روزنامه شهروند - امین فرج پور: همه‌ساله در این روزها
صفحات هنری و ادبی نشریات معتبر دنیا پر می‌شوند از اخبار و شایعات و انواع
و اقسام گمانه‌زنی‌ها درباره برندگان احتمالی معروف‌ترین، قیمتی‌ترین و
البته مهمترین جایزه ادبی دنیا؛ نوبل. جایزه‌ای که هر نویسنده‌ای را
می‌تواند از فرش به عرش رسانده و یک‌شبه در حق او کاری کند که با عمری تلاش
نیز شاید به دست نیاید.
امسال نیز، دوهفته مانده به موعد اعلام نام برنده نوبل امسال، همان حکایت همه‌ساله درحال تکرار است. داستان همان داستان است و بازیگران داستان نیز با اندکی تغییر جزیی همان بازیگران هرساله؛ و باز هم به سنت هرساله سایت‌های شرط‌بندی و پیش‌بینی دست به کار شده‌اند که مشخص کنند کدام نویسنده شانس در دست‌گرفتن نشان و جایزه یک‌میلیون دلاری نوبل را دارد و کدام نه!
با این‌که درچند سال اخیر، برنده‌شدن نویسندگان و غیرنویسندگانی چون باب دیلن، اسوتلانا الکسیویچ، پاتریک مودیانو، مو یان و توماس ترانسترومر تا حد زیادی اعتبار و احترام جایزه ادبی نوبل را زیر سوال برده است؛ اما هنوز هم تتمه آبروی نوبل در قیاس با سایر جوایز ادبی به مراتب چربش بیشتری دارد و هنوز هم تنها جایزه‌ای است که می‌تواند یک‌شبه زندگی و کارنامه برنده‌اش را زیرورو کند. به این دلیل هم هست که گمانه‌زنی و پیش‌بینی برندگان نوبل تا این حد در رسانه‌ها می‌تواند مهم و پرخواننده باشد.
گمانه‌زنی‌هایی که امسال نیز به سان چند سال اخیر روی یک‌سری نام محترم و معتبر دور می‌زند؛ فارغ از این‌که به شوخی می‌گویند، در نوبل ممکن است نویسندگان بزرگ شانس برنده‌شدن داشته باشند، اما مطمئن باشید در شب اهدای جایزه آن را به شعبده‌بازی، خواننده‌ای چیزی خواهند داد.
نام‌آشناترین ناکامبنا به سنت همه‌ساله امسال هم هاروکی موراکامی را شانس اول نوبل ادبی می‌دانند. مشهورترین نویسنده ژاپنی حال حاضر و نویسنده رمان‌های تحسین‌شده‌ای چون کافکا در کرانه و سوکورو تازاکی بی‌رنگ و سال‌های زیارتش؛ که به گفته نشریه ال‌یونیورسال اسپانیا دیگر دیدن نامش در فهرست احتمالی منتخب آکادمی نوبل اتفاق عجیبی نیست. در حقیقت الان سال‌هاست که نام این نویسنده به‌عنوان شانس دریافت مهمترین جایزه ادبی بر سر زبان‌ها می‌افتد و بسیاری از هوادارانش روی اسم او در سایت‌هایی مثل لد بروکس شرط‌بندی می‌کنند، اما تاکنون که این اتفاق رخ نداده و موراکامی نام آشناترین ناکام نوبل در سال‌های اخیر است
شانس اول
امسال البته موراکامی شانس اول نوبل ادبی نیست. او نام آشناترین نامزد
بالقوه نوبل است؛ اما بیشتر سایت‌های شرط‌بندی شانس اول امسال را نگوگی وا
تینگو نویسنده مطرح کنیایی می‌دانند. در حقیقت در شرایطی که در سایت
لدبروکس برای موراکامی شانس پنج به یک برای دریافت جایزه در نظر گرفته شده؛
برای واتینگو نویسنده ساحر زاغ که امسال در ایران نیز به بازار عرضه شد و
طرفداران پرشماری یافت، شانس چهار به یک در نظر گرفته شده؛ و از این نظر
می‌توان گفت، این نویسنده شانس بیشتری برای نوبل ٢٠١٧ دارد.
نوبل برای زنان
در چهار‌سال اخیر، از بین چهار جایزه نوبل، دو جایزه به زنان نویسنده داده
شده است. اسوتلانا الکسیویچ نویسنده بلاروسی و آلیس مونروی کانادایی دو زن
برنده نوبل ادبی در چهار‌سال اخیر هستند. در گمانه‌زنی‌های پیش از نوبل
چنین پیش‌بینی شده که اگر قرار باشد امسال نیز این جایزه به زنان برسد،
بی‌شک برنده این جایزه کسی نخواهد بود جز مارگارت اتوود دیگر نویسنده موفق
کانادایی که با رمان‌هایی چون قصه ندیمه و آدمکش کور برای دوستداران ادبیات
داستانی نامی شناخته شده است.
اتوود که تاکنون جوایز ادبی مهمی چون من
بوکر، گیلر، پن/ پینتر، آرتور سی. کلارک، ایمپک دوبلین و فرانتس کافکا را
گرفته، از دید سایت شرط‌بندی شانس ٦ به یک دارد و بعد از واتینگو و
موراکامی قرار گرفته است.
دیگر شانس‌ها
نشریه ال یونیورسال بقیه نویسندگانی را که احتمال برنده‌شدن در نوبل ادبی
امسال را دارند، چنین معرفی کرده است: کلودیو ماگریس نویسنده و مترجم
ایتالیایی که جایزه‌های فرانتس کافکا و پرنس آستوریاس را در کارنامه‌اش
دارد؛
خاویر ماریاس نویسنده و مترجم مشهور اسپانیایی و برنده جوایز ایمپک
دوبلین و فورمنتور؛ و آموس اوز نویسنده اسراییلی برنده مدال گوته و لژیون
دونور و جایزه‌هایی چون فمینا، فرانتس کافکا و پرنس آستوریاس که با
سیاست‌های ضدصهیونیستی و انتقادات تند و صریحی که از دولتمردان غاصب
اسراییلی به عمل آورده، نام آشنایی است؛ از دیگر نام‌هایی هستند که بیشترین
شانس را برای دریافت نوبل ادبی امسال دارند. سزار آیرای آرژانتینی، خوان
مارسه، انریک ویلا- ماتاس و ادورادو مندوسا گاریگای اسپانیایی نیز از دیگر
نویسندگان اسپانیولی‌زبان هستند که طبق پیش‌بینی سایت‌های شرط‌بندی ادبی،
در این دوره احتمال کسب جایزه نوبل ادبیات را دارند.
شانس اندک شانس‌داران!
سال گذشته نوبل ادبیات درحالی در میان بهت و ناباوری برخی از ادبیات‌دوستان، نویسندگان و هنرمندان در دستان باب دیلن قرار گرفت که طبق پیش‌بینی‌ها موراکامی دارای بیشترین شانس بود و در کنار او نام کسانی چون آدونیس، فیلیپ راث و نگوگی وا تینگو نیز برای دریافت نوبل شنیده می‌شد.
دو‌سال پیش در سال ٢٠١٥ نیز اسوتلانا الکسیویچ درحالی جایزه را برد که حتی در کشور خودش نیز کمترکسی نام او را شنیده بود و پیش از معرفی برنده نیز باز نویسندگانی چون موراکامی، انگوگی وا تینگو، جان فوس، جان بانویل، جویس کارول اوتس و فیلیپ راث مطرح بودند. این داستان در تمام سال‌های اخیر با شدت و ضعف درحال تکرار بوده و هیچ بعید نیست که امسال هم این اتفاق به نحوی دیگر تکرار شود!
تاریخ مراسمبا تمام این اوصاف، درباره این‌که واقعا این نام‌ها شانسی برای دریافت نوبل دارند یا نه؛ از سوی آکادمی نوبل نمی‌توان پاسخی یا حتی عکس‌العملی یافت. حقیقت این است که درزنکردن نام نامزدهای کسب جایزه نوبل یکی از مهمترین قوانین سفت و سخت آکادمی سوئدی نوبل است. گفته‌اند که نام نامزدهای نوبل تا 50سال بعد از آن تاریخ هم مشخص نخواهد شد و شاید بعد از نیم‌قرن تازه بتوان به فهرست نامزدهای آن دوره دست یافت.
درباره زمان اعلام برندگان نوبل هم باید گفت که آکادمی نوبل با این‌که اعلام کرده برنده بخش‌های مختلف فیزیک، شیمی، پزشکی، صلح و اقتصاد بین دوم تا دهم اکتبر 2017 معرفی خواهند شد؛ اما هنوز تاریخ دقیقی برای اعلام نام برنده بخش ادبیات مشخص نکرده است.
