رتبه ایران در شاخص‌های سلامت توسعه پایدار ۲۰۱۶/ارتقای ۳۵ پله‌ای و وضعیت قرمز در سه شاخص

در ارزیابی سال گذشته، ایران در بین 188 کشور جهان در رتبه 104 قرار داشت که با لحاظ شاخص‌های جدید رتبه ایران به نحو چشمگیری (35 پله) افزایش یافته و به 69 ارتقا یافته است اما وضعیت ایران در سه شاخص ذرات ریز، مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای و مسمویت غیرعمدی طبق عملکرد بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار 2016 هشدار آمیز بوده است.

به گزارش به نقل از عصر ایران ؛ تازه‌ترین نتایج مطالعه «میزان پیشرفت کشورها در شاخص‌های توسعه پایدار» نشان می‌دهد ایران در رتبه 69 در بین 188 کشور جهان قرار دارد.


این مطالعه بخشی از مطالعه جهانی بار بیمار‌ی‌ها،‌ آسیب‌ها و عوامل خطر (Global Burden of Disease 2016) است که بیش از «330 بیماری و علل مرگ و آسیب‌ها » و 84 عامل خطر را در سطح جهان طی سالهای 1990 تا 2016 گزارش می‌دهد.



مطالعه جهانی (Global Burden of Disease 2016) هر سال توسط انستیتو سنجش و ارزشیابی سلامت (Institute of Health Metrics and Evaluation) در دانشگاه واشنگتن در سیاتل ایالات متحده امریکا صورت می‌گیرد و در مطالعه 2016 نیز بیش از 2500 پژوهشگر از بیش از 135 کشور، 37 شاخص از مجموع 50 شاخص سلامت را به صورت مستقل و سیستماتیک ارزیابی کرده‌اند.



در مطالعه میزان پیشرفت اهداف توسعه پایدار بهداشتی در 188 کشور جهان ( Measuring Progress and Projecting Attainment on the Basis of Past Trends of the Health-Related Sustainable Development Goals in 188 Countries: An Analysis From the Global Burden of Disease Study 2016) سی و هفت مورد از 50 شاخص مربوط به SDG (اهداف توسعه پایدار) مربوط به سلامت طی سال های 1990 تا 2016 اندازه‌گیری شده‌اند.



به گفته مجریان مطالعه، از آن جا که موسسات ملی و جهانی به دنبال استحکام راهبردهای عملی و تدوین سیاست‌های مشخص در زمینه اهداف توسعه پایدار هستند،‌ پیش‌بینی‌های اولیه نیز برای شاخص‌های 2030 صورت گرفته است.

هدف شاخص توسعه پایدار 2016

اما 37 شاخص توسعه پایدار 2016 را Disaster mort (مرگ بر اثر فجایع طبیعی)، child stunting (کوتاه قدی کودکان)، child wasting (لاغری کودکان)، child overweight (اضافه وزن کودکان)، MMR (نسبت مرگ و میر مادران)، SBA (حضور فرد ماهر حین زایمان)، NN mort (مرگ و میر نوزادان)، HIV incid (بروز اچ آی وی)، Tuberculosis incid (بروز سل)، Malaria incid (بروز مالاریا)، Hep B incid ( بروز هپاتیت ب)، NTD prev (شیوع بیماری‌های گرمسیری نادیده گرفته شده)، NCD mort (مرگ و میر ناشی از بیماری های غیر واگیر شامل بیماری‌های قلبی عروقی، سرطان، دیابت و بیماری های تنفسی مزمن)، suicid mort (مرگ و میر ناشی از خودکشی)، Acohol Use (مصرف الکل)،‌ Road injury mort (مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای)،‌ FP need met, mod (خدمات تنظیم خانواده)، Adol birth rate (نرخ زایمان نوجوانان)، UHC index (شاخص جهانی پوشش سلامت)،‌ Air poll mort (مرگ و میر ناشی از آلودگی هوای خانگی و آلودگی هوای محیطی)، WaSH mort (مرگ و میر ناشی از آب غیربهداشتی)، Poisoning mort (مرگ و میر ناشی از مسمومیت ناخواسته)، Smoking prev (شیوع سیگار کشیدن روزانه)، Vaccine cov (پوشش واکسیناسیون جمعیت هدف براساس برنامه های واکسیناسیون ملی)، Int partner viol (خشونت خانگی)،‌ HH air poll ( آلودگی هوای خانگی)، Water (آب)، sanitation (بهداشت و درمان)، hygiene (بهداشت)، Occ burden (بار بیماری ناشی از خطرات شغلی)، HH air poll (شیوع آلودگی هوای خانگی)، Mean PM2.5 (ذرات ریز کوچکتر از 2،5 μm)، Homicide (مرگ و میر ناشی از خشونت میان فردی)، Conflict mort (مرگ و میر ناشی از درگیری و تروریسم)، Violence prev (شیوع خشونت فیزیکی و جنسی)، Child sex abuse (شیوع سوء استفاده جنسی از کودکان)، Cert death reg (سیستم مطمئن ثبت مرگ و میر) تشکیل می‌دهند.



در برآورد بار جهانی بار بیماری‌ها، آسیب‌ها و عوامل خطر 2015 ( GBD 2015 ) سی و سه شاخص سلامت مرتبط و یک شاخص کلی SDG مربوط به سلامت برای 188 کشور از سال 1990 تا 2015 اندازه‌گیری شده بود که چهار شاخص: پوشش واکسن برای جمعیت هدف در برنامه های ملی، شاخص خشونت فیزیکی، سوء استفاده جنسی از کودکان و ثبت مرگ در GBD 2016 افزوده شدند.



رتبه 69 ایران و ارتقای 35 پله‌ای در شاخص‌های توسعه پایدار 2016



در ارزیابی سال گذشته، ایران در بین 188 کشور جهان در رتبه 104 قرار داشت که با لحاظ شاخص‌های جدید رتبه ایران به نحو چشمگیری (35 پله) افزایش یافته و به 69 ارتقا یافته است.

ترکیه هم که در ارزیابی قبلی یک پله بالاتر از ایران در رتبه 103 بود، امسال با رشدی به مراتب بیشتر از ایران (45 پله) به رتبه 58 صعود کرده و البته عربستان که در ارزیابی سال گذشته پس از ایران در رتبه 105 بود امسال تنها با یک رتبه ارتقا به رتبه 104 رسیده است.




امتیاز ایران در شاخص های مختلف در ارزیابی سال 2016 (سطر بالا) و 2015 (سطر پایین)


ابندکس شاخص‌های توسعه پایدار در فاصله بین صفر تا 100 قرار دارند که صفر نشانه بدترین وضعیت و 100 نشانه بهترین وضعیت دستیابی به اهداف توسعه پایدار است.


ابندکس ایران در دستیابی به مجموع 37 هدف توسعه پایدار معادل 62 و در سایر اهداف غیر توسعه هزاره معادل 60 است.



موفقیت عالی و خوب ایران در 15 شاخص و وضعیت متوسط ، بد و بدترین در 22 شاخص 37 گانه

نگاهی به نتایج کلی مطالعه نشان می‌دهد ایران در 15 شاخص دارای وضعیت عالی و خوب (ایندکس 75 - 100) است و در 22 شاخص دارای وضعیت متوسط، بد و بدترین (ایندکس صفر - 75 ) است.



بهترین عملکردهای ایران در شاخص‌های توسعه پایدار 2016



نتایج مطالعه نشان می‌دهد ایران در 7 شاخص: پوشش بالای واکسیناسیون با ایندکس (100)،‌ شیوع پایین آلودگی هوای خانگی (100)، مصرف الکل (100) ، حضور فرد ماهر در زایمان‌ها (98)، شیوع پایین بیماری‌های گرمسیری نادیده گرفته شده (98)، بهداشت و درمان (92) ، بهداشت (90) دارای بهترین عملکرد بوده است.



همچنین ایران در 8 شاخص : پوشش خدمات تنظیم خانواده با ایندکس (87)، قد کودکان (87)، بار ناشی از خطرات شغلی (84)، درصد بالای دسترسی به آب و دفع بهداشتی فاضلاب (81) ، بروز مالاریا (79)،‌ لاغری کودکان (76)،‌ شیوع سوء استفاده جنسی از کودکان (75) و موارد بروز اچ آی وی (75) در وضعیت خوب (ایندکس 75 تا 90) قرار دارد.



بدترین عملکردهای ایران در شاخص‌های توسعه پایدار 2016



همین نتایج اما حاکیست ایران در 6 شاخص : آلودگی ریزگردها (26)،‌ مرگ و میر ناشی از حوادث جاده‌ای (27)،‌ نرخ مرگ و میر ناشی از مسمومیت‌های غیرعمدی (28)،‌ مرگ و میر نوزادی(40)، زایمان‌ دختران نوجوان (43) و نیز خشونت خانگی (45) دارای بدترین عملکرد (ایندکس زیر 50) بوده است.



یافته‌های مطالعه شاخص‌های توسعه پایدار 2016 نشان می‌دهد که ایران در 16 شاخص: آلودگی هوای خانگی و محیطی با ایندکس (50) ، بروز هپاتیت بی (50)،‌ مرگ کودکان زیر 5 سال (53) ، مرگ بر اثر فجایع طبیعی (55)، شیوع بیماری‌های غیرواگیر (56)، مرگ ناشی از آب غیربهداشتی (65)،‌ شیوع خشونت فیزیکی (66)، مرگ ناشی از خودکشی (67)، مرگ ناشی از خشونت میان‌فردی (68)، اضافه وزن کودکان (68) سیستم مطمئن ثبت مرگ (69)، شاخص جهانی پوشش سلامت (70)، مرگ ناشی از درگیری و تروریسم (74)، شیوع سیگار کشیدن روزانه (74)، بروز سل (74)، نسبت مرگ و میر مادران (74) دارای وضعیت بد و متوسط (ایندکس 50 - 75) بوده است.



جهش‌های ایران در شاخص عملکردهای 2016 نسبت به 2015



مروری بر یافته‌های فوق نشان می‌دهد که ایران در مجموع عملکردهایی با وضعیت عالی و خوب، در سه شاخص بهداشت، دسترسی به آب و دفع بهداشتی فاضلاب و بروز اچ آی وی، دارای جهش خوبی در ارتقای ایندکس نسبت به سال 2015 بوده است؛ به طوری که از سطح ضعیف در سال 2015 به سطح عالی در 2016 رسیده است و حتی در مجموع عملکرد بدترین، بد و متوسط،‌ در شش شاخص مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای، خشونت خانگی، آلودگی هوای خانگی و محیطی، مرگ بر اثر فجایع طبیعی، خشونت فیزیکی، بروز سل و مرگ و میر مادران دارای جهش در ایندکس بوده اما همچنان در ایندکس 75 و زیر آن قرار دارد.



تنزل نمره ایران در 18 شاخص 2016 نسبت به 2015



دیگر نکته مهم این یافته‌ها آن است که در بین شاخص‌هایی که ایران دارای عملکرد عالی یا خوب (ایندکس 75 -100 ) بوده است،‌ در پنج شاخص حضور فرد ماهر در هنگام زایمان (1پله)، شیوع بیماری‌های گرمسیری نادیده گرفته شده (1 رتبه)،‌قد کودکان (3 پله) بروز مالاریا ( 5 پله) و لاغری کودکان ( 10 پله) تنزل نمره داشته است.



همچنین از مجموع شاخص‌هایی که ایران دارای وضعیت متوسط،‌ بد و بدترین بوده است، در 13 شاخص شیوع سیگار کشیدن روزانه، پوشش سلامت، اضافه وزن کودکان، مرگهای ناشی از خودکشی، مرگ ناشی از آب غیربهداشتی، شیوع بیماری‌‌های غیرواگیر، مرگ کودکان زیر 5 سال، بروز هپاتیت بی، آلودگی هوای خانگی و محیطی، زایمان نوجوانان، مرگ و میر نوزادان، مسمومیت غیرعمدی ، ذرات ریز ، با وجود تداوم وضعیت نامناسب و بد، نسبت به 2015 اندکی تنزل کرده و بدتر شده است.


بدین ترتیب، تنزل ایران در ایندکس شاخص‌ها، دو برابر جهش در ایندکس شاخص‌های 2016 نسبت به 2015 بوده است.


وضعیت قرمز ایران در سه شاخص


وضعیت ایران در سه شاخص ذرات ریز، مرگ ناشی از تصادفات جاده‌ای و مسمویت غیرعمدی طبق عملکرد بر اساس شاخص‌های توسعه پایدار 2016 هشدار آمیز بوده است.


8 شاخص نیازمند توجه جدی


همچنین وضعیت ایران در 8 شاخص مرگ و میر نوزادان، زایمان نوجوانان، خشونت خانگی، آلودگی هوای خانگی و محیطی، بروز هپاتیت بی، مرگ کودکان زیر 5 سال، مرگ بر اثر فجایع طبیعی، شیوع بیماری‌های غیرواگیر با کسب رتبه زیر 60 نیازمند توجه جدی است.


متوسط شاخص SDG مربوط به سلامت در سال 2016


بر اساس یافته‌های این مطالعه، متوسط شاخص SDG مربوط به سلامت در سال 2016 در سطح جهانی 56/7 و عملکرد کشورها در سطح مربوط به شاخص SDG مربوط به سلامت در سال 2016 تا حد زیادی متغیر بوده است.


کشورهای دارای بهترین و بدترین عملکرد در شاخص‌های توسعه پایدار 2016


در شاخص های سی و هفت گانه ارزیابی شده توسعه پایدار در 2016، سنگاپور، ایسلند و سوئد بهترین عملکرد را در شاخص‌ها و افغانستان، جمهوری آفریقای مرکزی و سومالی بدترین عملکرد را داشته‌اند.

یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد بین سالهای 2000 تا 2016، بهبود قابل توجهی در شاخص ‌های توسعه پایدار در چندین کشور از جمله کامبوج، رواندا، گینه استوایی، لائوس، ترکیه و چین به دست آمده است. با این حال، تعدادی از کشورها مانند لسوتو و جمهوری آفریقای مرکزی و حتی کشورهای دارای درآمد بالا مانند ایالات متحده آمریکا، پیشرفت کمتری را نشان داده‌اند.



اسامی و ریزامتیازات پنج کشور دارای رتبه های برتر، پنج کشور دارای پایین ترین رتبه و چهار کشور همرده ایران در رتبه بندی شاخص‌های توسعه پایدار 2016


مجموع بررسی‌ها حاکی از آن است که بسیاری از مناطق به ویژه کشورهای دارای بدترین وضعیت در شاخص‌های توسعه پایدار با چالش‌هایی در زمینه اهداف تعیین شده مربوط به SDG مرتبط با سلامتی مواجه هستند.


این مطالعه با اشاره به نابرابری های بهداشتی در جهان، بر دسترسی همه جمعیت‌ها به شاخص‌های سلامت در توسعه پایدار تاکید دارد.