب درمانی یک روی ترسناک هم دارد، هرچند بسیاری از محلی‌ها در گفت وگو با روزنامه ایران ساخت و ساز و توسعه را یکی از نیازهای ضروری منطقه مشگین شهر می‌دانند،اما از نگاه بسیاری هم بیم آن می‌رود که محیط زیست دامنه‌های سبلان به وضعیت دامنه‌های دماوند تبدیل شود یا از دل مشگین شهر یک سرعین دیگر بیرون بیاید. «شهروز حیدری» مدیر سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مشگین شهر هم نسبت به ساخت و سازهای سبلان در حول و حوش آبگرم‌هایی که از آن به پرگوگردترین آبگرم جهان یاد می‌کنند نگران است. ساخت و سازهای مسیر آبگرم‌ها هم هیچ نسبتی با طبیعت بکر ایل شاهسون ندارد. ساختمان‌های قرمز و رنگی بی‌قواره ای که می‌توان هر کاربری را به آنها داد غیر از تفریحی و گردشگری. هیچ ارزش افزوده ای برای زیبایی‌های سبلان ندارند که هیچ، چهره آن را زخم هم زده‌اند. در این میان اما اکوکمپ «ملک سویی» طرحی نو درانداخته و با معماری سنتی- سنگی به یکی از جاذبه های منطقه تبدیل شده است. آن طور که «روشن مؤذن زاده» یکی از مالکان این اکوکمپ خانوادگی می‌گوید آنها در طراحی این رستوران و مجمتع آبگرم نهایت سعی خود را کرده‌اند تا کمترین آسیب را به محیط زیست بزنند. چادرهای «کمپینگ حرفه ای» هم در نزدیکی این رستوران قرار دارد تا گردشگران از این رستوران برای صرف غذاهای متنوع استفاده کنند.
به ایران می‌آیم(i Go Persia)
«ایمان عدلخواه» مدیر فروش و بازاریابی این شرکت خصوصی علت انتخاب دامنه‌های سبلان را علاوه بر آبگرم‌ها، طبیعت بکر و شب‌های پرستاره می‌داند. دامنه‌های سبلان در میان تابستان یکی از خنک ترین مناطق گردشگری است که به گفته «شهروز حیدری» همین الان هم می‌توان در سبلان اسکی روی برف رفت. شاهد حرفهای او هم از غیب رسید و چند روز بعد از گفت‌وگوی حیدری با روزنامه ایران دامنه‌های سبلان در مرداد ماه سفید شد. « دره جهنم» هم یکی از بهشت‌های زیبای سبلان است که آبشارهای آن بهانه ای برای حضور گردشگران است.
به گفته عدلخواه کمپینگ سبلان، نخستین کمپی است که این گروه مستقر کرده و قرار است بزودی و در سال جاری حدود 5 مقصد دیگر در مناطق مختلف به تورهای داخلی این گروه اضافه شود. او مقصد بعدی این کمپ‌ها را استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان و مناطق بکری چون ساحل «درک» و جزیره هرمز می‌داند. «درک» ساحلی بکر است که در آن نخل‌ها به کویر می‌رسند و کویر به خلیج فارس! این نگرانی وجود دارد که حضور گردشگران و ساخت کمپ‌های اقامتی به تخریب این ساحل بکر منجر شود. عدلخواه در پاسخ به خبرنگار «ایران» می‌گوید که تمام سعی خود را کرده‌اند که کوچک‌ترین آسیبی به محیط زیست نرسانند! او می‌گوید: «یکی از اهداف شرکت ما در حوزه گردشگری برپایی کمپ‌ها در نزدیکی آبادی هاست که هم برای امنیت و هم اشتغالزایی منطقه بسیار مناسب است و همچنین استفاده ازاقامتگاه‌های داخل شهرهای نزدیک محل گردشگری و زیرساخت‌های حمل و نقلی در زمینه اشتغالزایی مناطق بسیار مؤثر خواهد بود.» نخستین کمپی هم که این شرکت خصوصی در دامنه‌های سبلان و نزدیک به روستای هدف گردشگری «مئیل» ساخته، کوچک‌ترین زخمی را به محیط زیست وارد نکرده است. آنها برای سرویس‌های بهداشتی هم از ساخت و سازهای قدیمی انجام گرفته در منطقه استفاده می‌کنند. ساخت و سازهایی که برخلاف سازه‌های بی‌قواره سر راه سعی کرده‌اند هم توسعه پایدار را در نظر بگیرند و هم جاذبه‌های معماری به طبیعت بکر ایل شاهسون اضافه کنند.
عدلخواه برگزاری کمپ‌های حرفهای را مقدمه ای برای حضور گردشگران خارجی می‌داند و می‌گوید:«با توجه به اینکه غالباً بسیاری از مسافران و گردشگران داخلی به دنبال سفرها و تورهای خارجی هستند این گروه گردشگری بر شناسایی مناطق گردشگری و طبیعت گردی داخلی تمرکز کرده تا علاوه بر آشنایی مسافران داخلی با مناطق مختلف، گردشگران خارجی را به ایران بکشاند.» عدلخواه می‌گوید:« یکی از موضوعاتی که در مناطق گردشگری مورد توجه قراردادیم حفظ محیط زیست و فرهنگسازی برای سلامت محیط است.» به گفته او منطقه تکاب مسجد سلیمان، صحرای ابوزیدآباد کاشان، جزیره هرمز و یزد بخشی از مناطقی است که این گروه برای تأسیس کمپ در حال نقطه یابی و شناسایی است.
«مدیر سابق میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، مشگین شهر درگفت‌وگو با روزنامه ایران شهر ناشناخته «مشگین شهر» را دارای جنبه‌های مختلفی از گردشگری فرهنگی، تفریحی، سلامت و ورزشی می‌داند. براساس آمارهایی که حیدری می‌دهد در وسعت 351 کیلومتری این شهر کوچک 600 اثر شناخته شده تاریخی وجود دارد که 350 اثر آن به ثبت ملی رسیده است. به گفته حیدری تاریخ آثار این شهر از 8-7هزارسال پیش شروع می‌شود و به دوره قاجاریه می‌سد. از نگاه او اختلاف دما هم به جاذبه مشگین شهر اضافه کرده است:«شما در یک روز تابستانی می‌توانید اختلاف دما بین 15 تا 35 درجه از شمال تا جنوب را تجربه کنید. «شیب شهر از شمال به جنوب و از دشت به کوهستان می‌رسد تا بزرگ‌ترین ایل عشایر یعنی شاهسون‌ها دامنه‌های سبلان را ییلاق خود کنند. همین اختلاف دمای شرایط را برای کسانی که در دل تابستان هوای اسکی روی یخ می‌کنند، مهیا می‌کند. او وجود آبگرم‌ها را یکی از ظرفیت‌های مشگین شهر می‌داند. آبگرم‌ها در سبد تفریحات مشگین شهری‌ها و آذری زبان‌ها جایگاه ویژه دارد. تقریباً بیشتر مسافران آبگرم‌ها هم هنوز خود مشگین شهری‌ها هستند. نزدیکی به دو مرکز استانی مهم مثل اردبیل و تبریز هم بر شمار گردشگران افزوده است. مادربزرگی که به همراه بچه‌ها ونوه هایش برای استفاده از آبگرم «قینرچه» آمده است، می‌گوید:«وقتی جوان بودم هر روز می‌آمدم. گاهی در یک روز از تمام آب گرم‌های منطقه استفاده می‌کردم.» به روزگار جوانی هم با خانواده می‌آمده است «پیاده می‌رفتیم. با خودمان ناهار می‌آوردیم و هر آبگرم را یکی دو ساعت استفاده می‌کردیم. هر آبگرم یک خاصیتی دارد.» اما الان ماشینی نیست که او را هرروز به آبگرم‌ها بیارود. بچه‌ها هم ازدواج کرده‌اند و رفته‌اند سر زندگی‌شان. می‌ماند همان آمدن‌های آخر هفته خانوادگی. بیش از هرچیزی آنها اعتقاد دارند که آبگرم‌ها برای درمان بیماری‌های زنانه تأثیر دارد. بویژه از بخارات آبگرم‌ها استفاده زیادی می‌کنند. به زمان جوانی او تعداد چشمه‌ها زیر 5 دهنه بود اما الان به بیش از 10 دهنه رسیده است. روی چشمه اصلی آبگرم « قینرچه» یک حفاظ میله ای وجود دارد که بخار سفید غلیظی از آن بیرون می‌زند. خانواده 6-5 نفره ای هستند که زن و مرد روی میله‌ها نشسته‌اند تا از خاصیت بخار چشمه اصلی قینرچه استفاده کند. همزمان تخمه هم می‌شکنند و پوست آن را در داخل چشمه رها می‌کنند. یکی از مسافران به آنها می‌گوید: «مواظب باشید پوست تخمه داخل چشمه نرود.» همین تذکر کوتاه سر درد دل سرمایه گذار را باز می‌کند:«می‌آیند اینجا ساعت‌ها تخمه می شکنند و پوست آن را داخل چشمه رها می‌کنند و دردسرش برای ما می‌ماند.» خانواده هیچ توجهی به تذکر مسافر نمی‌کند و درد دل سرمایه گذار را هم بی‌توجه رد می‌کند. یکی از کارکنان رستوران سنتی ملک سویی هم از رها شدن زباله‌ها در اطراف مجمتع‌های آبگرم گله می‌کند. البته او نبود زیرساخت‌های مناسب برای رفت و آمد مسافران را یکی دیگر از دغدغه‌های سرمایه‌گذاران این منطقه می‌داند. تابلوی‌های راهنما هم جایی در مسیر ندارند و مسافران با آزمون و خطا به مقصد می‌رسند.
هیجان روی پل معلق مشگین شهر
محلی‌ها قینرچه را گرم ترین آبگرم جهان می‌دانند. روی تابلو آن هم نوشته است:«داغ ترین آبگرم جهان.» شهروز حیدری هم همین نکته را به خبرنگار ما می می گوید:«اما هیچ سندی وجود ندارد.» آنها نقطه جوش 86 درجه را دلیل اصلی این صفت می‌داند! اما خیلی نمی‌شود روی این نکته مانور داد. مثلاً حیدری پل معلق مشگین شهر را که یکی از جاذبه‌های تازه این شهر است تنها پل معلق کشور می داند. این درحالی است که پل معلق دیگری که ارتفاع بیشتری هم از این پل دارد سال‌هاست که در پلدختر لرستان قرار دارد.اما پل مشگین شهر در هر رده ای که باشد امروز مقصد بسیاری از گردشگران شهرهای مختلف به مشگین شهراست. جاذبه‌های دیگری هم به آن اضافه شده است مثلاً تجربه هیجان «زیپ لاین» را. حیدری از آبگرم‌های دیگری نام می‌برد که باز هم در نگاه محلی‌های مشگین شهر گوگردی ترین آبگرم دنیا نام گرفته اما مرجع و سند رسمی برای آن نیست اما آنقدر گوگرد دارد که از چند کیلومتری بتوان بوی آن را حس کرد. او در مقایسه مشگین شهر با سرعین هم می‌گوید: «برخلاف سرعین، چشمه‌های آبگرم مشگین شهر در دل طبیعت سبلان قرار دارند که در فصول وارتفاعات مختلف، چشم‌انداز متفاوتی را به گردشگر می‌دهند.» نزدیکی چند روستا به آبگرم به گفته حیدری فرصت اشتغالزایی را برای اهالی آنجا به وجود آورده است. سبلان در جغرافیای سرعین سه مسیر دسترسی دارد که همین مسأله هم این کوه زیبا را مقصد بسیاری از کوهنوردان و یخ نوردان کرده است. به گفته حیدری سبلان محل تمرین تیم ملی «یخ‌نوردی» کشور است.
بومگردی
هر چند ساخت و سازهای بی‌ضابطه زخم عمیقی به دامنه‌های سبلان زده اما اقامتگاه‌های بومگردی در این دامنه به امتیازهای آن افزوده است. علاوه بر رستوران سنتی – سنگی ملک سویی و اقامتگا‌های بومی که از چادر عشایر شاهسوند هویت گرفته‌اند، حیدری از دو اقامتگاه بومی در دست ساخت دیگر نام می‌برد. اقتصاد اول مشگین شهری‌ها کشاورزی است. بسیاری از مردم آن امیدوارند که گردشگری بتواند سفره آنها را رنگین تر کند. فعالان حوزه محیط زیست هم امید دارند که سفره‌های مشگین شهری‌ها از راه توسعه پایدار برکت بگیرد.
از هول هلیم
حیدری اعتقاد دارد در حوزه سرمایه گذاری در بخش گردشگری سلامت و آب درمانی از هول هلیم در دیگ سرمایه گذار افتاده‌اند. او بیش از هرچیزی روی نظارت نداشتن ها متمرکز می‌شود و می‌گوید: «مثلاً برای آبگرم بیش از 5 مجوز صادر نشد اما با لابی‌های مختلف با نماینده و مرکز استان‌ها سرمایه‌گذاری خارج از ظرفیت‌زیستی منطقه صادر شد. کنترل روی ساخت وسازها هم از دست رفت.» او خودسرانه عمل کردن استان را یکی دیگر از علل زخم زدن به محیط زیست سبلان می‌داند و می‌گوید:«همین باعث می‌شود کنترل‌ها از دست برود.» تلاش‌ها بی‌نتیجه نمانده و باعث شده تا دیگر در محدوده آبگرم‌ها مجوزی برای مجمتع سازی‌ها ندهند. البته به گفته حیدری هنوز این ترس وجود دارد که ساخت و سازها به سمت آبگرم‌های گوگردی برود. او خواستار حضور فعالان حوزه میراث فرهنگی و محیط زیست برای ایجاد توسعه پایدار و جلوگیری از ساخت وسازهای تخریب گر می‌شود. حیدری درباره ایجاد اشتغال برای بومگردی‌ها از طریق گردشگری هم می‌گوید: «مثلاً بیشتر اهالی روستای موئیل در نزدیکی آبگرم قینرچه در حوزه آبگرم‌ها سرمایه گذاری کرده‌اند.» به گفته او 5 مجموعه آبگرم را اهالی همین روستاها اداره می‌کند.
خانه «هابیت»ها در سبلان
فیلم ارباب حلقه‌ها معماری جدیدی را به انسان معاصر نشان داد. بعد از این فیلم بود که بسیاری به سمت ساخت خانه‌های هابیت رفته‌اند. در دامنه‌های سبلان هم سرمایه گذار رستوران سنگی ملک سویی، بعد از ساخت چند واحد خانه بومگردی به سبک چادرهای عشایر شاهسون، چهارواحد هابیت را هم برای تجربه گردشگران به اقامتگاه‌های خود اضافه کرده است. «مؤذن زاده» سرمایه گذار مشگین شهری اعتقاد دارد این نوع معماری هم به جاذبه دامنه‌های سبلان اضافه می‌کند و هم چون معماری هابیت‌ها در داخل زمین است کمتر سطح دامنه را زخم می‌کند.
